​Гуурһантай ханилагша

«Хүндэтэ «Минии нютаг» гэһэн мүрысөө эмхидхэгшэд! Сайт дээрэ орожо, дүн хараад, баярлаhaн хирээ бархираа гэhэндэл болошоод байнаб. Үнэн зүрхэнhөө бултандатнай элүүр энхые үреэнэб, ажалдатнай амжалта хүсэнэб! Иимэ хэмжээ ябуулганууд хүниие урмашуулна, үндэр эрмэлзэл түрүүлнэ. Ондоо мүрысэгшэдэй ажалнуудые уншаад, хизааргүй Буряад оронойнгоо зохёохы дүй дүршэлтэй зоноор омогорхоноб. Һaйн даа, ехэтэ баярлаа».

«Буряад үнэнэйнгөө» электрон хаяг онгойлгожо харахадамнай, иимэ баярай бэшэг ерэһэн байба. Тэрэниие уншаад, урма зориг орожо, дали ургаһан мэтэ бологдоно. Тиигэжэ «Минии нютаг» мэтын урилдаа бүришье олоор эмхидхэхэ бодол түрэнэ.

Үнэхөөрөө, иимэ олон хабаадагшад урилдаандамнай оролсохо гэжэ һанаагүйбди. Һүүлэй үедэ буряадаар бэшэжэ шадахаһаа байха, зугаалхашье хүнүүд үсөөн болоно гэжэ булан бүхэндэ хэлсэгдэнэ ха юм.

Нютаг нугынгаа газарай хүрьһэ гэшхэжэ үндыһэн буряад угсаатан хаанашье ябахадаа, нютаг һууринаа нэгэшье мартангүй, түрэл тоонтодоо бусана. Урилдаанда орогшоднай энэ зүйлые дахинаа гэршэлээ. Илалта туйлагша Сэрэгма Ринчиновае тэрэ тоодо онсолон тэмдэглэмээр. Дээрэ үгтэһэн бэшэг эгээл тэрэ эльгээһэн байгаа.

Сэрэгма Ринчинова хадаа Хурамхаанай аймагай Элһэн нютагһаа уг гарбалтай, долоон үхибүүдэй эгээл бага басаган боложо түрэһэн намтартай. Аха эгэшэнэрынь дүнгэлсэжэ, «гарыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ» хүргэлсэһэн юм. Юуб гэхэдэ, хайрата аба эжынь, дээдэ гарай ойн ажалшан Рабжин Бадмаевич Раднаев болон дүй дүршэлтэй багша Анна Эрдынеевна Цыремпилова, эртүүр наһанһаа нүгшэһэн байна.

Сэрэгма басаган түрэл Элһэнэйнгээ һургуули дүүргэмсээрээ, багша ябаһан эжынгээ хүнгэн бэшэ харгые шэлээ. 1991 ондо Доржо Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй багшанарай дээдэ һургуулида ород хэлэ ба литературын багша болохоёо ороо.

- Минии дээдэ һургуулияа дүүргэхэдэмни, залуу мэргэжэлтэдые хубаарилан, ажалда эльгээхэ заншал үшөө байгаа. Хурамхаанай аймагай эгээл холо нютагуудай нэгэн болохо Уланхаан эльгээгдэһэн байнаб. Хахад жэл хүдэлөөд, хуби заяанай харгыгаар Баргажанай аймагай Хилгана һууринай һуралсалай гуламтада хүдэлжэ эхилээб. Эгээл тэндээ наһанайнгаа нүхэрые олооб. 15 үхибүүтэй баян тарган Федот Доржиевич Ринчинов ба Зинаида Рабжиновна Тэлинагай эбтэй гэр бүлэдэ бэри боложо орооб. Түрүүшын үдэрһөө намда дуратайгаар хандажа, һайнаар угтажа абаһандань, хадам эжы абадаа бүхы наһан соогоо баяртай ябадагби, - гэжэ Сэрэгма Ринчинова хөөрэнэ.

Сэрэгма Рабжиновна мүнөө болотор Хилганын һургуулида ород хэлэ ба литература заана. Нэгэ үедэ буряадшье хэлэ заагаад абаа. Эгээл тиихэдэ шүлэгүүдые бэшэжэ эхилээ. Теэд хүн зондо ехээр харуулангүй, абдартаа нюугаад һуудагынь харамтай.

- «Буряад үнэндэ» хэблэгдэдэг нютаг хэлэнэй сониндо нэгэ дахин минии шүлэгүүдые абаа һэн. Теэд толилогдоһон юм гү, али үгы гэжэ мэдэнэгүйб. Сэхыень хэлэбэл, нютаг хэлэн дээрэ Раднаева баһа хори хэлэн дээрэ заагша бэлэй, - гэжэ илалта туйлагша һанамжалан хэлэнэ.

Һонирхолтойнь гэхэдэ, шүлэгүүдые буряад хэлэн дээрэ зохёожо эхилһэн бэлигтэй багша һая болотор прозо бэшэжэ туршаагүй ябаа. «Минии нютаг» урилдаанай эхиеэ абахадань, «хэдэн үгэнүүдые залгажа үзэхэ гэжэ шиидээ» (өөрынь хэлэһээр – авт.).

- Баярта ахайтаяа жэл жэл дээрээ түрэһэн хадаа сугтаа гүйлдэжэ, наадажа байһан балшар бага наһанайнгаа сагые бэшээб. Абынгаа тоонто болохо Хахии гэжэ газарта мүнөөшье ошожо, буусадаа мүргэжэ байдагби. Эгээл энэ үедэ зосоохишни дурсалгануудаар дүүрэдэг лэ даа. Харин мүнөө Хахии, Туяа гэжэ газарнуудта хэншье ажамидардаггүй, булта Бархан болон Элһэн нютагууд руу нүүжэ ябашанхай, - гэжэ Сэрэгма Рабжиновна мэдүүлнэ.

Могжоон голдоо шунгаһан, Туяа, Хахии хүрэтэр ошон, амтатай мойһо суглуулһан, үндэр сабшалан соогуур төөриһэн бишыхан наһанайнгаа нажар үнгэргэһэн Сэрэгма Ринчиновада гуурһанайнгаа хабые туршажа, удха түгэлдэр уран бүтээлнүүдые улам олоор бэшэжэ байхыень хүсэе!