Соёл уралиг 4 feb 2021 1394

​Хүнгэлиг, мүнгэлиг ажал бэдэрээд...

© фото: Анна ОГОРОДНИК

Хэды хүн харааб – тэды hанамжа байдаг. Гэбэшье өөрынгөө hанамжа хэлэхые хэншье хэнииешье хорихо эрхэгүй. Эгээл тиимэhээ бүмбэрсэг дэлхэйдэ ори ганса буряад хэлээрээ зүжэгүүдые табидаг Х. Намсараевай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй академическэ драмын театрай мүнөөдэрэй шэнэ найруулганууд тухай элдэб шүүмжэлэл ябадаг. Һайхашааhаншье, буруушааhаншье зон бии даа. Харин би эгээл hүүлшынь найруулга «Корея-03» тухай hанамжаяа олоной анхаралда тунхаглаха гэжэ шиидэбэб. Сэдхүүлшэмби. Ёhотой театральна шүүмжэлэгшэ бэшэб. Тиимэhээ минии хараса гүнзэгы бэшэ гээд, эхин дээрээ нэмээдхихэм.

Сойжин Жамбалова нилээд дүршэлтэй найруулагша боложо ябана. Сагай ошохо бүри нэгэ мэргэжэлээрээ хүдэлхэ тумаа ургагдадаг, мүлирэгдэдэг гээшэ ааб даа. Бэлигтэй басаганай мүнөөдэрэй байдалые ехэ үнэншэмөөр найруулжа шадаhандань баяраа хүргэхэ байнаб. Бодото жэшээнүүд дээрэ үндэhэлэгдэн табигдаhан зүжэг гэжэ эли байгаа. Илангаяа зүжэгэй эхиндэ гурбан хүгшөөдэй олоной анхарал гансата татаадхина. Мүнөө хүдөө нютагуудта иимэ типическэ геройнууд зүндөө аабза

- Бурхад шэнги сэхэ сэбэрнүүд, бултаниие шүүмжэлhэн, шоо үзэжэ, шобто хараhан эжынэр байхал даа. Теэдшье тэдэнэр зүбтэй юумэ хэлэнэ гэжэ хэлэхэ байнаб. Хэлэжэ байhан үгэнүүдынь намайе хайража байhандал үзэгдөө. Заримашуулай түлөө улайха ба сайхашье сагууд бологдодог гээшэ ааб даа. «Ойн модод үндэртэй, набтартай, арад зон hайтай, муутай» гээд, буряад арад дэмы хэлээгүй ха юм. Бүхы буряадууд тиимэ ба иимэ гэхын аргагүйл. Теэдшье эбгүймнай мэдээжэ. Буусаараа илгардаг, бэе бэеэ дэмжэдэггүй, атаархуу мүртөө хобууша. Тиигэжэ гурбан хүнэг баряад зогсоhон хүгшөөдэйнүүд хэлэнэ. Нэгэнэйнгээ урагшаа зүдхэхэдэ, хүлhөөнь татаад, уруунь даражархидаг буряадууд хайратайлди даа. Эбээрээ хэлсээд, бэе бэеэ дэмжэлсээд ябаа hаа, яhашье зууха, ямарханшье хада урбуулха аргатай ха юмбибди. Агуу Богдо Чингис хаанай эхын хэлээшэ хэзээдэшье эрилтэеэ буурахагүйл. «Эбэй үзүүртэ – тоhон, хэрүүлэй үзүүртэ – дайн» ха юм. Бэе бэедээ өөдэрхөөд, бэе бэеэ доромжолоод, хаана холо ошообибди? Эхэ хэлэеэшье алдаха туйлдаа хүрөөд байнабди. Хүнгэлиг, мүнгэлиг ажал бэдэржэ, далайн саагуур гаража, олоhоншье юумэмнай тэрэ зэргэ. Хуби заяагаа эбдээд лэ бусагдана ха юм. Хариин газарта «маа» гээд, миин шамда мүнгэ хэн үгэхэб даа? Хара хүлhөө гаргажал, хариин зондо дохижол, доромжолуулжал ябагдана ха юм. Энээниие үни хада Д-Р. Батожабай «Төөригдэhэн хуби заяан» соогоо Аламжын дүрөөр бидэндээ ойлгуулаа бэлэй. Хаана Хитадта рикшэ - богоол болоод ябаал hэмнай. Тиихэдэнь манай буряадууд хүнhөө дутахагүй гэжэ ехэ гэгшын урьhаламжа банкhаа абаад, hүүлшынгээ үхэрые тоншоод, түрэ найр хэжэрхёод, үри шэридээ даруулшоод, Солонгос болон бусад тээгүүр ехэ мүнгэнэй хойноhоо гүйлдэжэ эхилээ. Арга боломжо соогоо hууха хэрэгтэй ха юм. Хойноо юушье үгы – хооhон аад... Ехэ алхам хэхэдэ, халтаа хахарагдадаг. Тиимэhээ шадал соохоноо тааруулаад ябаха гэжэ мэдэдэггүйбди: үнэ сэнтэй хубсаhа хунар, машина хашина... Бэе бэеэ hажаалдаан. «Турлааг галуу hажаагаад, уhанда орожо үхэбэ» гэhэнтэй адли болоно бшуу. Хаанаhааб энэ манай абари зан? Yсөөн тоото арадай комплекс гэхэдэ болонол даа. Хэдэн үе үнгэржэ байна хэлэеэ алдажа эхилhээрнай, үндэhэн соёлоо алдажа эхилhээрнай... Буряад онтохонуудыешье хараад үзыт. Хэдэн дабаа гаталаад лэ, зобо зобоhоор золоо ологдодог. Ород үндэhэ яhатанаймнай менталитет ондоо. Онтохонуудыньшье тад ондоо - пеэшэн дээрээ хэбтээд...

Хүнгэниие бэдэрээд, хүндэдөөл ерэгдэнэл даа. Нялуунhаа гашууниинь дээрэ гэдэг. Тэрээн шэнги буряад арадай мүнөөдэрэй бүхы байдал харуулhан – заримдаа бархирхааршье, заримдаа эльгээ хататараа энеэхээршье ушарнууд «Корея-03» олон. Хүндэтэ уншагшад, hонин зүжэг болоо – ошожо харыт!

Автор: Сарюуна ЭРДЫНЕЕВА

Фото: Анна ОГОРОДНИК