Һалбаржа байхань болтогой!

Би хоридохи зуун жэлэй дундуур, Баргажан голой хойто захада, үльгэр түүхэдэ ороhон  Бархан үндэр уулын хормойдо түрэhэн намтартайб. Минии Бархан нютагни урданhаа үзэсхэлэн гое байгаалитай.

Хойшоо харахадашни, Баргажан хадын үндэр томо шулуун тархинууд жэрылдэхэ. Урагшаа, тээ холохоно, Икадай хада ногоон үнгөөр бүрхэгдэhэн хүнжэл шэнгеэр харагдажа байха. Минии Бархан нютагай хойто таладань үндэр ногоон ой модон жэрылдэнэ. Турахинай, Харганын, Хүнтэйн тала дайдаар оршодог ехэ бага мүрэнүүд: Баргажан, Аргада, Харжагта, Мүргэн, Соормэг. Хажуугаарань олон тоото нуурнууд байха. Нэрлэбэл, Ехэ-нуур, Нүхэ-нуур, Сагануур, Саранхур, Худагта, Суурхайта.

Үдэрэй эхин Хүнтэйн талаhаа эхилдэг, тиигээд зүн зүгhөө тэнгэриин хаяа гэрэлтэжэ, одо мүшэд үсөөн боложо, унтаржа захална. Түрүүшын наранай туяа Бархан Үндэр уулыемнай гэрэлтүүлжэ, доошоо ой тайгые hэргээжэ, урагшаа сабшалан, малай бэлшээри ногооруулжа,  үглөөнэй hэрюухэн агаар дэлгэжэ, минии  нютагай шэнэ ажабайдал эхилдэг гээшэ.

Бархан нютагнай манай түрэhэн тоонто нютаг болоно. Эндэ манай элинсэг, хулинсагуудай түрэhэн нютаг. Сагай эрьесэ түргөөр үнгэрнэ, залуу үетэмнай түрэл нютагайнгаа түүхэ мэдэхэ ёhотой.

Минии нютаг эгээ түрүүн ажалша бэрхэ хүн зоноороо суурхадаг гээшэ. Урда сагhаа нютагай арад найман угhаа бүридэhэн түүхэтэй. Тэдээн соо эгээ олон шоно угай байдаг, саашань – hэнгэлдэр, баяндай, булагад, галзууд, абзай, сэгээнүүд, эмхэнүүд гээд болоно. Бархан нютагай бэрхэ зоной нэгэниинь Соодой үндэр ламхай болодог. Шойдор Дабаев урда сагта Хитад орондо томо эмхи байгуулhан байна. Тэндээ бага трактор бүтээгээд, худалдадаг байгаа. Саашаа  Шойдор Дабаев Япони, Чили, Америкэдэ ажаллаhан байдаг.

Бархан hомоной Ленинэй нэрэмжэтэ колхоз Баргажан голдоо мэдээжэ ажахы байгаа. Минии нютагhаа олон мэдээжэ эртэмтэд, тамиршад, артистнууд, хүдөөгэй ажалшад, уласай хүтэлбэрилэгшэд, багшанар, элүүрые хамгаалагшад гараhан байна.

Минии нютагта  Барханай, Хонхинын, Галтайн  мэдээжэ аршаанууд байха. Тэндэ бэеэ эмнэхэдэ, амархада тааруу байдаг.

Барханай арадай театр улас зондоо ехэл хүндэтэй гээд мэдээжэ. Энэ театрай эхин табигша Ешонов Радна Ешонович болоно. Аяар 1961 ондо театр «арадай» гэhэн нэрэтэй болоhон байдаг. 1956 ондо колхозой түрүүлэгшэ Дамбаев Гур-Дарма Эрдыниевичэй үүсхэлээр, түрэл нютагаа шэнжэлхэ  түрүүшын арадай музей нээгдэhэн байна. 2015 ондо нютагтамнай Агууехэ дайнда ба дайнай hүүлдэ наhа бараhан нютагаархидай нэрыень мүнхэлhэн хүшөө баригдаhан байна. Аяар 430 хүнhөө 220 нютагаархиднай гэртээ бусажа ерээгүй бэлэй. Энэ ехэ ажалда нютагай гулваа Шакшаев Б.М., нютагай эдэбхитэд Бадмаев В.В., Чимитцыренов Ц.Ш., Дармаев В.У., Раднаев Б.У., Банаева Б.С., Будаева Н.Б., Будаева М.Б. арга шадалаараа ябалсаа.

Мүнөө үедэ минии нютагта ара талын юhэн зуун ажалшадта зорюулагдаhан хүшөө бодхоогдожо байна. Намартаа энэ хүшөөмнай үндэр зэргэдэ нээгдэхэ гэжэ хүлеэнэбди.

Урда сагhаа нютагтаа ерэhэн, нютагhаа ошоhон зон Бархан үндэр Баабайдаа мүргэжэ, сагаан эдеэнэйнгээ дээжэ үргэжэ ябадаг. Он жэлнүүд үнгэржэ байна, минии  нютагаархид элдэб холын газараар ябана. Нютагаа ерэхэдээ, түрэл нютагтаа мүргэжэ, түрэhэн буусадаа хүрэжэ, уриг таригтаяа уулзажа, ябадаг hайхан заншалтай юм.

Минии нютаг  хэзээдэшье үнэр баян, холо ойгуур мэдээжэ болоhон,  хүхэ номин тэнгэри доро хододоо hалбаржа байхань болтогой!