Хүдөөгэй талмайһаа хотын шэрээ руу...

Байгуулагдаһаар 20 жэлэйнгээ ой тэмдэглэжэ байһан “Россельхозбанк” “Своё” гэһэн яармагуудые Ородой хото городуудаар эмхидхэнэ гээшэ. Буряад Уласта яармаг  2021 ондо анха түрүүшынхиеэ үнгэргэгдөө бэлэй. Буряад Уласай Засагай газар, Хүдөө ажахын болон эдеэ хоолой яаман хэмжээ ябуулга дуратайгаар дэмжэн абажа, үндэр хэмжээндэ эмхидхэнэ гээшэ.

Огородой эдеэн, мяха шүлэн, һүнэй зүйлнүүд, загаһан, байгаалиин баялигууд наймаанай дэлгүүртэ элбэгээр дурадхагдаа. Тиимэһээ “Своё” гэһэн яармаг олондо туһатай болонхой. Энээн тухай Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденов тэмдэглэнэ.

- Хүдөө ажахымнай үйлэдбэринүүд өөһэдын бүтээлнүүдые хүн зондо сэхэ наймаална. Мүн хотынхид амтатай эдеэ хоол нэгэ доро худалдан абаха аргатай. Бишье баһа нёдондо жэл олон юумэ абаһан байнаб. Зүгын бал, арбуз, сыр баясан эдеэ һэм, - гэжэ Буряадай Толгойлогшо хэлэнэ.

Энэшье удаа Алексей Цыденов хүнгэн бэшэ ажалайнгаа дунда забһарлалай гарахадань, гэр бүлэтэеэ яармагай талмайгаар ябажа, эдеэ хоол абаа. Теэд Толгойлогшын ябаха үедэ олон үйлэдбэринүүд асарһан эдеэ хоолойнгоо зүйлнүүдые дууһан худалдаад байһаниинь харамтай. Хэды тиигэбэшье амтатай эдеэн арад зондо ехээр хүртэһэндэнь, Алексей Цыденов баярлаа.

Тус хэмжээ ябуулгада бүхы аймагуудай түлөөлэгшэд холые холо гэнгүй, Улаан-Үдэ ерээ. Һүүлэй хэдэн жэлдэ холо ойгуур мэдээжэ болоһон “Дагдан” СПОК бүхы яармагуудта хабаадана. Ахын аймагай дэбисхэр дээрэ тэдэ бугын, һарлагай мяхаар тушёнко бүтээнэ.

- Хүдөө ажахын яаманай тусхай грантда 2021 ондо хүртөөбди. Мүнөө жэл үйлэдбэриин шэнэ цех табиһан байнабди. Тэндэ мяханай элдэб зүйлнүүдые хэхэ түсэбтэйбди. Тушёнкоёо ехээр хэхэ гэхэдэмнай, һарлагаймнай тоо үсөөн байна даа. Тэдээнээ олон болгохо гэжэ хүдэлнэбди. Энэ яармагта асарһан бүхы тушёнкоёо нэгэ үдэршье болонгүй худалдажархёобди, - гэжэ “Дагданай” хүтэлбэрилэгшэ Сэсэг Хулуева хөөрэнэ.

“Бренды Бурятии» гэһэн урилдаанда Ахын аймагаархид өөрын зүйл үшөө табяадүй. Энэ удаа тус хэмжээндэ 11 аймаг оролсоо гээд хэлэлтэй.

- Энэ урилдаамнай бултанда һайшаагдажа, заншалта болоһондонь баярламаар. Боргойн хониной мяхан, Сэлэнгын шасаргана гэхэ мэтэ зүйлнүүд урда жэлнүүдтэ шалгараа. Худалдаанда бүри ехээр табигдадаг болонхой. Мүнөө жэл аймагаархид өөрынгөө брендтэй танилсуулхадаа, һонирхол татама мэдээнүүдые дуулгажа, яагаад хэхэб гэжэ тайлбарилаа. Дуушадтаяа, хатаршадтаяа  хамтаран тайзан дээрэ гарахадань, бүхы яармагай шэмэг болоо, - гэжэ Буряад Уласай Засагай газарай Түрүүлэгшын орлогшо, хүдөө ажахын болон эдеэ хоолой сайд Галсан Дареев тэмдэглэнэ.

