​​«Хадаландаа» гараха гэһыень...

Сарюна Эрдынеевагай гэрэл зураг

Энэ зун дүү хүбүүмни түрэеэ наадаха гэжэ байһан аад, хойшолуулбабди гэжэ хонходожо мэдүүлбэ. Наһанайнгаа гол найрта эршэмтэй бэлэдхэл хэжэ байһыень үнөөхи коронавирус үбшэн бүхы түсэбүүдыень буруу һүргэжэрхибэ ха юм. Угайдхадаа буряад заншалаараа үдэр хоногой үлзы дэмбэрэлтэйе, һара жэлэй һайхан сарюуниие һунганабди гээд, үни хада саг болзороо тодорхойлжо, урилгаяа тараажархиһан байгаа бшуу. Теэд хүн зон хүндэтэ шалтагаанииень хараадаа абажа, хүлисөөл юм аабза. Гэхэ зуура мүнөө үедэ түрэ хуримаа үнгэргэхэ үргөөн гэр – ресторанаашье эртээнһээ хүлһэлһэн, мүн найр хүтэлхэ хүнтэй, дуу дуулажа, хатар табижа, айлшадые һамааруулха зүжэгшэдтэй хэлсэһэн, уридшалан мүнгыеньшье үгэжэрхиһэн байшоо ха юм.

- Һамгамни үбэлөөр хүнгэрхэ. Тиимэһээ хээлиингээ томо болошоодүйдэ түрэеэ хэхэ гэжэ хэлсэһэн зомди. Ерэхэ жэл дахин эмхидхэлэй ажал ябуулха хэрэг гарабал даа. Гадна гэрлэһэн тухай гэршэлгэеэ гартаа абаадүй байгаад, үхибүүтэй боложо, нэрэдээ оруулхын тула үлүү саарһа данса бүридхэхэ ажалтай бологдобо. Теэд яахаб, иимэ юумэнэй боложо байхада, хойшолуулһамнай дээрэ юм ааб даа. Зониие суглуулаад, үбшэн тараажархёо һаа, аймшагтай байна, - гэжэ хонходоһонойхиие һониноо хөөрөөд абаба.

Теэд иимэрхүү ушарнууд ошоошо хабарһаа хойшо тон олоор тохёолдоо. Түрэ хурим, ойн баяр, милаангууд, шэнэ гэр толлохо сайлаан гэхэ мэтын олохон найрта урилгатай байһыемнай удаа дараалан болюулагдажал байгаа. Гадна эжымни байгша ондо 60 хүрэбэ, дүтынгөө түрэлхидэй, үетэн нүхэдэйнь дүхэриг соо тэмдэглэхэ түсэб табиһыемнай бэелхэгүй байшаба бшуу. “Юрын лэ түрэһэн үдэр ха юм. Юунэйхиие зониие суглуулхаяа һанаабта гэһээр байтар, урилга ябуулаа һэнта. Яаһаншье аягүй юм бэ, мүнөө болгоод болюулжа байхада”, - гэжэ 60 наһанайнгаа дабаан дээрэ гараһан эжымнай гэмэрэн татаашье һаа, досоогоо баярланашье хэбэртэй һэн.

Теэд иимэ даруу зантай зариманай зоной урда зогсожо, амаршалга хүлеэн абахаяа болиһондоо баясажа байхада, найр наада эмхидхэдэг ажалтай хүнүүд огтошье олзо оршогүй һууха баатай болошоод байна ха юм. Хүтэлэгшэд, дуушад, хатаршад, ара талын ажал хангажа, ээм дээрээ эмхидхэлэй бүхы талануудые даажа гарадаг хүбүүд, басагад Буряад орондомнай аргагүй олон лэ. Албан ёһоор ажал хүдэлмэригүй аад, элдэб түхэлэй арга хэмжээнүүдые үнгэргэдэг тэдэнэр мүнөө-мүнөө “хадаландаа” гараха байгаа бшуу.

