Оросой зиндаатай олимпиада

- Сайн байна! Дунда һургуулиин һурагшаднай федеральна зиндаа­тай олимпиадада хабаадаба гээшэ.

- Сайн байна! Зүүн-Хойто Федеральна университет 3 жэлэй саада Саха (Яхадай) можо нютагта ажаһуугаа арадуудай үндэһэн хэлэнэй болон уран зохёолой олим­пиада байгуулһан юм. Удаадахи жэлнүүдтэнь тэрэнь үргэдхэгдэжэ, Ород Уласай үндэһэ яһатан хама­адажа, мүрысөөндэ оролсодог болобо. Нэгэ түхэл, нэгэ дүрим байгуулагдажа, тэрэнэй ёһоор ондо ондоо яһатанай үхибүүд мүрысэдэг. Үнгэржэ байгаа һуралсалай жэлэй эхиндэ манай буряад хэлэнэй болон уран зохёолой дээдэ һургуулиин баг­шанарай оролдолгоор тэрэ олимпи­ада үнгэргэлсэхэ арга Д. Банзаровай нэрэмэжэтэ университедтэ олгогдоо. Тиигэжэ Буряад Уласаймнай, Усть- Ордын болон Агын Буряадай той­рогуудай һургуулинуудай дүн хамта 460 һурагшад хабаадаа. Түрүүшын шатын дүнгөөр 207 һурагшад шэлэн абтажа, удаадахи мүрысөөндэ хабаа­даха эрхэдэ хүртэбэд.

Буряадайнгаа үхибүүдые иимэ ехэ федеральна зиндаатай олимпиа­дада хабаадуулха эрхэ олгохын урда манай багшанар амаргүй ехэ ажал ябуулһаниинь мэдээжэ. Олимпиада үнгэргэгшэдэй тоодо орохын түлөө эмхидхэн байгуулагшадай зохёоһон түсэлэй дүрим, хэбынь хэрэглэжэ, 8-9 болон 9-11-дэхи ангинуудай һурагшадта тааруулан, олимпиа­дын даабаринуудые буряадаараа бэлдээбди. Үшөө тиихэдэ эмхид­хэгшэдтэй хэлсээ баталжа, «нюуса» юумые олондо тараахагүйбди гэһэн саарһанда гараа табибабди. Энэ ехэ хэрэгтэ манай институдай багшанар, нэрлэбэл, Ольга Бальжинимаевна Бадмаева, Ринчин Сандановна Дылыкова, Лариса Цымжитовна Хал­харова, Баярма Дамбиевна Цырен­доржиева, Соёлма Анандуевна Дашеева болон бусад хэдэн һарын туршада ажаллаа. Аймаг бүхэнэй багшанартай холбоо барижа, залан хүтэлэгшэднай хүдэлөө.

- Заажа үгэһэн хэбээр олимпи­адын даабари бэлдэхэдэ, хэр бай­наб? Һурагшадта хүндэ байгаа гү?

- Ямаршье хэлэн өөрын дүримтэй, илгаатай гэжэ мэдээжэ ха юм даа. Ород хэлэн дээрэ зохёогдоһон дааба­ринуудые буряадта оруулжа, өөрын маягтай болгоходо, хэсүүхэн байба. Бэлдэлгын үедэ тобойжо гараһан бэрхэшээлнүүдые согсолжо, эмхид­хэн байгуулагшадта һанамжануудаа дамжуулха түсэбтэйбди. Тэрэнэй хажуугаар буряад хэлэ, уран зохёол заажа байһан багшанартаа энэ олимпиадын дүнгөөр һуралсалай семинар заатагүй үнгэргэхэ гэһэн шиидхэбэри абаһан байнабди. Зарим һурагшад яһала урагшатайга­ар үгтэһэн даабаринуудые дүүргээ, гэбэшье ядалдаһаншье үхибүүд байгаа ааб даа.

