Үбэлжөөндэ бэлэдхэл

Заха холын хада уулата Захааминда хуряалгын ажал түгэсөө гэжэ Захааминай аймагай Засаг даргын орлогшо Баир Ласаранов манай сурбалжалагшада мэдүүлээ.

Үбһэ тэжээл

Мүнөө жэл хадата дайдын байгаали өөрын шэрүүн зан үсэдөөр харуулаа. Ган гасуур боложо, үбһэ ногоон ехэ муугаар ургаа. Булта зон гарта хүлтөөрөө орожо, заха зухаяа, бута болдогуудаа, намаг һужаануудаа хуу сабшажа абабашье, үбһэ тэжээл үшөөл дуталдаха.

- Энэ үбэлжөөндөө 37300 толгой мал үбэлжүүлхэ гэһэмнай, тэжээл дуталдахань. Тиимэһээ 35 мянган толгой мал үбэлжүүлхэ шадалтай хабди. Нэгэ толгойдо оройдоол 3,3 центнер тэжээл бэлдээбди гэбэл, тэды толгой малаа үбэлжүүлжэ шадахал бэзэбди, - гэжэ Баир Мэлсович найдана.

Энэ жэлэйнгээ үбэлжөөниие гарза хороолтогүйгөөр үнгэргэхые бүхы малшадтаа хүсөөд, аймагай засаг дарга Сергей Валерьевич Гонжитов аймагайнгаа бүхы ажалша, малша зондоо ехэтэ найдажа байһанаа хүндэтэйгөөр мэдүүлээ.

Таряа талхан

Захааминай газар дайда хэды ехэшье һаа, таряа талха ургуулха ехэ талмайгүй гэжэ мэдээжэ. Дээдэ талын нютагуудта орой дулаардаг, эртэ хюруу унажа хүйтэрдэг. Тиимэһээ доодо талын нютагуудтал бага ехээршье һаа, таряан ажал урданһаа нааша эрхилэгдэдэг. Зүблэлтэ засагай унажа, томо томо ажахынуудай һалахада, таряа талхаяашье ургуулхань хүндэ болоо бэлэй. Мүнөө үедэл хүдөөгэй нэгэдэлнүүд, хамтаралнууд гүрэнэй туһаламжа дэмжэлгээр һайн техникэтэй боложо, таряан ажал урагшалжа байна. Үлэгшэнэй, Сээжын ажахынууд жэлдээ хүрэхэ таряа, малдаа бүдүүн хоол абадаг. Мүнөө жэл Хуртага, Бүргэ, Хамни нютагуудта (урдандаа нэгэ совхоз байһан) хамтаралнууд яһала һайн ургаса абаа гэжэ тэмдэглэгдээ.

- Аймагтамнай бүхыдөө 1590 гектарһаа 1782 тонно абтаа. Дунда зэргээр нэгэ гектарһаа 11,2 центнер абаабди. Тэрэ тоодо 960 тонно шэниисэ, 642 тонно овёос, үшөө 180 тонно ешмээн абаабди, - гэжэ аймагай Засаг даргын орлогшо Баир Ласаранов мэдээсэнэ. - Тэрэ тоодо 27835 тонно үбһэ тэжээл бэлдэгдээ. Харин газарай эдеэн гэхэдэ, 2168 тонно хартаабха, бэшэ эдеэ 431 тонно бэлдээбди. Доодо ажахынууднай 254 тонно силос бэлдээ.

Хур тарган Хуртагада

Жэл бүхэндэ хүдөө ажахын «Хуртага» хамтарал һайн дүнгүүдые туйладаг. Энэ жэлэй хуряалгада хамтаралай 13 гэшүүд, 3 комбайн, ашаанай КамАЗ, 6 трактор, 3 сеялкэ, 2 анзаһан хабаадуулагдаа. Тариһан 500 гектарһаа 600 тонно таряа талха бэлдээ. Тэрэ тоодо 100 гектарһаа 120 тонно шэниисэ, 250 гектарһаа 300 тонно обёос, 150 гектарһаа 180 тонно ешмээн хуряагаа. Эдэ тоонуудые харахада, таряа талхата аймагуудайхида орходоо багашаг ааб даа. Тиибэшье шамарланхаар, шанга бари гэдэг ха юм.

