Гайхал түрүүлһэн Хитад орон

- Баярма Дондоковна, Хитад орон­до ямар хубилалтанууд боложо бай­наб?

- Гурбан жэлэй туршада хаалтатай байһан хилэ нээгдэжэ, хүршэ орон ню­тагуудаар ябаха аргатай болоһондоо, хүн зон баяртай. Бидэшье Хитадай Тяньцзинь хото руу зорибобди. Улаан- Үдэһөө Хитад руу ниидэхэ самолёт үгы дээрэһээ Эрхүү хотоһоо тиишээ ниидээбди. Бээжэн хото хүрэжэ, саа­шаа Тяньцзинь руу автобусоор ябааб­ди. Үзэгдөө харагдаагүй гоё аэропорт баригдаа юм байна. Үндэр гэгшын үһээ, хананууд онсо янзаар шэмэглэ­этэй. Хайшаашье хара – уужам һаруул залнууд. Олон зоной түрисэлдэхэнь нэгэшье харагданагүй. Юундэшьеб даа автомат бариһан сэрэгшэд яба­на. Бээжэнһээ хүршэ Тяньцзинь хүрэтэр оройдоо 100 гаран модо. Теэд хаа-хаанагүй барилганууд. Тэнгэри тулаһан ордонгууд. Оройнуудынь хи­тад маягтайгаар баригданхай. Шэлээр баригдаһан гэрнүүд үсөөн, ехэнхидээ – шудхамал шулуун гэрнүүд.

Бидэнэр «Мариотт» гэжэ буу­далда ерэбэбди. Дэлхэй дээрэ мэ­дээжэ иимэ нэрэтэй гостиница үнэхөөрөөшье хүнэй дура буляана. Үргэн зөөлэн оронһоо эхилээд, бэеэ угааха һаруул таһаг хүрэтэр тон гоёор зохёогдонхой. Эндэ тэндэ агаар сэ­бэрлэхэ түхеэрэмжэнүүд табяатай.

- Уласхоорондын аяншалгын фо­румдо зон юун тухай хөөрэлдэнэб?

- Хитадай Тяньцзинь хотодо 13-дахи уласхоорондын туристическэ хуралдаан болоо. Буряад оронһоо Алексей Гыргенов, Саян Даржаев түрүүтэй зон ошообди. Тэндэ аян­шалгын һалбариин асуудалнууда­ар ехэ удхатай хөөрэлдөөн болоо. Һүүлшын үедэ боложо байһан үйлэ хэрэгүүд ехэл һаад ушаруулна. Та­хал үбшэнһөө боложо, хэдэн милли­он аяншалагшад гэртээ «хаалтатай» байгаа. Олон гүрэнүүдэй экономико хохидолдо ороо. Украинада боложо байһан үйлэ хэрэгүүд мүн лэ муугаар нүлөөлнэ. Тиибэшье Хитад гүрэн тон наринаар, тон бодомжотойгоор энэ хэрэг эрхилнэ. Һайндэрнүүдэй үедэ олон миллион зон иишэ тиишээ яба­жа, хизаар ороноо шэнжэлнэ. Ямар олон хото городууд түүхэеэ һэргээжэ, һонин гэгшын юумэ аяншалагшадта харуулна гэшэб! Ланфан хотодо тус­хай музей бии. Нэгэ мэдэхэдээ, ур­данай хотонууд соо ороод ябанаш. Бороо дуһална. Үхибүүдэй шууяан, эхэнэрнүүдэй шаляан, үбгэдэй шатар наадан. Хуушанай табилга - мебель, хубсаһа хунар, гуталнууд, нааданхай­нууд, амһарта гэхэ мэтэ. «ChinaTrip» гэжэ гүрэнэй корпораци энэ форум эмхидхэжэ, хариин айлшадта орон нютагаа урматай зохидоор харуу­лаа. Хитад театр ошообди. Юрэ бу­сын зүжэг хаража, зүрхэмнай хайлаа. Юрэдөө, гайхаһан юумэн олон. Аян­шалгын һалбарида зорюулагдаһан форумдо ерэгшэд бэе бэетэеэ дүтөөр танилсаба, хэлсээ баталба.

Тэндэхи үзэсхэлэн харааб­ди. Алексей Гыргенов шэнэ проектнүүдые бэелүүлхэ һанаатай. Аяншалагшадые һонирхуулхын тула бэлэг-сувенирнүүдһээ эхилэ­эд, тур-маршрут хүрэтэр тон зохи­доор, урматай һайханаар зохёохо ёһотойбди гэжэ хэлэнэ. Саян Дар­жаевай хэлэһээр, иимэ хуралдаа­нууд онсо үүргэтэй. Бидэнэр Хита­дай аяншалгын һалбаритай дүтөөр танилсаһандаа баяртайбди.

Сурбалжалагша Арюна Раднае­ва тэндэ ошоһоноороо баһал урма­тайгаар хубаалдаа. Хитад гүрэн, соёл, түүхэнь ехэ баян.

«Ямаршье барилгадаа үндэһэн соёл урлалай зүйлнүүдые оруулна. Маркетинг гээшэнь шанга ажаллана. Гайхахын ехээр гайхажа байхадаа, манай гүрэн ямараар хүршэ гүрэнһөө хожомдоод байнаб даа гэжэ голхорхоор байна.

Хилын хаалтатай байгаа сагта ха­хад миллиард зоноо цифрэдэ оруу­лаа. Биометрия гээшэнь гол юумэн болоод байна. Тэрээнгүйгөөр хай­шаашье гүрэн, хото соогуур ябахын аргагүй. Эдеэ хоол гээшэнь онсо тэмдэглэмээр. Шаруулһан нугаһан, баоцзы, заншалта татуулһан талхан, уйгур хоол болон үнгэ бүриин эдеэн - танай дуран соо. Авто-унаагай талаар баһал гайхахаар. Зайн галаар ябадаг унаанууд олон болонхой. Агаар сэ­бэрлэхэ хэрэгтэ Хитад гүрэн ехэ анха­рал табина. Тиимэ автомашина аба­хаяа һанаһан уладаа тусхай програм­мануудта оруулна, тэдхэмжэ үзүүлнэ. Бээжэн ехэ хубилаа. Олон хүнүүдэй түлхилдөөн, таталдаан, хашхаралда­ан гэхэ мэтэнь тэрэл зандаа. Гурбан жэл соо хаагдаһан байхадаа, дотоодын аяншалгаяа ехэтэ хүгжөөгөө. Музейнүүд, театрнууд һайн ажаллана.

Юрэдөө, хүршэ Хитад гүрэн кови­дай хугасаа соо миин һуугаагүй. Эко­номико, байра байдалаа, аяншалга­яа дээшэнь үргэжэ шадаал даа. Ганса Бээжэн тойроод бэшэ юм ааб даа, ха­рин гүрэн соогоо, холын хото нютагуудай хүгжэлтэдэ анхарал хандуулна гэжэ хөөрэлдөөнэй үедэ ойлгооб.