Арга боломжо олгуулһан түсэл

Эхэ байгаалидаа дуратайгаар...

Гааргын дунда һургуулида бүхы наһаараа биологи зааһан хүндэтэй багша Намсалма Дугаровна Над­митова гансал хэшээлээ үнгэргөөд ябаа бэшэ, харин һурагшадтаа оршон тойронхи байгаалияа, ан амитадаа, уһа голоо бүри үргэнөөр үзэжэ, шэнжэлжэ байхынь түлөө оролдо­дог һэн. Бэрхэ багшын ударидалга доро Гааргын һургуулиин һурагшад аймагай, уласай, Бүхэроссиин хэмжэ­энэй олимпиада, конференцинүүдтэ амжалта түгэс хабаадажа, илалта туй­ладаг бэлэй. 1990-ээд онуудта шэнэ сагай ульһан ерэжэ, янза бүриин арга боломжонууд олон болоо. Тиихэдэ урагшаа һанаатай багша элдэб олон түсэлнүүдые зохёогоод, шабинартаяа хамта түрэл дайдынгаа байгаали, ан амитадые үзэжэ, шэнжэлжэ эхилээ. Эгээл тиихэ үедэ хэһэн ажалайнь дүн боложо, 1998 ондо «Эко-клуб Гарга» гэжэ түсэл бэелүүлэгдээ. Тус бүлгэмэй гэшүүд мүнөө болоходо, бэрхэ мэргэ­жэлтэд болонхойнууд. Тэдэнэй тоодо биологиин эрдэмэй дид-докторнууд аха дүү Борис, Сергей Гулгеновүүдые тэмдэглэмээр. Ажалдаа дуратай багша Намсалма Дугаровна Над­митовагай наһанайнгаа амаралтада гарахадань, хэжэ ябаһан ажалыень үргэлжэлүүхэ хүн байгаагүйнь харам­тай. Харин мүнөө Гааргын дунда һургуулиин багшанарай энэ түсэл зохёожо, багшынгаа эрхилжэ ябаһан ажалыень һэргээжэ байһандань баярламаар.

- Наһаараа хэжэ байһан ажалыем­ни мартаагүй түрэл һургуулиимнай багшанар болон һурагшад үргэлжэлүүлхэ гэжэ байхадань, ехэ баяртай байнаб. Байгуулагдаһан бүлгэмэймнай хүсэн дундаа байха­дань, БГУ-гай багшанартай, Буряадай эрдэм шэнжэлэлгын түбэй эрдэмтэд­тэй эб хамта ажалладаг байгаабди. Эдэ бүгэдэ минии гансаараа хэһэн ажал гэхэдэ, буруу болохо. Жэл бүхэндэ элдэб тээһээ ерэһэн эрдэмтэдтэй хамта һургуулиингаа үхибүүдээр оршон тойронхи байгаалияа шэнжэл­хэ амаргүй ехэ ажал хэгдэһэн байха. Мүнөө сагта үхибүүдэй гар утаһанһаа һалахаяа болёод байхада, тон хэрэг­тэй үүсхэл хэгдэжэ байна, - гэжэ олон үеын хүүгэдые һурган хүмүүжүүлһэн габьяата багша Намсалма Дугаровна омогорхон хэлэнэ.

Һэргээлгэ

Урданай юумэн ула болоо гээд, хажуу тээшэнь түрижэ хаяад орхёогүй, бүри һэргээжэ, үшөө дээрэнь олон һайн түсэлнүүдые зохёожо нэмээд, ажаллаха гэжэ байһан Гааргын дунда һургуулиин багшанар болон һурагшадта, эмхидхэн байгуулагшад­та һайниие хүргэмөөр.

- Һаяхана һурагшадтаяа, мүн тэдэнэйнгээ түрэлхидтэй дулаахан дүхэригтэ уулзажа, эхилхэеэ байһан түсэл тухайгаа танилсалгын хөөрөө эмхидхээбди. Һонирхоһон бүхы асуудалнуудта харюу үгөөбди. Хэхэ ажалайнгаа түсэбтэй танилсаабди. «Возрождения эко-клуба Гарга» гэһэн түсэлнай ерэхэ жэлэй намар болотор бэелүүлэгдэхэ ёһотой. Хэдэн удаа сугларжа, аймагай һургуулиин һурагшадай хабаадалгатай 2 хэмжээ ябуулга, тиихэдэ нютагтаа, мүн лэ өөһэдөө санаар мүрысэхэбди, аян­шалхабди. Ургажа ябаһан үхибүүдээ Эхэ байгаалидаа, түрэһэн тоонто нютагтаа дуратайгаар, гамтайгаар хүмүүжүүлхэ гэһэн зорилго урдаа табинабди. Үшөө тиихэдэ үхибүүднай нютагтамнай ямар ан амитад, шубуу шонхор ажамидарнаб, ямар ургамал­нууд урганаб гэжэ үргэн мэдэсэтэй болохо. Тэрэнэйнгээ хажуугаар энэ түсэлэйнгөө түүхэ, мүнөө үе харуулһан фильм бэлдэхэбди, уран һайханай фестиваль болохо. Юрэдөө, шабина­райнгаа хүгжэхын түлөө арга болом­жо олгуулха гэжэ шармайнабди. Энэ хэрэгтэмнай Елена болон Геннадий Тимченко хоёрой жаса туһа хүргэжэ байна, - гэжэ Н. Дамдиновай нэрэм­жэтэ Гааргын дунда һургуулиин захи­рал, түсэлэй хүтэлбэрилэгшэ Елена Доржиевна Бадмаева хэлэнэ.

Нэгэмүһэн ажаллаха

Жасын үгэһэн грантын түсэбөөр нютагай хэдэн эмхи нэгэдэжэ, энэ хэрэгтэ оролсохо ёһотой юм байна. Тиихэдэнь ганса Гааргын һургуулиин багшанар, шабинар болон түрэлхид хүдэлхэ бэшэ, нютагай соёлой бай­шан, номой сангай ажалшад, нютага­архид хамсыгаа шуун оролсохонь.

- Уран һайханай талаар ажалыень соёлой мэргэжэлтэд, харин хуралдаа үнгэргэхэдэнь, номой сан даажа абаха болонод. Нютагаймнай зон урагшаа һанаатай, хамтын ажал эрхилхэдэ, хажуу тээһээ хараад байдаггүй. Гааргын дунда һургуули дүүргэжэ гараһан хүбүүд, басагад холо ойгуур суутай, мэдээжэ. Энэшье удаа энэ түсэлөө эршэтэйгээр, үндэр хэмжээндэ үнгэргэхэ байхабди, - гэжэ түсэлэй залан хүтэлэгшэ Цыпилма Борисовна Батуева хэлэнэ.

Үнэхөөрөөшье, олон зоной бүтээһэн ажал урматай, хүсэ ехэтэй байдагынь мэдээжэ. Тиимэһээ ургажа ябаа залуу халаанайнгаа зүрхэ сэдь­хэлдэ шанар һайтай үрэһэ тарибал­най, үрэ дүнгынь удаан хүлеэлгэхэгүй.