Сэлэнгын аймаг урилдаанда сэгээгээ дурадхаа. Мэдээжэ барилдаашан Зоригто Цырендондопов өөрын ажахы байгууланхай. Эдэнэй урилдаанда шалгарһаниинь гайхалгүй. Яармагта асарһан сэгээгээ хахадшье үдэр болонгүй наймаалаа.

“Тарбагатай-арго” гэһэн үйлэдбэриин ажахы яармагта дабһалһан  өөхэ асараа. Өөрын тусхай  заабаринуудаар дабһалагдаһан өөхыень амталха дуратайшуулай ута ээлжээн тогтоод байгаа һэн. Мүн урилдаанда тарбагатайнхид шангай 4-дэхи һуури эзэлһэнэй түлөө тусхай шан абаа.  

Захааминай аймагта элинсэг хулинсагуудайнгаа бэлдэдэг байһан замбаа һэргээжэ байһандань баярламаар. Һүүлэй хэдэн жэлдэ дэлгүүр дээрэ худалдаанда табигдана. Хуушанай заншалаар замбаа хэдэг Молоной хэлэһээр, захааминаархид ямаршье сагта замбаагаа хэдэг юм. Агнуурида гарахадаа, үбһэндөө ябахадаа, мүн миин гэртээ сайгаашье уухадаа, замбаагаа эдидэг гээшэ. Энэ бренд урилдаанда 3-дахи һуури эзэлээ гэжэ элирүүлэгдээ.

Кабанскын аймагай Посольск һууринда үнгэрһэн зун загаһаар хэгдэһэн пирогой һайндэр эмхидхэгдэжэ, энэ юун бэ гэжэ олониие гайхуулаа.

- Иимэ пирог үшөө манай хүгшэн эжы абанар хэдэг һэн. Мүнөө саг болотор нюусануудынь хүрөө. Сурхай, ялаагана болон бусадшье загаһанай мяхаар хэгдэдэг. Яармагта табижа үрдеэгүй байхадамнай, хуу худалдажа абаа. Шүүгшэдтэ амталуулха хэдэн зүһэм арай гэжэ  үлөөгөөбди. 2-дохи һуурида гаража баяртайбди, - гэжэ Посольск һууриниие түлөөлһэн ТОС-ой эдэбхитэн Галина мэдүүлнэ.

Оронгын бууза ганса Буряад Уласта бэшэ, мүн холо ойгуур мэдээжэ болонхой. Ивалгын аймагай түлөөлэгшэдэй суутай эдеэгээ иимэ урилдаанда анха түрүүшынхиеэ табиһаниинь гайхалтай. Тэдэ абаһаар лэ түрүүлжэ гараад, 70 мянган түхэриг шанда хүртөө.

- Улаан-Үдэһөө Эрхүү хүрэтэр харгыгаар олон тоото хоол бариха газарнуудта Оронгын бууза худалдана гээд хэлсэдэг. Эгээл амтатайниинь Оронго дээрэ гээд ойлгохо хэрэгтэй. Хяагта, Монгол, Зэдэ, Захаамин ошоходоо, Сурхайта, Галуута нуурай дэргэдэ амархаяа гарахадаа, бууза хэдэг манай газарнуудта хүн зон заал һаа хүрэнэ.  Тэндэмнай зургаан кафе амжалтатайгаар хүдэлжэ байдаг. Тэндэһээ хүрэһэн бууза гэртээшье абаашажа, шанажа эдихээр. Тус урилдаанда түрүүлһэндээ  баяртайбди. Оронгымнай бууза бүри мэдээжэ болохонь, - гэжэ “Оронгойский” гэһэн хүдөө сомон дарга Жамса Цыренжапов баяртайгаар хөөрэнэ.

Хурамхаанай, Бэшүүрэй бал, Баргажанай загаһан, Загарайн котлетэ, Байгал шадарай бүднэ шубуун (перепелка), Заганай заримсаг (чеснок) гэһэн зүйлнүүд урилдаанда хабаадажа, үндэр сэгнэлтэдэ хүртөө. Удангүй эдэ бүгэдэ эдеэ хоолые хүнүүд дуратайгаар худалдан абаха гээд һанагдана.