Соёл уралиг 27 jul 2020 1227

«Минии нютаг – Тангад»

«Минии нютаг» мүрысөөндэ Эрхүү можын Нүхэд аймагай Тангад нютагһаа найруулга эльгээгдэбэ. Тэрэниие «Алтан сэсэг» гэжэ нэрэтэй арадай аман зохёолой бүлгэмэй хүтэлбэрилэгшэ Ольга Валерьевна Семёнова найруулаа.

 Арюун агаараар толорно,

Түрэhэн, бодоhон дайдамнай,

Торгоон ногоогоор дэлгэрнэ,

Гое hайхан Нүхэдни!

   Би Эрхүү можын Нүхэд аймагта Тангад нютагта ажаhуунаб. Энэ минии түрэhэн, үдэhэн тоонто нютаг лэ. Манай Нүхэд аймаг түүхэ домогоор, мэдээжэ хүнүүдээр баян. Һайн, сагаан сэдьхэлтэй, ажалша, бэрхэ хүнүүд олон юм.  Нүхэдэй аймагые Гэсэрэй дайда гэжэ нэрлэнэ.  Эндэ суута үльгэршэд түрэhэн юм: Папа Тушемилов, Пеохон Петров, Маншуд Имегенов, Альфор Васильев гэхэ мэтэ. 

    Υнинhөө манай улад адуу мал баридаг байгаа. Yнгын голоймнай газарниинь   хужартай, тиигээд адуу малай мяханиинь амтатай, сэнтэй. Ой соо элдэб  жэмэс олон: зэдэгэнэ, алирhан, үхэр нюдэн, долоогоно, модони улаагана.  Yнгын голоймнай газарниинь гипсээр баян. Гипсокартон хэдэг  ехэ завод «Кнауф» баригданхай, гипсокартоноо бүхы Россин можонуудта эльгэээдэг. «Нукутская Мацеста» гэжэ санатори бии.   Уhаниинь  сероводородтой, хаа хаанаhаа бэеэ эмнүүлхэ, амархаяа хүнүүд ерэдэг.

  Манай Нүхэд аймагта 10 муниципальна байгууламжа ороно. Бидэ Шаратскада  ажаhуунабди. Мянга юhэн зуун далан дүрбэдэхи  жэлhээ мүнөө hая болотор «Шаратский» совхоз эндэмнай байгаа. Үхэр малаар, хонидоор, моридоор баян байгаа.

     Тангадтамнай дунда hургуули бии. Нүхэдэй аймагта гансан манай «Шаратска» муниципальна байгууламжын  hүргуулинуудта буряад хэлэе үзэнэ. Һургуулимнай буряад хэлэеэ хаяагүй, урданhаа мүнөө болотор хододоо үзэжэ ябана. Буряад хэлэнэй багшанарнай – Самбялова Т.В., Степанов С.О, Иванова Л.П., Жербакова Л.А. Мүнөө сагта Мантыкова Людмила Александровна хүдэлжэ байна.

      Манай улад дууша. Тангадтамнай фольклорно коллектив бии, «Алтан сэсэг» гэжэ нэрэтэй. Аймагта элдэб концерт, конкурснуудта хабаадалсана. Буряад арадай дуунууди, еhо заншалнууди, еохорууди  харуулна.

     Мүнөө  манай хүдөө нютаг  ехэ бэшэ. Эндэмнай зуу гаран үрхэ айл hуудаг. Олонхи манай залуушуул,  Тангадай дунда hургуули дууhaaд, дээдэ hургуулида hурахаяа ошоод, олоншууд ажал хүдэлмэритэй, гэр бүлэтэй болоод, тэндээ хотодо үлэдэг. Ондоо газарта ошоод мангадаар зугаална.  Манай зорилго - түрэл буряад хэлэеэ, ёhо заншалаа, yг гарбалаа мартангүй, саашаадаа олон олон үе дамжуулжа, үри хүүгэдтээ, аша гушанартаа хүргөөхэ - манай hанаан.

     Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн далан табан жэлэй саана дүүрээ hэн. Энэ ехэ аймшагтай дайн манай нютагай арад зондо ехэ зоболон, гашуудал асарhан байна. Хүгшэд, үхибүүд холын тыл соо  үдэр hүнигүй хүдэлдэг байгаа. Хорин зургаан Тангадай хүнүүд дайнhaа ерээгүй.  Манай клубэй хажууда памятник бии юм.  Нүхэд  аймагтамнай   дайнай  ветеран үлөөд байна. Нэгэниинь манай МО «Шаратскада» - Хамаганов Михаил Николаевич. "hайн даа!" гэжэ  хэлэхэмнай ветерануудта. "Хүхэ тэнгэри толгой дээрэмнай далан табан жэл соо. Yшөө элүүр энхэ, ута наhа наhалжа байгты"!   Эхэ ороноо хамгалаагшадай баатаршалга залиршагүй мүнхэ!  

   Тангад нютагнай үгы болохогүй, хододоо hалбаржа, дэгжэжэ, баян, золтой, жаргалтай ажаhууха, гэжэ би hананаб.  

Түрэһэн тоонтоёо магтахамни,

Үнгын талаа дурсахамни,

Тангад нютагаа дурдахамни,

Баян баялигынь тоолохомни.

Арад зомнай дууша,

Басагаднай хатарша,

Хүбүүднай барилдааша.

Агаар сэбэр, талаар баян

Аажам талатай, үндэр Хашхай хадатай.

Минии нютаг ямар гоёб даа!

Фото: Авторай дурадхаһан гэрэл зураг