Урданай сонинуудай удхаар: Агууехэ Илалтын 40 жэлэй ойдо

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай дүүрэһээр 80 жэлэй ойдо дашарамдуулан, 104-дэхи жэлээ хэблэгдэжэ байһан сонинойнгоо түүхын хуудаһануудые иран, урданай ажабайдал, оршон тойрон ямар байгааб гэжэ һонирхобобди.

Илалтын һайндэртэ – ажалай бэлэгүүд

Улаан-Үдын район. Герой-городууд Москва, Ленинград болон Волгоградай ажалшадай жэшээгээр манай «Восход» колхозой ажалшад, малшад совет арадай Агууехэ Илалтын 40 жэлэй ойдо зорюулагдаһан бүхэсоюзна коммунис субботнигто эдэбхитэйгээр хабаадалсаба.

Майн 4-эй үглөөгүүр бригада, фермэ бүхэндэ богонихон суглаанууд болоо. Тэндэ үгэ хэлэһэн хүн бүхэн энэ ехэ үдэрые ажалай амжалтаар угтая, бүхы дэлхэй дээрэ эб найрамдал бэхижүүлхын түлөө хубитаяа оруулаял гэжэ уряалаа...

Субботнигто 350 гаран хүн гаража хүдэлөө. Тэдэнэй дунда ажалай болон дайнай ветеранууд болон залуу үетэн олон байба. Энэ үдэр колхозой механизаторнууд хабарай тарилгые эршэмтэйгээр ябуулаа. Олон хүн тосхониие болбосон түхэлтэй болгохо хүдэлмэридэ хабаадалсаа.

Бүхыдөө 600 түхэриг мүнгэн эб найрамдалай жасада оруулагдаба.

М.Петров, «Восход» колхозой парткомой секретарь.

М.С. Горбачев Герберт Мистэй уулзаа

КПСС-эй ЦК-гай Генеральна секретарь М. С. Горбачев Германиин Компартиин түрүүлэгшэ Герберт Мистэй майн 5-да Кремль соо уулзаба.

Гитлеровска фашизмые илаһаар 40 жэлэй ойтой дашарамдуулан, Г. Мис ФРГ-гэй коммунистнуудай үмэнэһөө халуун амаршалгануудые совет арадта, КПСС-эй Центральна Комитедтэ дамжуулһан байгаа. Советскэ Союз болон тэрэнэй союзнигуудай туйлаһан түүхэтэ илалта Европын арадуудые, тэрэ тоодо немец арадые фашис дарлалта мүлжэлгэһөө сүлөөлһэн байна гэжэ ороноймнай түрүү үзэлтэй, ёһотойл патриотическа бүхы хүсэнүүд тоолоно, совет арадта баяр баясхалан хүргэнэ гэжэ тэрэ тэмдэглээ...

... Империализмын, нэн түрүүн американ империализмын эзэрхэг түримхэй бүлэгөөрхидэ политикаһаа уламжалан, һүүлэй жэлнүүдтэ улам һүжэрөөгдэжэ байһан шэнэ дайнйа аюулые зайсуулан сарахын тула хоёр партиин ехэ хүсэлэл оролдолго гаргажа байһые тэмдэглээ. Мүнөөнэй болон ерээдүйн үетэнэй аша туһада али бүхы буу зэбсэгүүдые замбуулинай дайдада гаргалгада хэтэдэнь зайсуулан сараха, дэлхэй дээрэ нөөсэлэгдэһэн зэбсэг хэрэгсэлнүүдые үргэдхэхэ ябадалые хойшолуулашагүйгөөр зогсоохо, тэдэниие бүтээн гаргалгые хороохо шухала гэжэ КПСС болон ГКП тоолоно. Эдэ зорилгонуудые бэелүүлхын тула коммунистнууд ехэ оролдолгонуудые гаргажа байнхай...

