Хүнгэн гараараа хүрьһэ хүдэлгэн...

Владимир Алексеевич Корепанов наһанайнгаа амаралтада гараад, гүрэнэй миин үгэһэн мүнгэ абаад, гэдэһээ дараад хэбтэхэ хүн бэшэ. Доодо Саянта нютагта нютагжаад, огородой эдеэ ехээр тарина. Үлүү гараһыень наймаалжа, пенсидээ нэмэри хэнэ.

Һула байжа һураагүй, ходол ажал хэдэг Владимир Алексеевич шэрүүн уларилтай Баунтын аймагай заха холын нютагуудай нэгэн Бамбулька нютагта 1951 ондо түрэһэн намтартай. Хара багаһаа ажалда һураһан, Совет үедэ Усть-Джилиндэ нютагта “Джилиндинское” ажахыда модо хюрөөдэдэг ажалда хүдэлөө. Шэрүүхэн уларилда огородой эдеэ тариха үүсхэл үшөө залуу байхадаа гаргажа, үгэрсэ, помидор, морхооб, свёкло тарижа, намарай сагта тэрэнээ нютагай зондо наймаалдаг байгаа. “Намайе хүнгэн гартай, бургааһа газарта хадхаашье һаань, ургашаха гэлсэгшэ һэн. Тэрээндэнь баярлан, бүри зүрхэтэйгөөр ажаллахаш”, - гэжэ энеэбхилэн хэлэнэ һэн.

- Ямар ушарһаа бүхэли наһандаа байрлаһан нютагаа орхижо, Буряадай ниислэл зөөхэ гэжэ шиидээбта?

- Баунтын аймагһаа 5-6 жэлэй саана Улаан-Үдэ руу зөөжэ ерээб. Наһан соогоо тайгада байгааб. Авто-унаагай хүрэхэ харгы үгы, гансал Антошко онгосоор хүрэхэш. Үтэлһэн хойноо ехэ газарта байха дурамни хүрөөд, гаража ерээб даа. Сэлэнгэ мүрэнэй хажууда газар абаад лэ, огород тарижа захалааб.

- Та огород тарилгын һургуули үзэһэн байна гүт?

- Үгыб даа. Ямар һургуули байха юм. Залуудаа огород таридаг байһандаа, бага зэргэ дүй дүршэлтэй боложо, тэрэнээ үргэлжэлүүлхэ гэжэ һанаһан байгааб. Миин пенси абаад һууха аргамни үгы. Хүн ябаха ёһотой. Диванаа дараад хэбтэбэл, бэедэ харша. Би архи тамхи хэрэглэдэггүйб. Миин һуужа шададаггүйб.

- Мүнөө огородой эдеэ ехэ элбэгээр тариһан байнат. Энэ бүхэли ургамалай рассада хэр наймаалагданаб?

- Огород гээшэмнай ажал. Хэлэдэг ха юм даа, гар хүдэлхэдэ, аман тоһодохо гэжэ. Наймаалхада барагтай байгша. Энэ жэл дан ехээр помидор тариһан байбаб. Сэсэглэжэ байна, хүнгэн сэнгээр ойро тойронхи зондоо худалданам. Тиигэбэшье үшөө байна. Үгэрсэ эртэ хабар таридагби. Тиимэһээ майн һүүл багта эдижэ эхилээб, үшөө наймаанда гаргаагүй байнаб.

- Хэзээ хоёр теплицэеэ түлижэ, газарыень бэлдэжэ эхилнэбта?

- Февраль һара соо бага, ехэ теплицэнүүдэйнгээ түмэр пеэшэн түлижэ эхилдэгби. Газарыень дулаасуулха хэрэгтэй. Хүйтэн газар соо юуншье ургахагүй. Нэгэ һарын туршада гансал түлихэ ажалтай байдагби. Тиигээд багахан теплицэ соогоо рассадаяа тарижа эхилдэгби. Март һара соо ургуулһанаа ехэ теплицэ руу зөөжэ оруулдагби. Үдэр бүри түлихэш. Мүнөөшье болотор түлинэб. Һүниндөө хүйтэн хононо, харин ургамалнууд дан ехээр халуун, хүйтэн болоходо, удаан ургадаг. Июнь һараһаа эхилжэ, үгэрсэеэ наймаалжа эхилдэгби. Улад зондо июль һарада багаар үгэрсэ гаража эхилдэг гээшэ. Тэрэ саг болотор наймаалжа үрдихэш. Хотын дэлгүүртэ наймаанда табидаггүйб, мэдэдэг зон өөһэдөө ерээд, шэлээд, суглуулаад абадаг. Үлүү гарзагүйб. Баунтын аймаг руу аша зээнэртээ эльгээдэгби.

- Манай орондо хоморой овощ, али жэмэс таридаг гүт?

- Нёдондо арбуз дыни хоёрые тарижа үзөөб. Оронгын арбузуудһаа дутуугуй гараа. Өөрөө гайхааб. Энэ жэл рассада олоор таряаб. Наймаанда табижа туршахаб.

- Ямар үтэгжүүлгэ хэрэглэнэбта?

- Үтэгжүүлгэ гэхэдэ, үхэрэй, тахяагай шабааһа, үнэһэ. Бэшэ юумэ хэрэглэдэггүйб. Мүнөө дэлгүүртэ элдэб янзын үтэгжүүлгэнүүд тархиин эрьешэтэр дурадхагдана. Теэд юундэнь найдахабши? Би үшөө Баунтадаа хэдэгээрээ хүдэлнэб даа. Муу гаранагүй.

- Огородой эдеэ таряад, хоолойгоо тэжээхээр гү?

- Залхуу хүн тэжээжэ шадахагүй. Хара үглөөгүүр бодоод, халуун наранай шарахын урда тээ уһалха, газарыень зөөлэрүүлхэ, хэрэггүй ногооень түүхэ, эндэ үлүү дутуу набшаһануудыень хайшалха хэрэгтэй. Би үглөөнэй 4 саг 30 минутада бодоод, 7 саг болотор үрдинэб. 70 наһа хүрөөшье һаа, хүсэ шадални ехэ байна. Олоһон олзоёо үхибүүдтээл хубаажа үгэдэгби даа. Хара амияа хараад һууһан намда ехэ юумэн хэрэг үгыл даа. Олзын түлөө оролдоно гэжэ бү һанаарайгты – сэдьхэлээрээ таталданаб. Залуу зон огород ургуулха гэбэл, олзотой байха гээд һанагдана. Томо-томо хэдэн теплицэнүүдые табижа ерээд, дулаалуулаад, түхэреэн жэл соо үгэрсэ наймаалжа байхаар лэ. Мүнөөнэйш сагта юушье хэхээр. Теэд зүрхэеэ алдангүй, ажал хэхэ хэрэгтэй.

Совет үедэ ажал хэжэ һураһан хадаа сүлөөтэйгөөр һууха аргагүй Владимир Алексеевич огородой эдеэ ургуулжа, наһанайнгаа амаралтада амаржа байна ха юм даа. Гүрэнэй үгэһэн багахан мүнгые голонгүйгөөр, хүнүүдтэ туһатай байха гэжэ оролдоно. Жэшээ боломоор хүн байна даа.