​​"Буряад үнэн" сониндо хэблэгдэһэнэй удаа

Амар сайн, уншагшад! Урдахи дугаартаа «Һээр гү, али сээр гү?» гэжэ гаршаг доро социальна холбоон соо болоһон тоосолдоон тухай өөрынгөө hанамжа ниитэлүүлһэнэймни удаа комментнүүд оробо. Тэдэнииень та олондоо хүргэхэмни.

Баир Балданов - Сарюна Эрдынеевада:

- Сайн байна! Тэрэнээ шаданагүйбди, энээнээ биранагүйбди гээд, тулюураар хэлэдэг болообди, за­луушуул ойлгоногүй гээд, хамаг юумэеэ һэлгэхэ, бэшэ­гэйнгээ дүрим эбдэхэ болоо һаа, эсэсэй эсэстэ юутэй үлэхэбибди? Ород гү, али англи хэлэнэй дүримүүдые баһангүй, голонгүй, бэшэ­жэл, хэлэжэл байдаг бэшэ гүбди? Бэшэгэй хэлэн яряа­най хэлэн хоёроо нэгэ газар­та бү обоолоёл даа. Нютаг нютагайнгаа аялгаар «һээр, һэер» гэжэ хэлэдэг зомнай хэлэһээрээл хэлэхэ, хэнһээш һурахагүй, «сээр» гэжэ хэ­лэдэг буряадууд тиигээд лэ хэлэхэ. Харин бэшэхэдээ, үни хада баталагдаһан, тогтонижоһон дүримэй ёһоор «һээр» гээд лэ бэшэхэ ёһотойбди.

Сарюна Эрдынеева:

- Бидэ - мэргэжэлтэд. Дүримөө мэдэнэбди. Харин тамиршад? Малшад? Эмшэд? Тэдэ дээдэ һургуулида буряад хэлэ шудалаа гү? Бидэндэл дүрим мэдэхэ гү? Дунда һургуулида үшөө ямар багша заагаа һэм... Шадахаараал бэшэг лэ! Бү хориё! Акцент юумэтэй зон дуугархаяа айдаг, комплекстой байдаг ха юм - эгээл тэрээн шэнги болохо. «Буряад үнэн» соо бэшэ, харин социальна холбоон соо һанаһанаа буряадаар бэшэжэ байхыень үргэн олон уншагшадаа уряалнаб!

Баир Балданов - Сарюна Эрдынеевада:

- Би хориногүйб. Хэншье хорижо шадахагүй. Хүн бүхэн шадалаараа бэшэнэ, хэлэнэ. Алиншье хэлэндэ тиимэ. Харин эмхи зургаанай, спортын зүйлэй нэрэ Хуулида гү, али засагай албан ёһоной дансада дүримэй ёһоор орохо ёһотой. Үгы һаа, хуули эбдэһэн ябадал болохо.

Сарюна Эрдынеева:

- Алексей Гыргенов буруугаа ойлгоод, хүлисэл гуйгаа. Хадын хүбүүн - түргэншье, шураншье. Сэсэншье! Яг тандал адли!

facebook.com/Алексей Гыргенов

Баир Балданов - Сарюна Эрдынеевада:

- Би Алексейтэй хөөрэлдөө һэмби. Бэрхэ хүн. Түргэдөөб, залуудааб гэнэ һэн. Тиигэһэнээ ойлгожо, олоной урда хүлисэл гуй­гаа! Нээрээшье, ухаатай хүн өөрынгөө алдуу мэдэрдэг гээшэ бэзэ. Хүлисэл гуйха гээшэ - хатуу шанга, бүхэ гол­той, гэхэтэй хамта, бодолтой хүнэй шадал, ябадал ха юм. Хүндэлхөөр. Мухар нюдарга, мунхаг тархитайшуул хүнһөө хүлисэл гуйха болоходоо, «Биб!» гэһэнээ даража, дии­лэжэ бирадаггүй. Харамсал­тай.

Эржена Мунконова:

- Баир Дашеевич тон зүб бэшэнэ.

Валентина Батомункуева - Баир Балдановта:

- Тон зүб. Дэлхэйн ямаршье арад олон нютагай хэлэтэйнүүд гэжэ мэдээжэ. Үни сагта абтаhан литературна хэлэеэ диалектын түлөө hэлгээ гэжэ дуулаагүйб. Аймаг бүхэн өөрынгөө диалект дээрэ хөөрэлдөөд, литература хори диалект дээрэ бэшэжэ, мүнөө болотор ябаа. БГПИ-дэ 1970- аад онуудта hурахадамнай, элдэб аймагhаа сугларhан залуу үхибүүд ерээд, бэе бэеэ ойлгоод ябагша hэмди. Мүнөөдэрэй ехээр хөөрэлдэхэ асуудал энэ бэшэ гэжэ hананаб. Юуншье гээд, энэ үгэ өөрын диалект дээрэ хэлэг, хамаагүй. Хайшан гэжэ буряад хэлэндээ дуратай болгохоб? Үхибүүдые hургахаб? Буряад хэлэнэй үүргэ дээшэлүүлхэ иимэ асуудалда анхарал табяа hаа, дээрэ. Минии hанамжа. Ямаршье буряад хүнэй алишье диалект дээрэ хэлэхэдэнь, би ойлгохоб.

Ольга Сотникова:

- Ай даа, минии тэнэгые бүхы уласай зон уншажа байна ха юм даа.

Сарюна Эрдынеева:

- Болиит. Яана гээшэбта! Бэрхэлта. Түрэлхи хэлэеэ дэлгэрүүлхэ хэрэгтэ оролсожо байнат.

Ольга Сотникова - Сарюна Эрдынеевада:

- Грамматика муугаар үзэһэндөө ядалданаб. Тиигээд лэ мүнөө һанахадам, ондоо болохо ёһотойб. Олон газар харюу, хандалга, баяр буряадаар бэшэхэеэ оролдоноб.

Шагдар Шагдар:

- Минии һанахада, манай литературна хэлэтэй буряадуудые ородоор хэлэбэл, ехэ снобууд байна. Сноб гэжэ үгые би буряадаар мэдэхэгүй һэн тула ородоор бэшэнэб. Юундэб гэхэдэ, тэдэншни баһал ородоор хэлэбэл, «из зоны комфорта» гараха дурагүй. Айна... Yргэхэ, олон зоной хэлэн болгохо гэжэ оролдоногүй. Тэрэл 80 жэл хэлэжэл байһан юумэеэ хэлэжэл байна. Мүнөө сагта буряад хэлэеэ саашань дамжуулха һанаатай һаа, түрүүшээр буряад хэлэнэй словарь бүхы диалектнэ үгэнүүдые оруулжа хэблэхэ хэрэгтэй. Тэрэ үгыгөөр гансал литературна хэлэеэ үргэжэл байхада...

Галина Дышенова:

- Номой ёhоор байнал. Буряад хэлыемнай ондоо болгохо аргагүй. Нэгэдэхи класста hурахаhаа эхилээд, үзэhэн хэлэн дээрээ уншажа байхал ёhотойбди даа!