2023 оной дүнгүүдээр ба 2024 оной хабарай хүдэлмэринүүдэй түсэбүүдээр суглаан Улаан-Үдэдэ үнгэргэгдэбэ. Уласай хүдөө ажахын һалбаринуудай түлөөлэгшэд энэ суглаанда хабаадаба. Тэдэниие Буряадай Толгойлогшо мэндэшэлэн амаршалба.
Нурселени һууринда байгуулагдаһан шахан таргалуулгын шэнэ түхэлэй түрүүшын фермэнүүдэй нэгэнтэй Буряадай Толгойлогшо танилсаба.
гэһэн хэмжээ ябуулга заха холын Захааминай аймагта жэл бүри үнгэргэгдэдэг. Заншалта болоһон энэ хэмжээ ябуулгада аймагай олон малшад хабаададаг юм. Байгша ондо тус үйлэ хэрэг февралиин 19-һөө эхилжэ, хэдэн үдэрэй туршада эмхидхэгдээ.
Буряад орон нютагтамнай элинсэгүүдэймнай эрхилжэ ябаһан мал ажал хүндэхэнөөршье һаа, жэлһээ жэлдэ хүгжэжэл байна. Хүдөө нютагуудаар ябаад харахада, эндэ тэндэ шэнээр түхеэрэгдэһэн буусанууд яһала олоор үзэгдэнэ. Бүхы юумэнэй хүгжэжэ байһан сагта заншалта ажахымнайшье оньһожоруулагдана. Хүдөө ажалаа эрхилхэдээ, һүүлэй үеын ямар арга боломжонуудые хэрэглэдэг тухайнь хэбэд номхон Хэжэнгэ һайхан нютаг тоонтотой малшан Сокто Цырендоржиевич Цыдыповтэй хөөрэлдэһэн байнабди.
Булган талата Буряад ороноймнай хүдөө ажахынуудта, үмсэдэ табан хушуу мал бараг, һайн ондо орожо байна. Хада уулануудаараа бүрхөөгдэһэн Баргажанай аймагай ажахынууд үбэлэй ута нюргые гээлтэ хороолтогүй, гэмгүй дабана.
Үглөөнэй улаан наран аалин мандажа, үбэлэй жабартайхан үдэр эхилбэ. Үүр хираанаар яһала дулаахан аад, наранай үндыжэ гарахада, хүйтөөр һалхилна, жабарлана. Эгээл энэ хирэдэ Агын үргэн талын Сагаан Уула нютагай Бэлшэрэй харгыта хүндыгөөр Мүнхэбаатар ахатан бүмбэр сагаан хонин һүрэгөө бэлшээжэ ябана. Захагүй үргэн талаар шууян бууһан шэрүүн һалхин амитай юумые хайрлангүй, хүнэй яһандань хүрэтэр сүмэ үлеэнэ. Хонидойнгоо байра оложо, намдууханаар бэлшэжэ эхилхэдэнь, Мүнхэбаатар ахай халуун сайгаа гаргажа уухадаа, нэгэ бага зосоогоо дулаа оруулна. Гансаарханаа хонидоо адуулжа ябахадаа, элдэб юумэн тухай бодохо саг ерэдэг даа. Гүлмэр залуу хүбүүн сэрэгэй албанһаа табигдажа, гэртээ бусаһанаа үсэгэлдэр мэтэ һайнаар һанана...
Һүүлэй үедэ буряад үүлтэрэй мал аймагуудаар олон боложо байна. Ерэхэ жэлһээ “социальна” үхэрнүүд улад зондо тараагдажа эхилхэнь. Энэ үүлтэртэ үхэр бэеэрээ тиимэшье томо бэшэ аад, харин манай Сибириин уларилда тааруу, туруугаараа газар малтажа, хоолоо олодог.
Буряад Уласай Хүдөө ажахын ба эдеэ хоолой яаман байгуулагдаһаар 100 жэлэйнгээ ойн баяр тэмдэглэбэ. Энэ ушараар хүдөө нютагуудай ажаһуугшад, хүдэлмэрилэгшэд амаршалгануудые тогтоон абана. Ноябриин 24-дэ баяр ёһололой хэмжээ ябуулга Улаан-Үдэ хотодо үнгэргэгдэбэ.
Буряад ороной хүдөө ажахын ажалшад Улаан-Үдэдэ сугларжа, үүлтэртэ адуу мал үсхэбэрилхэ талаар дүй дүршэлөөрөө андалдаба.
Бууралхан Буряад ороноймнай Захааминай аймагай багаханшье һаа, ажалша бэрхэ, хүдэр шамбай хүн зонтой Борто нютагта зунай намартаяа уулзаха һэрюухэн үедэ нютаг можонууд хоорондын «Һээр шаалган – 2023» турнирта олон тамиршад холо ойроhоо, Монгол оронhоо сугларжа, үндэр дээдэ хэмжээндэ үнгэргэгдөө. Энэ ехэ хэмжээ ябуулга сагhаа урид наhанhаа хахасаhан нютагаймнай хүбүүн, нютаг можонууд хоорондын, республиканска мүрысөөнүүдтэ оло дахин абарга, Монгол ороной «Алтан Бүс» турнирай абарга Амарсана Баян-Мункоевич БАДМАЕВАЙ мүнхэ дурасхаалда зорюулагдаа.