Бэрхэ хуряагшадһаа Буряадай Хүдөө ажахын габьяата хүдэлмэрилэгшэ Анатолий Сандаликович Норбоевые, Буряад Уласай Хүндэлэлэй грамотаар шагнагдаһан Баир Григорьевич Боршоновые, Хүдөө ажахын яаманай Хүндэлэлэй грамотаар шагнагдаһан Санжай Викторович Галдановые болон залуушье һаа, оролдосотой бэрхэ Жамсо Иванович Цыбиковые, Дымбрын Цыбикжапович Санжеевые, Борис Ёндонович Цыбиковые «Хуртага» хамтаралай хүтэлбэри онсолон тэмдэглэнэ.

Анатолий Сандаликович Норбоев хамтаралай байгуулагдахаһаа эхилжэ хүдэлхэдөө, хүдөө ажахын түмэр хүлэгүүдые эрхимээр жолоодохоһоо гадна, тэдэнэйнгээ «зүрхые» - аппаратурые жэншэдгүйгөөр заһажархидаг суутай юм. Баир Григорьевич Боршонов хүдөө ажахыда хара багаһаа хүдэлөө юм ааб даа, гэбэшье ажалайнь дэбтэр соо 29 жэл соо хүдэлнэ гэжэ бэшээтэй. Даалгагдаһан хэрэгээ оролдосотойгоор саг соонь дүүргэдэг Баир Григорьевич ажалайнгаа агта хүлэгүүдые, оньһон хэрэгсэлнүүдыень, тэдэнэйгээ арга шадалые эрхимээр мэдэдэг. Тиимэһээ «Хуртага» хамтаралайнгаа тракторно-полеводческо бригадые һүүлэй арбан жэлдэ жэгдэ һайнаар хүтэлбэрилжэ ябана.

Үбэлжөөнэй хаһын эхин

Иигээд лэ үбэлжөөнэй халуун хаһа эхилбэл даа. Адуу малай тоо толгой урдынхидаа орходоо үсөөрөө, гэбэшье энэнь нэгэ тээгээ һайн талатай. Юундэб гэхэдэ, хүн бүхэн тэжээжэ шадахаараал мал барина ха юм даа. Бүтэхэгүй ехэ түсэб табижархёод, гарза гээлтэдэ орожо байхаяа болигдоо гээшэ. Теэд үшөө нэгэ һанаа зобоохо асуудал үлэнхэй. Хүдөөгэй шононууд малнуудта добтолһоор зандаа. Захааминай эрэшүүл ехэ бэрхэ ангуушад гэжэ һанагдадаг. Тиимэһээ хүдөөгэй арьяатад дан ехээр эндэхи малшадые дайланагүй гэжэ һанамаар. Үнэн дээрээ байдал орёохон. Мүнөө сагта арьяатанда ябаха агнууриин һайн буу хэрэгтэй. Тэрэ буумнай хуулиин ёһоор алба үнэмшэлгэтэй байха зэргэтэй. Теэдшье мүнөөнэй шононууд нэгэ-хоёр ангуушанһаа айхаяашье болинхой. Олоороо ангуушад сугларжа, аблаха ёһотой. Хорон хорюултай, элдэбын занга хабхаануудта баһал тэжээмэл амитад орожо болохо.

Ушар иимэһээ ехэнхи малшад бүхэ хашаа хоройдоо найдана. Тиимэһээл эгээ мүнөө харша хашаагаа, хүрөө хоройгоо заһажа, бүхэлжэ байнад. Юундэб гэхэдэ арьяатад нэн түрүүн нарай малда шунахайран ородог.

Мүн баһа шэнэ түл гарзагүйгөөр абахаяа дал дамхуугаа, хото шэбээнүүдээ эрэшүүл сүлөөгүй дулаалжа байнад. Мүнөө жэл Захааминда ган болобошье, байгаали баһал энээниие тэнсүүлээ. Хүн зон баян хангайн хэшэгтэ хүртэхэ гэжэ хүртөө. Һамарай баян ургаса хуряажа, хүдөөгэй зон дуталдаһан тэжээлшье тааруушаг сэнгээр абаха аргатай болоо. Эгээл һайниинь гэхэдэ, урдахияа бододог зон шэнэ үеын оньһон техникэ абана. Тиигэжэ адуу малайнгаа тоо толгойе зандань шахуу үлөөжэ, шэнэ техникын ашаар ажахыгаа улам саашань хүгжөөхэ ха юм.