2020 ондо хэблэгдэһэн «Эрдэмтэ хөөрэлдөөн» («Научный диалог») сэдхүүлэй 5-дахи дугаарта Булат Зоригтуевай «Наян Наваа болон буряад арадай, тэрэ тоодо хори угсаатанай бэрхэшээлнүүд» гэжэ нэрэтэй статья гараһан байна. Тэрэ ажал соогоо эрдэмтэн Хитадай Сайдам гэжэ газарые хори буряадай Эхэ нютаг Наян Наваа гэжэ заана. Монгол болон түүрэг уг изагууртанһаа эхитэй арад болоно. Түүрэг угсаатанһаа хун шубуун һүлдыень залгажа абаһан юм.
Хори угсаатан Сайдам гэжэ нютагһаа Зүлхэ мүрэн шадар нүүжэ ерэһэн. Энээн тухай ганса Зоригтуевай эрдэмтэ ажал дотор бэшэ, харин Ц. Жамцараногой Ойхон, Хашад нютагаар арадай аман зохёол суглуулһан материалнууд соо хэлэгдэнэ. Булат Зоригтуевай элирхэйлһэн баримтые буруушааһан, мүн дэмжэһэншье зон «Буряад үнэн» сониной уншагшадай дунда олон байгаа һэн.
2021 оной эхинһээ хойшо «Буряад үнэн» сониной хуудаһанда Эрхүү можодо ажаһуудаг хори угсаатанда зорюулагдаһан олон мэдээсэлнүүд толилогдоһон юм. Мүнөө сагта Эрхүү можын дэбисхэртэ хори угсаатанай шарайд, гушад, галзууд худай, хуасай болон хангин угайхид ажамидарна. 2022 оной нажарай һүүл һарада Ойхон арал дээрэ Эрхүүгэй болон Үбэр Байгалай хори угсаатан уулзалга үнгэргөө бэлэй. Уулзалгын үедэ түхэреэн шэрээ зарлагдажа, эрхүүгэй шарайд, хангин, гушад болон галзууд угайхид өөһэдынгөө түүхэ, мүн мүнөө үеын ажабайдал тухай хөөрөө дэлгээ һэн. Хори буряадай анханай түүхэ, хэзээ энэ Дээдэ Зүлхэ мүрэн шадар нүүжэ ерэһэн тухай хурса хөөрэлдөөн болоһон юм.
Удаань тэндэ сугларһан зон Агууехэ элинсэгтээ, Хоридой Мэргэндээ тахил табижа, үргэл мүргэл хэһэн байна. Үргэлөө Сарма горхоной эхиндэ, Ойхон болон Хашад хоёрой дунда Ягшал гэжэ хадын үбэртэ зарлаһан юм. Ягшал хадын эзэн Хорёодой Ехэ Үбгэн гэжэ алдартай. Нютагай бөө Александр Доржиев, Хорёодой Мэргэн болон Хабшарай хатан эжын дуудалга дуудажа: «Үндэр Ягшал һуудалтай, үргэн Сармаар гүйдэлтэй, Хорёодой үбгэн эсэгэмнай, Хабшарай хатан эхэмнай...» гэжэ үргэл үргэһэн байна.
Уданшьегүй элинсэгһээ: «Ямар удаан үгы байгаабта? Яажа намайгаа һанаабта?» – гэжэ дуулдаба. Тиигэжэ зуугаад жэлые һэтэ эрхүү болон үбэр байгалай буряадууд угайнгаа таһаршагүй утаһаар элинсэгүүдтэеэ холбогдобо.
Тэрэ уулзалгын үедэ Хитадай Сайдам нютаг руу Наян Наваа нютагаа бэдэрэлгын аяншалга эмхидхэхэ тухай хэлсэһэн байнад.
Тиигэжэ 2023 оной намар түүхын эрдэмэй доктор Булат Зоригтуев түрүүтэй бүлэг эрдэмтэд тэрээгүүр ябажа ерэбэ. Энэ аяншалга тухайнь тодорхойгоор 14-дэхи, 17-дохи нюурнуудта уншагты.