Сансарай хүрдын эрьеэн соо

Буряадай делегациин бүридэлдэ суута Лариса Сахьянова, Пётр Абашеев, Лхасаран Линховоин ябаhан байгаа. Улаан-Үдэ хотодо бэлэдхэл хэхэ үедэ үдэр бүхэндэ шахуу Буряад драмын театрай тайзан дээрэ арад олон боложо, бүхы зүжэг нааданда хабаадалсаха талаантай байгаа. Тиигэжэ арадайнгаа мэдээжэ дуушад, хатаршад, зүжэгшэдые бултыень таниха болоо һааб даа. Һара соо үдэр бүхэндэ амаралтагүйгөөр бэлэдхэл үнгэргэгдэжэ байгаа.

Москва хото ошоод, олон тоото хотын дүтэ аймагуудаар концерт-наадаяа харуулаа. Экскурсинуудта абаашаа. Цирк, ВДНХ, театр, музейнүүдээр ябуулаа. Yдэр бүхэн өөрын түсэбтэйгөөр, ёhо гуримтайгаар үнгэрдэг байгаа. Эхэ эсэгын буянгаар энэ ехэ гүрэн түрын үйлэ хэрэгтэ хабаадалсааб гэжэ урмашан баярлажа хөөрэнэ үндэр наhатай нютагаймнай эрхимүүдэй нэгэн: «Москва ошожо ерэхэдээ, поездоор ябаабди. Нютагаа бусажа ерэхэдэмнай, аргагүй хүндэтэйгөөр угтамжа хээ. Хүгжэмэй училищи асаржа хүндэлөө. Хүн бүхэн баяр баясхаланай үгэдэ хүртэжэ, гар гартамнай 1 мянган түхэриг мүнгэн шан барюулаа. Тэрэ ехэ мүнгөөрөө үбэлэй хубсаhа абажа үмдэhэн хүмби, - гэжэ Очирович хөөрөө. Газаа ноябрь hара байгаа, Улаан-Yдэдөө тоосоото концерт харуулаад, тэрэнэй hүүлээр гэртээ Могсохоноо бусажа ерээ.

Хүн бүхэнэй хуби заяанай харгы элдэб олон дабаануудтай, үндэртэй, набтартай байдаг. Харин Цырендоржо Табдановай наhанайнь намтар тоолошогүй ажалай амжалтануудаар, томожон ургаhан зургаан үри хүүгэдэй гэр бүлын баяраар, 60 жэл гал гуламтаяа нангин сэбэрээр тахижа hууhан хани нүхэр Нина Цырендоржиевнагай уянгата шүлэгүүдээр саашаа дабшаһаар.

Айл бүхэнэй эрхим баялиг - үри хүүгэд

Эхэ эсэгын омогорхол болохо үри хүүгэд тухайнь хөөрэхэ дуран хүрэнэ. Зургаан үхибүүдэй эгэшэ - Баярма. Буряадай гүрэнэй багшын дээдэ hургуули дүүргэжэ, Баргажанай аймагай Уланай дунда hургуулида багшалаа, Хэжэнгын интернат-hургуулида хүмүүжүүлэгшээр олон жэлдэ хүндэтэйгөөр ажаллаа. Мүнөө наhанай амаралтада.

Алдар хүбүүниинь БГУ-гай информатикын факультет дүүргээд, видеографоор ажаллана. Сэндэма, наhанайнь нүхэр, хүгжэмэй багша, Улаан-Yдэ хотын 61-дэхи лицейдэ багшална. Гурбан дангина басагатай залуу айл.

Баярмагай басаган Арюна – англи хэлэнэй багша мэргэжэлтэй. Репетиторэй ажал ябуулдаг. Владимир нүхэрынь олзын хэрэг эрхилнэ. Гэр бүлэдөө хөөрхэн, жаахан басагатай. Баярмагай нүхэр Жаргал Бубеев хада уулата Баргажанай Улан нютаг тоонтотой байhан. Электригээр ажаллаа. Харин залуугаар үбшэндэ нэрбэгдэжэ, түрэлөө уриланхай. Нэрынь нэрлүүлхэ, угаа дамжуулха хүбүүн, эсэгын нангин дурасхаал сахиха басаган үри байна. Хүнэй наhан мүнхэ бэшэл даа…

Баярмагай дүү басаган Байгалма багшанарай училищи Улаан-Yдэ хотодо дүүргээд, хүүгэдэй «Сэсэг» сэсэрлигтэ Хэжэнгэдээ хорёод жэлдэ хүмүүжүүлэгшээр ажаллаа. Мүнөө хото городтоо олзын хэрэг эрхилнэ. Очиржапов Пурбэдоржо Дондокович нүхэрынь барилгашанай мэргэжэлтэй. Өөрын олзын хэрэг бэелүүлнэ. Дондок хүбүүниинь дээдэ hургуули дүүргэнхэй, экономист мэргэжэлтэй, 2017 онhоо барилгын таhаг толгойлно.

Дондогой наhанай нүхэр Радна-Ханда – экономист-менеджер, 2012 онhоо «Почта России» бүлгэмдэ бухгалтераар хүдэлнэ. Залуу гэр бүлэ хоёр хүбүүдые өөдэн болгожо байна.

Гурбадахи басаган Бэлигма Улаан-Yдын эмшэдэй училищи дүүргэжэ, акушер мэргэжэлтэй болоо hэн. Ветерануудай госпитальдо олон жэл ажаллаа, мүнөө МВД-гэй госпитальдо эмшэн мэргэжэлээрээ хүдэлнэ.

