Үндэр наһатанай үльгэр жэшээ

Абамни, Жүгдэрэй Дугарсүрэн, 1924 ондо Булган аймагай Тэшиг сомоной Нурта гэжэ газарта Уутай обогтой малшан Жүгдэрэй табадахи хүүгэд гү, али айлай ганса хүбүүн боложо мүндэлһэн. Гэртэхиниинь юһэн хүүгэдээрээ хамта мал үсхэбэрилэн амидардаг байгаа. Жүгдэр абань хүбүүгээ багаһаань дахуулан, ан гүрөөһэ агнажа, модоор юумэ дархалжа һургаһан, юрэдөө, хүдэлмэри хэжэ дүршүүлһэн байна. Ажалша хэшээнгы, нарин нягта байха гэжэ зааһаниинь бүхы наһанайнь эгээ сэнтэй болбосорол болоо.

Абамни 1934 ондо нютагайнгаа Нанзад гэжэ үбгэнөөр үзэг бэ­шэг заалгажа, уншажа, бэшэжэ һураад, 1937-1940 онуудта багша бо­лон, айл гэрээр ябажа, хэшээл хэдэг болоо һэн. 1944 онһоо Хубисхалта залуушуулай эблэлэй таһагай дар­гаар ажаллажа байтараа, 1945 ондо сэрэгэй албанда татагдажа, Баталан хамгаалха яаманай 0334-дүгээр ан­гиин холбоо хороондо алба хаахаар хубаарилагдаһан байна. Удангүй хо­роониинь Үбэр Монголые сүлөөлхэ байлдаанда хабаадалсахаар эльгээг­дэбэ. Тэндэ ябахадаа, даалгагдаһан хэрэгтээ нарин нягта байһанаараа шалгаржа, буу зэбсэг бүридхэн тоо­логшо, бага буугай мастер, Хубисхал­та залуушуулай эблэлэй таһагай дар­га, багша, шухала удха шанартай га­зарнуудые харууһалан манагша гэхэ мэтын байлдаанай үеын үүргэ дааба­ринуудые һайн хэдэг байһанайнгаа түлөө «Улаан Одон» сониндо «Шэные һанаашалан үүдхэгшэ» гэжэ магту­улан бэшэгдэһэн байдаг. 1949 ондо сэрэгэй албаяа дүүргэхэдээ, Баярай бэшэгтэ, мүнгэн шагналда хүртөө һэн.

1950 ондо Раднаа обогтой Дулам­жавтай, манай эжытэй, гэр бүлэ боложо, зургаан басага, нэгэ хүбүү түрүүлэн үндылгэжэ хүмүүжүүлһэн байна.

1950-1954 онуудта Тэшиг сомоной Хубисхалта залуушуулай эблэлэй таһагай даргаар һунгагдан ажал­лажа байхадаа, залуушуулай соёл болбосорол, хүмүүжүүлгэдэ онсогой анхаралаа хандуулан, үзэг бэшэг заа­ха, хэшээл лекци бэлдэн үнгэргэхэ, архи тамхи татахые хорихо мэтээр өөрөө үльгэр жэшээ харуулдаг байгаа. 1955-1960 онуудта бригадын даргаар томилогдон ажаллажа, сомонойнгоо түрүү бригада боложо, дамжуулагдан ябаха туг жэлһээ жэл­дэ абадаг байһан байна. 1960 онһоо Тэшиг сомоной һургуулиин ажахые даагшаар ажаллажа, бүридхэл тоосоонуудые хэхэ ажал һайнаар эмхидхэһэнэйнгээ ашаар аймагайн­гаа хэмжээндэ дүршэлөөрөө хубаал­дан дэлгэрүүлхэ ажалда хабаадаһан байна.

«Абымнай баримталдаг гол зүйл болбол ямаршье ажалда харюусал­гатай байха гээшэ хамагай шухала. Үри хүүгэд бидэнээ иигэжэл һурган хүмүүжүүлһэн лэ даа. Мүнөөшье нарин нягта, харюусалгатай зан шанараа алдаагүй.

Энээнэй нэгэ жэшээ: 100 наһа хүрэхэеэ ябаһан аад, үдэр бүри мон­гол саг тоогой бэшэг үзэжэ, бүридхэн тэмдэглэжэ байдаг. Баһа нэгэ жэшээ: гар нюураа угаагаад, гараа аршаха алшуурынь, нюураа аршаха алшуу- рынь тус тустаа байдаг юм. Манай аба шэнги амидаралай зүб дадал журамтай хүн хомор байдаг байха гэжэ бододогби.

«Амидаралай зүб дадал журамтай байхадаашье юм гү, абын аба эжы, эгэшэ дүүнэр – булта 80-100 наһа наһалдаг, мүнөөшье хоёр дүүнэрынь 92, 94 наһа хүрэжэ ябана.

Томо эгэшынь нүхэр Равжир: «Бишни яһан голтой зоной хүрьгэн болоо хадаа ута наһа наһалангүй байжа болохогүй», - гэжэ хэлэдэг байһан гэдэг.

Абымни түрэһэн дүү Ж.Рэнцэнэй хүбүүн Д.Даваажав наһаяа хүсэһэн томо баабгайтай нюур тулан үзэлсэжэ илаһан гэжэ абамни бахархан хөөрэхэ дуратай байдаг. Түрэһэн дүү Ж.Бадмын басаган Монгол Уласай габьяата багша Санжийн Цэндсүрэн Орхон аймагай Болбосоролой газа­рай даргаар ажаллажа байһанаа наһанайнгаа амаралтада гараһан юм. Түрэһэн дүү Ж.Цэпилэй хүбүүн Дашдэлэгэй Болд Монгол Уласай габьяата механик болоһоорнь бахар­хажа байдаг юм.

Мүн өөрынь гурбадахи басаган Д.Нинын хүбүүн Бямбабаярай Атарбаяр хүүгэд наһанһаа боксоор һорилго хэжэ, 45-һаа 95 кг хүрэтэр шэгнүүр бүхэндэ медальда хүртэжэ, эгээ залуугаар «Спортын мастер» нэрэ зэргэдэ хүртэжэ, Монголой бок­сын түүхэдэ бэшэгдэһыень бахархан дурдамаар байна. Дүрбэдэхи басаган Д.Батсүрэнэй хоёр хүбүүд Д.Энхбаяр, Д.Энхтөр гэгшэд хүл бүмбэгөөр бэеэ һорижо, Орхон аймагай «Хангарьд» клубай эрхим тамиршад боложо, «Хүл бүмбэгын спортын мастер» гэһэн нэрэ зэргэдэ хоюулаа хүртэһэн байна.

Абынгаа үльгэр жэшээгээр бидэ, үри хүүгэдынь, харюусаһан ажалдаа амжалтатай ажаллаһыемнай гүрэн түрэ сэгнэжэ, «Алтан гадаһан» одон­гоор шагнаһандань, аба эжымнай аша габьяа гэжэ бүгэдөөрөө бахар­хажа ябадагбди.