Ветерануудтай уулзалганууд

Эдэ үдэрнүүдтэ дайнай ветерануудтай уулзалганууд республикымнай нютаг бүхэндэ боложо үргэлжэлһөөр. Тэдэ уулзалгануудта гансашье эрэшүүл бэшэ, мүн эхэнэр фронтовигууд эдэбхитэйгээр хабаадана. Манай корреспондент С. Балдуевай буулгаһан энэ зураг дээрэ зүүн гарһаа сэрэгэй врач раиса Константиновна Тихонова, полкын врач Валентина Леонтьевна Кравченко, санжружиница Наталья Константиновна Смирнова, радист-тагнуулшан Зинаида Ивановна Тюрина, агаарай истребительнэ полкы кислородно түхеэрэлгэ бэлдэдэг мастер Вера кондратьевна Позднякова гэгшэдые харанат. Эдэнэр Советскэ, Октябрьска, Железнодорожно районуудай һургуулинуудта хэдэн уулзалга үнгэргөө. Уулзалгада хабаадагшад эхэнэр фронтовигуудые илангаяа халуунаар угтажа. Элүүр энхэ, эдэбхи түгэс ябахыень хүсэнэ. Харюудань эдэнэрнай: «Бүмбэрсэг дээрэхи тэнгэримнай хододоо сэлмэг байг лэ!» гэһэн үреэл табина.

ТАСС ХИЛЫН СААНАҺАА

Агууехэ Илалтын 40 жэлэй ойн хүндэлэлдэ

ДАМАСК. Фашис Германиие илаһаар 40 жэлэй ойе һайндэрлэхэ талаар Национальна комитедэй эмхидхэһэн баятай суглаан совет-сириин хани барисаанай толотомо жагсаал болобо...

АККРА. Гитлеровскэ фашизмые бута сохилгодо Советскэ Союз шиидхэхы хубитаяа оруулһан, «хүрин тахалтай» тэмсэлдэ бүхы бэрхэшээл түбэгүүдые бэе дээрээ даажа гараһан байна гэжэ Илалтын 40 жэлэй ойе тэмдэглэхэ Ганын национальна комитедэй түрүүлэгшэ Һоранг Опаре-Обабио мэдүүлээ.

БИСАУ. Гитлеровскэ фашизмые даража, түүхэтэ илалта туйлаһаар 40 жэлэй ойдо зорюулагдаһан «Совет арадай хэтэдээ мүнхэ баатаршалга» гэһэн выставкэ совет-йемен хани барисаанай байшан соо нээгдэбэ. Фашиснохосуудые бута сохилгодо шиидхэхы хубитаяа оруулһан совет сэрэгшэдэй, тылэ ажалшадай гаргаһан хэмжээлэшэгүй ехэ баатаршалга тухай ногмууд, фотозурагууд, плакадууд, миндаһан дээрэ бэшэлгэнүүд эндэ үргэнөөр табигдаба...

Илалтын тугуудта зэргэлэн жагсанабди

Үсэгэлдэр, майн 9-дэ, агууехэ Илалтын 40 жэлэй ойн хүндэлэлдэ республикымнай ниислэл хотын Соведүүдэй талмай дээрэ Улаан-Үдэ хотын ажалшадай, сэрэгэй гарнизоной түлөөлэгшэдэй митинг халуун баярай оршог байдалда болобо. Удаань «Илалтын тугуудта зэргэлэн жагсанабди» гэһэн уряатай залуушуулай манифестаци үнгэргэгдөө.

Гурбан орденто Буряадай АССР-эй ниислэл хотын гол талмай дээрэ һүр жабхаланта хүгжэм, хүн зоной баяр баясхалан наратай дулаахан энэ үдэрые онсо шэнжэтэй болгоо. Жэл бүри Илалтын һайндэр өөрын онсо шэнжэтэй байдаг гээшэ. Энэ удаа КПСС-эй ЦК-гай апрелиин (1985 он) Пленум боложо, партиин ээлжээтэ XXVII съездые зарлаха, тэрээндэ бэлдэхэ, үнгэргэхэ асуудалнуудые хаража үзөө. Мүнөө обществымнай урда табигдаһан үргэн ехэ хэмжээнэй шухала зорилгонуудые зүбшэн хэлсэхэ партиин съезд ороноймнай хүгжэлтэдэ түүхын шэнэ шата эхилхэнь лабтай...

