Засаг түрэ 23 aug 2023 687

Хуралдаан тухай һанамжанууд

Энэ ехэ хуралдаан буддын шажанай һургаал дэлгэрүүлгэдэ, соёлой харилсаануудай хүсөөр дэлхэйн буддын шажантанай болон улас түрэнүүдэй хоорондохи уласхоорондын харилсаануудые бэхижүүлгэдэ нүлөөлнэ. Буддын шажанай уласхоорондын түбүүдэй нэгэн, Оросой буддын шажанай түб – Буряад Уласай 100 жэлэй ой тэмдэглэлгын хэмжээ ябуулгануудай нэгэн болоо. Эндэ Буряад орон болон хуралдаанай удха шанар тухай хабаадагшадай хэдэн һанамжануудые дурадханабди.

«Хуралдаанай үедэ буд­дын шажанай урда байһан бодото эрилтэнүүдые най­руулха гэжэ бидэ оролдооб­ди. Мүнөө сагта үнэн бодото байдал харуулһан мэдээсэл худал хуурмагһаа илгахань хүндэ болонхой. Тиимэһээ хүн һайн болбосоролтой, мэ­дэсэ ехэтэй болохые оролдо­хо ёһотой. Маанадай харюу­саха ёһотой нэгэдэхи эрилтэ - лама санаартанда болон буд­дын шажангаар һонирходог хүнүүдтэ шанартай болбосо­рол олгохо. Хоёрдохи эрилтэ - тэсэбэригүй дээрэһээ бэе бэеэ ойлголсожо һуралга. Гурбадахи эрилтэ - хэд ураг­шаа һанаатайб, тэдэниие дэмжэхэ. Олон багшанар даншье һаа даруу номгонууд, бидэшье даб гээд тэдэниие дууланагүйбди», - гэжэ М.В. Ломоносовой нэрэмжэтэ гүрэнэй Ехэ һургуулиин Ази болон Африкын оронуудай институдай захирал, Буд­дын шажанай болбосорол ба эрдэм шэнжэлэлгые дэм­жэлгын жасын юрэнхылэгшэ Алексей Маслов хэлээ.

Тэрэнэй хэлэһээр, буддын шажан — энэ эндэ тэндэ бай­даг дасангууд лэ бэшэ, энэ хүнүүдэй нэгэдэл болон бэе бэетэеэ тааража харилса­ха шадал, энэл даа, Буддын шажанай I Уласхоорондын хуралдаанай шухала үүргэнь.

Буддын шажантай Шри-Ланкада гүрэн доторхи нии­гэмэй болон экономическа хүшэр, түрын үзэл бодолой тогтууригүй байдалнууд гол эрилтэ болоно гэжэ энэ оро­ной Соёлой сайдай шажан мүргэлэй ба буддын шажа­най хэрэгүүдээр нэгэдэхи орлогшо Сомаратна Вида­напатирана онсолжо тэмдэ­глээ:

- Манай орондо ни­итэ баялигта нүлөөлдэг гол түлэб экономическа һандаралтай холбоотой эрилтэнүүд тон олон. Дан ехэ хүшэр хүндэнүүдтэй үхибүүднайшье бү ушарһай даа гэжэ буддын шажанай эрдэнитэ баялигуудые хэрэ­глэхые Шри-Ланкагай Заса­гай газар оролдоно. Шажан мүргэлэй үндэһэн дээрэ эхин болбосорол хүгжөөлгэдэ ехэ зүдхэмжэ хэгдэнэ. Бүхы асуу- далнуудые һургуулиһаал эхилжэ шиидхэхэбди гэжэ бидэ ойлгожо мэдэрнэбди.

Буддын шажанай Хитадай мүнөө үеын ажабайдалда үзүүлжэ байһан нүлөө тухай Хитадай буддын шажанта­най эблэлэй түрүүлэгшын орлогшо, Юнхэгүн хиидэй шэрээтэ Ху Сюэфэн үгэ хэлэ­хэдээ дурдаа:

- Буддын шажан хүнүүдэй бүхы орёо асуудалнууд, уйдхар гуниг өөһэдынь һанаа сэдьхэлдэ оршодог, тиимэһээ дүй дүршэлэй, дадалай хүсөөр тэдээнһээ сүлөөржэ болохо гэжэ тооло­дог. Ушар иимэһээ мүнөөнэй байдалда буддын шажан тон шухала үүргэ дүүргэнэ. Хитад орондо буддын шажан хуби­лалтануудта ороо, Хитадай хүгжэлтэдэ, бүхы дэлхэй дэ­эрэхи арад зоной аза жарга­лай хүгжэлтэдэ ехэ хубитаяа оруулаа гэжэ тэмдэглэнэб.

«Энэ хуралдаан олон ондоо оронуудай буддын шажанай эблэлнүүдэй дунда үнгэргэлгэ эрдэмэй, шэнжэлэлгын, болбосоролой болон соёлой харилсаануудые үргэдхэн хүгжөөлгэдэ шэглүүлэгдээ.

Энэдхэгэй буддын ша­жанай шэнжэлэлгын ехэ һургуулиин уласхоорон­дын хэрэгүүдээр захирал Арвингд Кумар Сингхын тэмдэглэһээр, тэрэнэй гүрэндэ буддын шажан зөөлэн хүсэн гэжэ хэрэглэг­дэнэ, тиигээд ниигэмэй шу­хала хэрэгүүдые урагшатай­гаар шиидхэдэг.

Энэдхэг орондо будаадын шажан гүрэнэй гүн ухаанай болон соёлой нэгэ ехэ шухала хэһэгынь болодог. Буддын шажан Энэдхэгтэл мүндэлжэ, энэл оронһоо АСЕАН-ай гүрэнүүдтэ, Монголдошье, Солонгостошье, Япон улас- ташье болон Ази түбиин бэшэшье оронуудаар тараа. Буддын шажанай дэлхэй- гээр дэлгэрһэниие Энэдхэгэй уласхоорондын харилсаа- нуудта зөөлэн хүсэн гэжэ хэрэглэгдэнэ, тиигээд лэ өөһэдын ниигэмэй болон олониитын шухаг асуудалнуудые шиидхэлгэдэ ехэ үүргэ дүүргэнэ. Шухала ш и и д х э б э р и н ү ү д ы е абахадаа, Энэдхэг гүрэн буддын шажанай һургаал бодолнуудые хэрэглэдэг,— гэжэ Арвингд Кумар Сингх хөөрэнэ.

Буддын шажанай хүгжэлтын, соёлой, гүн уха­анай, бодото ажаябуулгын асуудалнуудые бүхы тээһээнь зүбшэн хэлсэлгэ, мүн лэ уласхоорондын харилсаа хэлсээнүүдэй шэнэ талмай байгуулга - Буддын шажан­танай I Уласхоорондын «Буд­дын шажан болон мүнөө үеын эрилтэнүүд» хуралдаа­най зорилгонь болоно.

Автор: Сэнгэ РИНЧИНОВ