Зэдын аймагта хүдѳѳ ажахы хүгжэһөөр. Нютагай айл бүхэн шахуу үхэр мал тэжээнэ, талха таряа тарина, гадна бэшэшье элдэб ондоо түсэлнүүдые бэелүүлжэ байна.
Байгша ондо Кабанскын аймагта эхиеэ абаад, үнгэрhэн амаралтын үдэрнүүдтэ Сэлэнгын аймагта үргэлжэлбэ. Түгэсхэлэй үзэсхэлэн сентябриин 8-9-эй үдэртэ Улаан-Үдын Соведүүдэй талмай дээрэ эмхидхэгдэхэнь.
Һүүлэй үдэрнүүдтэ үргэлжэ орожо байһан шииг нойтонһоо боложо, Буряад ороной хүдөө нютагуудаар үбһэ сабшалгын ажал үшөө эхилээдүй. Жэшээнь, Бэшүүрэй аймагай «Шэбэртэ» гэһэн ажахынхид үбһэ хулһаяа нөөсэлхэ гээд, үдэр бүри наратай, сэлмэг уларил хүлеэнэ. Тус ажахынхид нёдондо бүхыдөө 1200 центнер үбһэ ногоо бэлдээ. Гадна 600 центнер зелёонхо, 600 центнер обёос, яһала һайн һолоомо нөөсэлөө.
Яруунын аймагай «Үльдэргэ» ажахы шэнэ үүлтэрэй адуу бии болгоо. Энэ хадаа олон жэлэй ажалайнь үрэ дүн болоно. Дүрбэн үүлтэр ниилүүлжэ, Яруунын, Хориин болон Хэжэнгын аймагуудай ажахынууд хэдэн жэлэй туршада шэнэ үүлтэртэ адуу үдхэжэ, эрдэмтэ селекционернүүдтэ туһална. Хэжэнгын аймагай мэдээжэ хүдөө ажахын мэргэжэлтэн Сокто Цыдыповтэ хүрэжэ, шэнэ үүлтэр тухай хэдэн асуудалнууд табигдаа.
«Үльдэргын» гэжэ нэрлэгдэһэн буряад адуунай шэнэ үүлтэр «Үбэр Байгалай» ба «Монголой» үүлтэрнүүдэй үндэһэн дээрэ гаргагдаа.
Баргажанай аймагай Хилгана һууринай Василий Балданов хониной арһаар ажабайдалда хэрэгтэй элдэб зүйлнүүдые бүтээжэ, үргэн наймаанда гаргаха түсэбтэй. Иимэ үйлэдбэри байгуулхадаа, тэрэ арадайнгаа заншалта урлал һэргээн хүгжөөхэһөө гадна нютагайнгаа зониие ажалтай болгохо.
Буряад ороноймнай хүдөө ажахынуудта хони малай түл абалгын хаһа түлэг дундаа. Мухар-Шэбэрэй аймагай Һүхын Булаг гэһэн газарта нэмжыһэн “Шэнэ байдал” ажахыда табан хушуу малаа бултыень үсхэбэрилдэг. «Бүмбэгэр сагаан хониднай хурьгалаа. Ямаан эшэгэлээ. Адуумнай олон болоно. Сагаан эдеэгээ салгидуулһаар, үнеэд тугаллажа эхилээ. Энэ жэлэй түрүүшын ботогохон түрэжэ баярлуулба», - гээд, ажахын түрүүлэгшэ Батор ГАРМАЕВ урматайгаар хөөрэбэ.
Мүнөө газаамнай саһан хайлажа, үдэр бүри шахуу дулаан боложо байна. Тиихэдэнь хүдөө ажалшадаймнай унаһан малгайгаа абаха забгүй ажаллаха саг ерэбэ. Хонишод, малшад сүлөөгүй түлөө абажа байһаар. Харин таряашаднай түмэр унаануудаа болон зэр зэмсэгүүдээ заһабарилжа, газарайнгаа гэдэхые хүлеэнэ. Хүдөө ажал эрхилэгшэ залуу буряад хүбүүнэй ажал хүдэлмэри хэр зэргэ ябажа байһан тухай хөөрэлдэһэн байнабди.
Буряадаймнай тала дайдада түрэхэ хуби заяатай байһан, сагаан толгойтой казах үүлтэрэй 49 буха Монгол орон абаашагдаба. Аха дүү монгол арадаймнай үдхэжэ ябаа үхэр малнуудай үүлтэр һайжаруулха гэһэн хүнгэн бэшэ ажал тэдээндэ даалгагдахань. Энэ буянтай хэрэг «Уласхоорондын аралжаан болон гадаада наймаан» гэһэн түсэлэй аргаар бэелүүлэгдэбэ.
Апрелиин 15-да Яруунын аймагай Үльдэргэ һууринда дэмбэрэлтэ үйлэ хэрэг болоо. Уншагшадай уурхай болохо номой сангай байшаниие һэльбэн шэнэлээд, нютагаархидайнгаа дулаахан дүхэриг соо нээгээ. Энэ хэрэг ударидан ябуулһан сомон дарга Э.Т. Жамбаловатай хөөрэлдөө эрхилһэн байнабди. Номой сан нээлгын баярай үмэнэ хэгдэһэн хөөрэлдөөгөө та олондоо дурадхахамнай.
Үшөө харуулха
