Һургуулиин музей шэнэлэгдээ

Анхан һургуулинуудай дэргэдэ байгуулагда- һан музейнүүд ехэн­хидээ багшын гү, али бии болгоһон зоной хүсөөр ажая- буулгаяа эрхилдэг һааб даа. Харин һүүлэй жэлнүүдтэ грантын аргаар музейнүүд хүгжэжэ эхилээ. Энэ хэрэгые ябуулдаг зон урмашуулагда­даг болоо.

Буряад Уласай Засагай газар, уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаман «Эхэ орондоо дуратайгаар хүмүүжүүлгэ» гэһэн грант эмхидхэжэ, һургуулинуудай музейнүүдые дэмжэнэ. Иимэ грантын харалгада Түнхэнэй аймагай Зүүн Мүрэнэй дунда һургуули хабаадажа, амжалта туйлаа. Һуралсалай энэ гуламтын дэргэдэ Дамнин Шагдурович Фро­ловой нэрэмжэтэ музей бии юм. Энэ һургуулиин захиралай хүмүүжүүлгын болон хүүгэдэй олониитын нэгэдэлнүүдтэй харилсаха талаар орлогшо Эржена Шобоеватай уулзажа хөөрэлдөөбди.

- Сайн байна, Эржена Александровна. Танай һургуули грантын энэ харалгада хабаадахадаа, ямар зорилго урдаа табиһан байнат?

- Сайн байна. Манай һургуулиин дэргэдэ түүхын болон хизаар ороноо шэнжэлэлгын музей 2002 ондо нээгдэжэ, техно­логическа институдай түрүүшын ректор байһан, мүн манай нютагай баатар хүбүүдэй нэгэн болохо Дамнин Шагдурович Фро­ловой гэрэлтэ дурасхаал- да зорюулагдажа, тэрэнэй нэрэмжэтэ болоо һэн. Һургуулиин захирал Ханда Аюровна Убашеева тус музей бии болгохо талаар эдэбхи үүсхэл гаргаа. Тии­гэжэ 2022 ондо «Һургуулиин музей» болоһон тухай гэр­шэлгэ (№ 22420) абанхай. 2002 онһоо 2018 он болотор Сэсэг Ринчиновна Петуш­кеева музей хүтэлбэрилжэ ябаа. Мүнөө энэ хэрэгыень түүхын багша Светлана Сыреторовна Молокшонова ябуулна. Энэ харалгада хабаадахадаа, мүнөө үеын техническэ онол аргану­удые хэрэглэжэ, музейеэ шэнэдхэхэ зорилго урдаа табяабди. Ургажа ябаа ула­ан бургааһадаа Эхэ орондоо дуратайгаар хүмүүжүүлхэ зорилгомнай эгээл шухала.

- Энэ грант шүүгээд, мүнөө үеын ямар техниче­скэ онол аргануудтай болоо гээшэбта?

- Грант шүүһэндээ, бидэ ехэ баяртайбди! Грантын хүсөөр бидэ шэнэ интерак­тивна самбар, МФУ, байһан мэдээнүүдээ болон экспо­надуудаа, гэрэл зурагыень буулгажа, сүлжээндэ оруулха фотоаппарат болон бусад зүйлнүүдые худалдан абажа, виртуальна музей байгуулаг­даа.

- Эржена Александровна, музейнгээ хамаг саарһан дансануудые болон эд бараа яагаад виртуальна болгоо юмта?

- Нэн түрүүн оцифровко гэһэн аргаар ажал хээбди. Гадна мультимедийнэ хэрэгсэл хараадаа абажа хэрэглээбди. Ехэ һайн шанартай «Apple iPhone 14» гарай утаһа, Nicon D5600 KIT фотоаппарат болон МФУ M6550NM принтер/сканер/ копир А4, 600dpi 18ppm гэһэн мүнөө үеын аргануу­дые хэрэглэжэ, оцифровко хээбди.

- Оцифровкын ажал ябуулжа байхадатнай, шэнэ һонин дансанууд, гэр байрын хэрэгсэлнүүд болон бусад юумэнүүд гараа һэн гү?

- Энэ ехэ хэрэг эхилхэдэм­най, манай нютагай зон олоо- роо туһалаа, һонирхолтой гэрэл зурагуудые, гар бэшэгүүдые, урданай эд бараа асараа.

- Мүнөө үе сагай эрилтэнүүдтэ таарама болгогдоһон музей соотнай ямар мэдээнүүд болон экс­позицинууд бии гээшэб?

- Виртуальна музей соом­най юһэн экспозици дурад­хагдана. Түрүүшын экспо­зици гэхэдэ, «Дамнин Шагду­рович Фролов профессорэй һаргама одо мүшэн» болоно. Саашань нэрлэхэдэ, «Алдар солын булан», «Малакшинов Доржо Дагбаевичай дайнай үеын гэрэл зурагууд», «Гэр байрын эд бараан», «Нюта­гай мэдээжэ зон», «Багша, дархан Сергей Далмаевич Молокшоновой ажалнууд», «Зүүн-Мүрэн нютагай бай- гаалиин ургамалнуудай зүйл», «Мүнөө үеын баа­тарнууд» (Афган, Чечен болон тусхай сэрэгэй опе­рацида ябаһан сэрэгшэдтэ зорюулагдаһан) гээд болоно.

- Ямар һонин гээшэб. Танай музей интернедэй аргаар хүнүүд хараха арга­тай ха юм.

- Тиимэ. Манай вир­туальна музей найман зуугаад шахуу хүн орожо хараа. Түнхэнэй аймагай 25 һургуулиин, Улаан-Үдэ хотын 44-дэхи һургуулиин, Ахын аймагай Өөрлигэй болон Сорогой, Захааминай Дүтэлүүрэй, Эрхүү можын Эхирэд-Булагадай аймагай Ново-Николаевскын, Саха (Яхад) Уласай Г.Н. Троше­вой нэрэмжэтэ кадетскэ интернат-һургуулиин шаби- нар хараа. Гадна Зүүн Сибириин гүрэнэй техно­логиин ба хүтэлбэриин ехэ һургуулиин, Буряад Уласай транспортын техникумэй оюутад, үшөө тиихэдэ Казань хотын буряадуудай эблэлэй эдэбхитэд һонирхожо хараа болоно.

- Үшөө ямар ажал ябуу­лагданаб?

- Музейн хэшээлнүүдые үнгэргөөбди. «Мухар лаам­пын гал», «Аяншалга», «Нюта­гаймнай ургамалнуудай зүйл», «Морин хуур - арадай зэмсэг» г.м. хэшээлнүүд эмхидхэгдээ.

- Эржена Александровна, һайн даа! Танда ехэ баярые хүргэнэбди! Ажал хэрэгүүд тухайгаа тон тодорхойгоор хөөрэжэ үгэбэт.

- Ургажа ябаа улаан бургааһаднай музейн хүсөөр үльгэр түүхэтэ урданай бай­далтай танилсажа, Эхэ орон­доо дуратай эрхэтэн болохо бэзэ гээд найданабди.

Интернедэй аргаар манай музей оложо, һонирхолтой баримтануудтай танилсахы­етнай уряалнабди