Наhанайнь нүхэр Олег авиационно техникум дүүргэhэнэй hүүлээр Улаан-Yдынгөө авиазаводто мастераар ажаллана. Гэр бүлэдөө гурбан үхибүүдтэй. Ехэ хүбүүн Алексей Новосибирск хотодо гүрэнэй техническэ университет дүүргэнхэй, мүнөө Улаан-Yдэдөө банкда дээдэ шатын мэргэжэлтэнээр хүдэлнэ.

Наhанайнь нүхэр Дарима сугтаа дээдэ hургуулида hураhан, мүнөө баhал банкда ахамад бухгалтераар ажаллана.

Табдановтанай бага, дүрбэдэхи Сэсэгма басаганиинь багшын училищида hуража гараад, олон жэлдэ Баргажанай Уланда, Хэжэнгын Үлзытэдэ, Улаан-Yдэ хотын сэсэрлигүүдтэ ажаллаа. Хожомоо БГУ дүүргэжэ, психолог мэргэжэлтэй болонхой.

Гарма гэжэ Очировичай ехэ хүбүүниинь электрик мэргэжэлтэй, Хэжэнгэ дээрээ ажаhууна. Оюна нүхэрынь – бухгалтер, повар, наймаашан мэргэжэлтэй. Миин гэртээ hуудаггүй, ходол ажалтай, сүлөөгүй байдаг хүбүүнтэниинь.

Гарматанай басаган Сэсэг hургуули дүүргээд, Хориин училищида hуража, кондитер мэргэжэлтэй болонхой. Мүнөө наhанайнгаа Булат нүхэрэй Булам нютагта ажаhууна.

Одхон хүбүүн Тумэн Хэжэнгын дасанда hургуулиин hүүлээр хубараг боложо, эрхим бэрхэ, олондо мэдээжэ, дээдэ зиндаагай Цырендаша Бурхиев, Галсан баабай, Ямпил багшанарай хажууда түбэд, хуушан монголоор Буддын шажанай эрдэм бэлиг шудалжа, эрхим бэрхэ лама болонхой, мүнөө нютагтаа урдаа хараха Тумэн ахаймнай арад зондоо одоол ехэ туhатай байдаг.

Тумэн ахайн наhанай нүхэр Евгения хүршэ Үлзытэ тоонтотой. Сэлэнгэдэ эмшэдэй училищи дүүргэнхэй, мүнөө Могсохондоо амбулаторидоо эмшэн мэргэжэлтэй. Батажаргал хүбүүниинь Улаан-Yдэдэ техникумэй оюутан.

Һонин гэхэдэ, Табдан дундайн хоёр аша хүбүүд Номгон далайн флодто хилэ сахигша сэрэгтэ алба хааhан.

Гарма хүбүүниинь эсэгынгээ эгээ түрүүшын электрик мэргэжэлтэй.

Табдан дундай баабайнгаа хубараг ябаhан намтарайнь хуудаhа үргэлжэлүүлжэ, Тумэн аша тон бэрхэ, хурса, хонгёо хоолойтой нютагаймнай лама болоно.

Эхэ эсэгын эрхим хүбүүн Цырендоржо угаа уhанда хаянгүй, 6 үхибүүдые хүл дээрэнь гаргажа, наhанайнгаа нүхэр Нинэтэй бултандань наhан соогоо эдлэхэ, зондоо туhатай мэргэжэл олгожо, айл болгожо түбхинүүлэнхэй, 8 аша зээнэртэй, 5 зээнсэртэй. Аша зээнэрэй амтатайе хубаалдажа, алтан тоонтодоо амгалан тайбан ажаhуунад хоюулан.

Цырендоржо Очирович – нютагтаа, аймаг соогоо аргагүй хүндэтэй хүн. 43 жэлэй ажалай намтартай. Наhанайнгаа амаралтада гараад, нэгэшье миин, бэеэ хараад hуугаагүй, али олон нютагтамнай, аймагтамнай суглаа хуралда, уулзалга – угтамжада, элдэб буянта хэрэг үйлэдэ арга боломжоороо заатагүй эдэбхитэйгээр хабаадалсажа байдаг. Урагшаа hанаатай, урин шарайтай, урма зориг түгэлдэр энэ эбтэй гэр бүлэ олоной жэшээ боложо, үри хүүгэдтээ, аша зээнэртээ, нютагтаа аргагүй ехэ түшэг тулгуури бултанай омогорхол болоно. Цырендоржо Очирович залууhаа нэгэ дуратай дуугаа дууладаг.

Дондок Улзытуевай «Гунсэмаа» дуун – эгээл дуратай дууниинь. Энэ дуунай гол удханиинь Очировичай ажабайдалай намтартай нягта холбоотой, Нина нүхэртөө зорюулжа дуулаhан шэнги. Дугарма Батоболотовагай шүлэгэй мүрнүүд:

Наhалха сагтамнай

Нангинаар үргэхэ

Найдамтай тулгамнай –

Наартайхан хүүгэднай…

Эгээл тааруугаар үндэр наhатай, эбтэй гэр бүлэдэ зорюулагдана. Наhанай үндэр дабаае найдамтайгаар дабажа, сарюун, дорюун, hонор, хүхюунүүд, ута наhа эдлэжэ, удаан жаргыт гэжэ үреэнэб.

Валентина БАТУЕВА, багшын ажалай ветеран Хэжэнгын аймагай Могсохон нютаг