Соёл уралиг 6 mar 2024 684

Буряад дуунуудаа бүхы дэлхэйгээр мэдээжэ болгохоб!

Хүгжэмшэн, продюсер Цырен Шойжонимаев Буряадай эстрада Монгол һайхан ороной арад зонтой танилсуулжа эхилээ. «Түрүүшын дуран» гэһэн дуунай бэшэгдэһээр, 35 жэл болобо. Дуунуудынь холо ойгуур мэдээжэ болонхой, арадай гэжэ нэрлэмээр байна. Буряадта, Хальмагта, Яхадта, Монголдо, Хитадташье дуунуудыень дууладаг болоһониинь һайшаалтай.

 Буряадай эстрадын дууну­уд ганса Буряадтаа мэдээ­жэ, харин Россиин эстра­дада юундэ гарадаггүй гээшэб. Дэлхэй дүүрэн мэдээжэ болгохын түлөө юун хэрэгтэйб?

- Буряадай эстрада уяа­тай хүлэг шэнги байнгүй, урагшаал жүдхэнэ. Жэл бүри һонин-һонин дууну­уд гаражал байдаг. Шэнэ клипүүд «нара харана». Манай эстрада Монгол ороной эстрадатай ехэ адли ха юм: хэлэмнай, хүгжэм гэхэ мэтэ. Бэлигтэй дуушад Монгол орондо мэдээжэ болохо азатай. Теэд Мон­голнай бэеэ даанги гүрэн гээшэ, тэндэхи зарим хүгжэмшэд, дуушад дэлхэй дүүрэн мэдээжэ болон­хой. Солонгосойхидһоо дутуугүй. Һүүлэй хахад жэлэй туршада Монголой хүгжэм зохёогшодтой, дуу­шадтай дүтөөр ажалланаб. Минии зорилго гэхэдэ, монгол туургата арадуудай дунда дуунай уласхоорон­дын урилдаа зарлаха. Ажа­лай бүлэг зон элирүүлэгдээ, тиин 2025 ондо Улаан- Баатар хотодо үнгэргэхэ түсэбтэйбди. Тэндэ буряад, монгол, хальмаг, тува дуу­нууд зэдэлхэ. Сэхыень хэлэ­бэл, мүнөө сагта «попса» дан ехэ, өөрынгөө үндэһэтэ арадай хүгжэм дуунуудаа шэмэглэн дуулаха хэрэг һаял эхилжэ байна. Арадай хүгжэм дуунууд дэлхэй дээрэ ехэ халуунаар угтан абагдадаг. Жэшээлхэдэ, Намгар Лхасаранова дэлхэй дүүрэн мэдээжэ болонхой. «Намгар» бүлэгтэеэ хари гүрэнүүдээр тоглолтонуу­даа табижал байна. Арадай аман зохёолоор би урид һонирходоггүй байгааб, харин мүнөө һонирхоноб, шэнжэлнэб.

- Монгол эстрадада гарахада, тон шухалань юун гээшэб?

- Монголдо хүгжэм дуун түргөөр хүгжэнэ, оньһон хэрэгсэлнүүдшье урагшаа гараа. 1990-ээд онуудаар «Сагаан һара» гэһэн конкур­сын эхилхэдэ, Монголой­хидой фонограмманиинь шанартай байгаа. Манай эндэ фонограмма юумэн шанартайгаар бэшэгдэ­дэг болоо, адли урагшаа алхалха ёһотойбди гэжэ һананам. Үшөө нэгэ юумэн гэхэдэ, залуушуул РЭП дуу­ладаг болоо. Буряад хүбүүд басагад Москвада, Санкт- Петербургда өөрыгөө һайн талаһаа харуул- жа, РЭП уншана. Буряадта Сарюна Бальжинимаева түрүүшүүлэй тоодо. Дууша басаган Монголдо мэдээжэ болонхой. Үшөө нэгэ бэлиг­тэй дуушан Алихан Dze бай­на, Сарюна тэрээнтэй сугтаа гоё дуэт хэдэгынь булта мэдэнэт. Монголдо СССР-эй арадай артистнууд Дугар­жаб Дашиев, Ким Базарса­даев, Галина Шойдогбаева гэгшэдые ехэ хүндэлдэг юм. Россиин габьяата артист Дарима Дугданова баһал мэдээжэ. Буряадай габьяата артист Чингис Раднаевта дуратай, «Монголой алтан хоолой» гэжэ нэрлэгдэдэг Жавхлантай «Хамаг Монгол» гэһэн уласхоорондын про­ектдэ дуулаһан юм. Хитадай Үбэр Монголдо баһал буряад дуушад-онсо һуурида. Шэнэхээнэй Бабудоржийн Сэсэгма, Соктын Должийн болон бусад.

 (Үргэлжэлэлынь удаадахи дугаарта гараха)

Автор: Эрдэни РАДНАЕВ