- Энэ олимпиада буряад хэлэ­нэй хүгжэлтэдэ үшөө нэгэ түлхисэ боложо үгэнэ гэжэ хэлэхээр гү? Ямаршье мүрысөөндэ, олимпи­адада түрүүлһэн һурагшад, мүн багшанар урмашуулагдадаг.

- Түлхисэ болонгүй яахаб даа? Ямаршье мүрысөөндэ хабаадахадаа, һурагшад тон ехэ бэлдэлгэ ябуулна, олон шэнэ юумэ мэдэхэ болоно. Оршуулгаһаа эхилээд, мэдүүлэлэй шүүлбэри, уран зохёолой уран аргануудые олохо гэһэн яһала орёо даабаринууд олимпиадада үгтэһэн байна. М.К. Аммосовой нэрэмжэтэ Зүүн-Хойто Федеральна универ­ситедэй үнгэргэһэн олимпиада Ород Уласай зиндаатай мүрысөөн болоно. Тиихэлээрээ урмашуулгын шангуудыньшье дээгүүр. Энэ олим­пиадын түрүү һууринуудые эзэлһэн һурагшад ород хэлээр ба уран зохё­олоор Гүрэнэй нэгэдэмэл шалгал­тануудаа 75-һаа дээшэ баллтайгаар тушаабал, Д.Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай ехэ һургуулиин Буряад хэлэнэй болон уран зохёолой дээдэ һургуулида шалгалтагүй орохо арга­тай. Һургуулиин үхибүүдые һайнаар һургаһан багшанарта шабинарайнь амжалта эрхим шагнал болоно даа.

- Буряад Уласаймнай болон хоёр тойрогоймнай һургуулиин һурагшад энэ хүндэтэй олимпиада­да хэр дуратайгаар хабаадааб?

- Ага һайхан тойрогой һургуулиин 3 шаби хабаадаа. Мүнөө жэл энэ мүрысөөн тухай һайнаар мэдээгүй байһан дээрэһээ тэдэнэр олоороо хабаадабагүй. Ерэхэ һуралсалай жэлдэ һайнаар бэлдээд, олоороо ерэхэбди гэжэ Агын түлөөлэгшэд найдуулаа. Харин Эрхүү можын Усть-Ордын тойрогой Оһын аймагай һургуулиин шабинар урагшатайгаар хабаадаа. Аяар 40 гаран һурагшад олимпиадада хабаадахадань, Усть- Ордын тойрогто тусхай талмай нээхэ баатай болообди. Буряадайм­най Захааминай, Хэжэнгын, Ахын, Түнхэнэй, Баргажанай болон Хурам­хаанай аймагуудай түлөөлэгшэд эрхимээр хабаадаа. Улаан-Үдын һургуулинуудай дундаһаа Буряадай Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интерна­дай һурагшад һайн үрэ дүнтэйгөөр оролсоо.

- Һурагшадай эрдэм мэдэсэ хэр байнаб? Аялгата һайхан буряад хэлэмнай хосоржо байна гэжэ үдэр бүри хэлсэдэг болонхойбди.

- Хэнэйшье мэдэһээр ургажа ябаа улаан бургааһаднай ород хэлэтэй боложо ябана гэжэ мэдэнэбди. Тии­бэ яабашье һургуулидаа үндэһэн программар буряад хэлэ шудалдаг үхибүүд буряадаа һайнаар мэдэнэ. Эндэ багшанарай үүргэ ехэ тэмдэ­глэхэ хэрэгтэй. Наһаараа хүдэлжэ байһан багшанарта заалгаһан һурагшад гансата элирнэ. Тиибэ яабашье зэргэсүүлжэ хараха боло­бол, түрэл хэлэеэ мэдэхэ үхибүүд үсөөрнэ гэжэ элирнэ.

- Түрэл хэлэнэйнгээ хүгжэлтэдэ үдэр бүри хүдэлжэ байһан танда, олон үеын багшанарай багшанар­та, мүн үхибүүдэй зүрхэ сэдьхэлдэ сэсэг тарижа ябаһан багшанарта амжалта хүсэе! Хэжэ байһан ажал­тнай урагшатай байг!

-Һайн даа!