Орден, медальнуудаа наранай элшэдэ ялалзуулһан ветеранууд «Илалтын 40 жэлэй ойдо – габшагай 40 недели» гэһэн социалис мүрысөөндэ илаһан ажалай түрүүшүүл, залуу хүдэлмэришэд, студентнэр талмай дээрэ зэргэ зэргээрэ жагсанхай. Трибунанууд дээрэ дайнай, партиин, ажалай ветеранууд, партийна, совет болон ниитын зургаануудай түлөөлэгшэд, эрдэмтэд, литература болон искусствын ажал ябуулагшад зогсоно.

Үдэрэй 11 час. Композитор Д. Тухмановай «Илалтын үдэр» гэжэ дуунай аялгые оркестрэй зэдэлүүлхэдэ, талмай дээрэ сугларһан олон хүн зон энэ дууе дуулалсана...

Талмайн түбэй трибуна дээрэ партиин обкомой нэгэдэхи секретарь А.М. Беляков, Буряадай АССР-эй Верховно Соведэй Президиумэй Түрүүлэгшэ А.А. Бадиев, республикын Министрнүүдэй Соведэй Түрүүлэгшэ В.Б. Саганов, партиин обкомой бюрогой гэшүүд, республикын Министрнүүдэй Соведэй Түрүүлэгшэын орлогшонор, сэрэгэй гарнизоной түлөөлэгшэд гараба.

- Нүхэдүүд, шагнагты! Түүхэ хэлэжэ байна, - гэһэн үгэнүүд талмай дээрэ соностобо. Удаань 1945 оной майн 9-дэ Карлхорстдо гитлеровскэ Германиин командованиин түлөөлэгшэдэй капитуляци тухай актда гараа табиһан тухай фонограмма хүн зоной һанаа сэдьхэлые 40 жэлэй саана болоһон айхабтар ехэ удха шанартай түүхэтэ үдэр абаашаба. Талмай дээрэ агшан зуура аалин намдуу болобо...

Суута диктор Юрий Левитанай бүгэдэндэ танил хоолой талмай дээрэ һүрөөтэйгөөр зэдэлбэ:

Бултыень нэрэ нэрээрнь дурсая,

Баранайнгаа гашуудал һаная.

Энэмнай ами наһаяаа үгэгшэдтэ бэшэ,

Энэмнай амиды зондо хэрэгтэй!

40 жэлэй саанахи һүрөөтэй үйлэ хэрэгүүд хэзээдэшье мартагдахагүй! Һүүлшынгээ һомон, һүүлшын дуһал шуһан хүрэтэрөө Эхэ оронойнгоо һөөм газар бүхэнэй түлөө ами наһаяа үгэгшэдые дурсая...

Энэ үдэр соведүүдэй талмай дээрэ, соёлой болон амаралтын парк соо бусад талмай паркнуудта уран һайханай коллективүүд концерт наада табяа.

Үдэшын 7 час 50 минутада Улаан-Үдэ хотын хүн зон барандаа Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда унагшадай дурасхаалые хүндэлэн, нэгэ минута дуугай зогсоо.

Б. Дамбаринчинов, манай корр.

P.S. Эдэ бүхы һонинуудаар һонирхобол, «Буряад Үнэнэй» сайтда орожо, архив гэһэн тобшо даража, 104-дохи жэлээ хэблэгдэжэ байһан сониной бүхы түүхэтэ баялиг хужарлан, анхаран уншаха аргатайт.

Урданай сонинуудай удхаар: Агууехэ Илалтын 10 жэлэй ойдо

Урданай сонинуудай удхаар: Агууехэ Илалтын 20 жэлэй ойдо

Урданай сонинуудай удхаар: Агууехэ Илалтын 30 жэлэй ойдо