1361
Арбадахи классаа дүүргээд, Һутайнгаа совхоздо ажаллажа эхилээ. 1995 ондо Энэдхэг гүрэн ошожо, табан жэл соо hураад, Буддын шажанай hургуули дүүргэжэ, нютагтаа бусажа, Баясхалан амбай гэжэ нэрэ нэрлүүлжэ, нютагаархидайнгаа хэрэг бүтээжэ эхилээ. Бидэ, Нарhата нютагай хүгшэд, тэрэ сагта 108 зулын маани хотон соогоо айл бүхэндэ монгол hарын арбан табанда уншажа эхилhэн байгаабди. Баясхалан амбаймнай иимэ номуудые уншагты гэжэ заажа үгэhэн:
«Санжад монлам», «Ногоон Дара эхэ», «Сагаан Дара эхэ», «Дуншаг», «Майдарай юрөөл», үшөөшье хэдэн- хэдэн номуудые.
Тэрэ гэhэнhээ хойшо хорёод гаран жэл соо 108 зулымнай маани нэгэшье таhалдангүй, нютаг соогоо айл бүхэндэ уншагдажал байдаг.
2000-аад оной эхеэр Баясхалан амбай Баян Хаан гэжэ тахилгата хадынгаа үбэртэ газар абажа, түрэл гаралтаяа байра байдал түхеэржэ, үхэр малаа үдхэжэ, үбhэеэ сабшажа, огород ургуулжа, бэеэ даагаад байха ажабайдалтай болоо. Урданай домогой ёһоор нютагай наhатайшуул иигэжэ хэлсэдэг байhан юм: «Баян Хаанай үбэр газарые айлай ганса хүбүүн эзэлхэ». Тиигээд холын хараа бодолтой амбаймнай дуганай hуури табижа эхилээ. Дасан гээшэ өөрөө өөрыгөө даагаад байха ёhотой. Хүн юу асаржа үгэнэб гэжэ хүлеэжэ байхагүй, нютагай зоной хүсөөр, аймагай дэмжэлгээр «Амарлин» гэжэ ехэ зохидхон, тиимэ томошье бэшэ дуган 2018 ондо мүндэлөө.
Мүнөө дугандаа нютагаархид сугларжа, жэлэйнгээ хуралнуудые хурадаг, бэшэшье үйлэ хэрэгээ бүтээдэг болонхой.
Баясхалан амбаймнай ехэ зөөлэн абари зантай, шангаар дуугаржа, бардам зан харуулжа нэгэшье байдаггүй. Ямаршье сагта: телефоноор хонходоодшье, нюур нюураараа уулзаадшье, зүбшөөлыень абажа байдагбди. Шадаха зэргээрээ хүн бүхэндэ туhалхые оролдодог. Ургажа ябаа нютагайнгаа хүүгэдээр ходо hонирхожо, туhа хүргэхэ сагтань туhалжа байдаг. Баясхалан амбаймнай гансашье дасанайнгаа ажал хэрэг ябуулаад байдаггүй, Нарhата нютагайнгаа хүн зондо туhатай. Нютагнай ургажа, хүгжэжэ байг гэжэ ходо һанадаг. Нютагаймнай залуу хүбүүн Зурбанов Андрей Дондокович гулваа болоо. Энэ залуу нүхэртөө түшэг тулгань болоно. Амбаймнай дасанайнгаа дэргэдэ элдэб уулзалгануудые ходо ябуулжа байдаг. Нарhата, Боом нютагайнгаа үндэр наhатайшуулые Сагаалган бүхэндэ суглуулжа баярлуулдаг. Аймагай бусад нютагуудһаа, уласаймнай аймагуудһаа, хүршэ Үбэр Байгалай хизаарhаа хүн зон айлшалжа байдаг. Мухар-Шэбэрэйнгээ Үнэн алдарта шажанай һүмэтэй харилсаатай байдаг.
Нёдондо зунай hайхан сагта уласай Буряадай соёлой ниитын эмхитэй «Тоонто нютагайм сууряан» гэһэн фестиваль Амарлин дасанай дэргэдэ үнгэргэгдөө hэн. Үбэр Байгалай хизаарай Агын Буряадай тойрогhоо сагаангууд хабаадалсаа.
Спортын талаар харахада, Баясхалан амбай уласай хэмжээнэй ушугай hургуули, мүн зунай лагерь байгуулха гэжэ ехэ оролдолго гаргана. Тэрэнь бүтэхэ байха гэжэ найдагдана.
Иимэл урагшаа hанаатай Түгнэ нютагаймнай хүбүүдэй нэгэн Нарhата нютагтаа буддын шажанай ном дэлгэрүүлжэ, хүн зонтоёо хамта нютагаа дээшэнь үргэжэ, эрмэлзэлтэй хүдэлжэ байдаг Баясхалан амбай.
Хамаг hанажа ябаhан хэрэгынь
номой ёhоор бүтэхэнь дамжаггүй!
Автор: Б.Б. ДУГАРНИМАЕВА