- Үнгэрэгшэ хабар тоглолто хэхэ гэжэ байһыемни иимэ юумэн болошобол даа. Бүхы биледүүдни худалдагдаад байгаа. Теэд сагай һайжархада, заабол зориһоноо бэелүүлхэб даа. Мүнөө сүлөөтэйшэг байхадаа, аалиндаа бэлдэжэл байнаб, - гэжэ Буряадай габьяата зүжэгшэн, дуушан Эрдэни Батсүх хөөрэхэ зуураа, - сэхыень хэлээ һаа, түрэ хуримаар ябажа наада табяад, гэр бүлэеэ тэжээдэг ажалтай хүнүүд нилээд хүндэ байдалда оронхойл даа. Гүрэнэй ажалтай зониинь лэ нэгэ хэды түхэригөө абана ха. Хүшэр лэ байна, - гэжэ тэмдэглэнэ.

Эрдэни Батсүхые Буряад ороной ажаһуугшадай эгээл дуратай дуушадай нэгэн гэжэ нэрлээ һаам, буруушааха хүн олдохогүй байха. Монголоо ошоходоо - буряад, эндээ ерэхэдээ - монгол гүүлэдэг энэ бэлигтэнэй аялга дуун арад зондо аргагүй эрилтэтэй.

- Долоон хоногтоо адагынь 3-4 найрта урилгатай байдаг һэм. Үрдихэгүй байгаа һаа, заримдаа арсахашье ушарнууд бологшо бэлэй. Улаан-Үдэһөө гадна, аймагуудаар, Ага, Усть-Ордагаар ябахаш даа. Хабар, зун, бүри намаршье болотор захилнуудые абаад байһан хүм, теэд мүнөө тэдэнээ тэмдэглэһэн дэбтэрээ хараад гуниглахаһаа бэшэ яахабши? - гэжэ Эрдэни Батсүх энеэбхилэн байжа хөөрэнэ.

Теэд зохёохы ажалтаншье, мүн найр наадаяа хэжэ байһан зон өөһэдөөшье июниин 24-иие хүлеэжэ байнхай. Гүрэнэй Үндэһэн хуулида хубилалтануудые оруулха талаар арад зоной һанал хуряалган түсэблэгдэнхэй бэлэй. Мүншье Агууехэ Илалтын парад эмхидхэгдэхэ болоо. Тиигээ хадаа бусадшье арга хэмжээнүүдые зүбшөөжэрхихэ аалам гэһэн найдал бии.

- Июль соо хэдэн түрэ хурим хүтэлхэ ёһотойб. Харин июнь соо болохоор хараалагдаһан найрнууд булта хойшолуулагдаа. Зариманиинь намар, нүгөө хэдыниинь ерэхэ зун болгогдоо, - гэжэ “Үльгэр” театрай зүжэгшэн, мэдээжэ хүтэлэгшэ Жаргал Лодоев хөөрэхэтэеэ хамта, – минии һанахада, намар тээшэл юумэн жэгдэрхэ шэнги. Нэгэ талаар амаршоод байнаб. Театрайнгаа ажалһаа гадна, гарагай 6-7 бүхэндэ заатагүй түрэ хурим гү, ойн баяр гү, милаан гү хүтэлдэг байгаа ха юмбиб. Мүнөө сүлөөтэй болоходоо, гэр тойронхи хэрэгүүдээ бүтээнэб. Юумэ баринаб, түмэр гагнажа, нохойнгоо байра шэнэлээб, гэрээ заһабарилааб. Эмээлэйнгээ хабтаһануудые һэлгээб, хазаар, ташуур хээб. Юрэдөө, энэ үе һамбаашалан, саашанхи ажал ябуулгаяа ондоо тээшэнь шэглүүлхэ гээшэ гү гэжэ бодомжолжо эхилээд байнаб, - гэжэ мэдүүлнэ.

Яабашье Буряадаймнай зохёохы ажалтан даамай зангаа гарган, һайн саг хэзээ нэгэтэ ерэхэ гэжэ хүлеэһээр. Баруугаархи “одод” мэтэ альгаяа тодоод, туһа гуйха тухай һанаалнашьегүй. Хамагай шухалань – арад зомнай бүтэн бүлеэн энэ бэрхэшээл дабажа гараг лэ даа гэжэ зальбарна, мүн наһанайнгаа ойн баяр, хурим түрэ болон бусад арга хэмжээнүүдые тэмдэглэхээр түсэблэһэн хүнүүдшье үбшэнэй һуудхартар хүлеэхэл баатай болоно.