Ургы сэсэгээр надхаhан Yльгэртэй hайхан орон даа

  Yбэсэ hайхан тоонтомни 
 Yльгэртэй, домогтой, түүхэтэй.
 Уужамхан хангалта таламни
 Ургы сэсэгээр угтадаг намайгаа. 

 Мэри Хамгушкеева 

Минии тоонто нютаг Эрхүү можын Yбэсэ болоно. Yбэсэ үбhэн гэжэ үгэhөө гараа. Минии зүрхэндэ бүхөөр ороhон нютаг гээшэ. Yбhөөр баян газар даа. Ногоон hайнаар ургадаг эндэ. Энэ нютагта минии эсэгэ  түрэhэн.  Баабаймни, хүгшэн абамни, хүгшэн абын баабай -  булта Сэгээнтэндэ hуудаг hэн. Отоо баабаймни залуудаа түүхын багшаар Yбэсэн hургуулида ажалладаг байгаа. Нэрэнь Виктор Михайлович. Намдаа ехэл hонирхолтой домог түүхэ хөөрэдэг. Би анхаралтайгаар шагнаад, hанажа абаха гэжэ оролдоноб.  Урданай сагта манай Yбэсэйн зон олон бишыхан отогоор hуудаг байгаа: Сэгээнтэн, Мокшоктотон, Улаанги, Харанги, Замот, Габhытан, Тобхоортон, Дабууд, Түүсэтэн. Мүнөө бултадаа хамта Yбэсэдөө нүүгээд амгалан ажаhууна.
     Yбэсэмнэй жэл бүри hайхан боложо байна, олон гэрнүүд баригдана, үхибүүдэй наадаха талманууд, үбэлдөө hонжорхо катогууд бии…
Би тоонто нютагтаа ехэ дуратайб, зүүдэндээ ходо харадагби. Теэд зунай амаралтын үдэрнүүдэй ехээр хүлеэдэгби. Сэбэр агаараар амитхаха, ой соо жэмэс, зэдгэнэ түүхэ дуратайбди. Тоонто нютагаймни басагад хүбүүд наадахаа ерэдэг, барандаа буряадаараа хэлсэдэг. Манай Yбэсэн суутай дунда hургуулида олон бэрхэ hурагшад ба багшанар олон. Буряад хэлэеэ hайнаар үзэдэг, өөрынгөө хэлэн дээрэ гэр бүлэдөө хүүрээ хэлсэдэг. 
Ургы сэсэгээр надхаhан
Yльгэртэй hайхан орон даа.
Түрэл Буряад нютагнай
Тоонто манай Yбэсэмнай!

Ой тайга соо элдэбын ургамалнууд бии. Эндэмнэй едоо нарhан, хуhан, шэнэhэн, уляаhан, хуша ургадаг. Хабартаа уhанай эрьедэ мойhон гоё hайханаар анхилдаг даа! Зундаа жэмэс, зэдгэнэ нэрhэн хүбзэр. Тайгада харахада олон амитан. Тэндэ баабгай, шоно, буга, шандаган.  Yбэсын тунгалаг уhанда хадрин, алана,  улаан нюдэн,  холбордой загаhад тамарна.
Yбэсын дунда hургуули Аполлон Иннокентьевич Шадаевай нэрэмжэтэ ехэ суута hургуули гээшэ. Теэд  минии Отоо баабай ходо hанаага зободог, буряад хэлэеэ hайнаар үзэхэл хэрэгтэй гээд, түрэл хэлэн дээрээ бэшэхэ, уншаха, зугаалха ёhотой барандаа буряадууд  гээд. Тоонто нютагайм хүнүүд, түрэлхидни ехэ hайн зантай, бэе бэедээ туhалсадаг, хамта зугаалдаг. Ямар сэсэн, даруухан, hайхан зантай улад тоонто нютагтам ажуhуунаб гээд досоогоо hанадагби! Yбэсэhөө гараhан олон эрдэмтэ хүнүүд бии: Золхоев Валентин Игнатьевич, Хамгушкеева Мэри Матвеевна, Дамбуева Полина Петровна, Болоев Петр Антонович, Мантыков Виктор Михайлович, Актамов Иннокентий Галималаевич, Сиденова Римма Прокопьевна.
Yбэсэ – минии зүрхэндэ ороhон нютаг лэ!
Yдэhэн бодогон нютагаа
Yргэжэ хододоо ябарайт!
Гараhан түрэhэн нютагтаа
Харалсажа хододоо ябарайт!
Абынгаа гараhан нютагтаа
Аажамхан хододоо ябарайт!
Эжынгээ үреэлтэй нютагтаа
Yнихэн золтой жаргаарайт!

Ангелина Мантыкова