​Үлзытэй хатан Джулиямнай

Монгол дэгэл, гутал үмдэһэн, долгитоһон шара үһэтэй, гонзод гэһэн шара-сагаан европо шарайтай залуу эхэнэр 1990-ээд онуудай һүүл багаар редакцида орожо ерээд, бултаниие гайхуулба. Жэнхэни монголоор зугаалаад эхилээ бшуу.

Америкын Мичиган Штадай Детройт хотодо университет дүүргэһэнэй удаа биологеор бакалаврай, түүхээр магистрай нэрэ зэргэтэй болоһон эрдэмтэн байба. Джулия Энн Стюарт. Уг удамаа олохо һанаатай Түнхэнэй Фроловтониие бэдэрхэеэ ерээб гэбэ.

Граждан дайнай үедэ Түнхэнэй аралжаа наймаашад Иван, Клара Фроловтон Унгар гүрэн орошоһон байгаа. Джулия эгээл эдэнэй һалаа – гушань мүн.

Залуу эрдэмтэн монгол хэлэнһээ гадна немец, грек, унгар, испан хэлэ һайн мэдэхэ байба. Гансал ородоор алахамшье гээ һаа, ойлгохогүй.

Бидэ хаа яаниинь уулзажа хөөрэлдэдэг һэмди. Нэгэтэ хэлсэһэн янзаараа үйлсэдэ уулзаха гээд ошожо ябаһам, нэгэ ород эхэнэр хажуудань дүтэлөөд, юушьеб асууба хэбэртэй. Джулия урдаһаань англяар нэгэ-хоёр үгэ хэлээд, дүтэлжэ ябаһан нам тээшээ эрьебэ:

- Энэшни юун гээд намһаа асуулта хэнэб? Өөрөө ород юм һаа, булта зон ород гэжэ һанана гээшэ гү? – гээд, тэрэ эхэнэр тээшэ хараба. Тэрэнь мүрөө хабшагад гүүлээд саашалба.

Үшөө нэгэ ушар. Буфет соо сай уужа һуубабди. Хүршэ столдо халамгайшаг Дондок Бальжинимаев хэнтэйшьеб шанга шангаар дуугаралсаад, тохоногоороо Джулиие дайраба.

- Юун болоо? – гээд, эрьелдэхэдэнь, Дондог:

- А, Джулимнай, монгол басагамнай, - гэжэ һахы һалаг болобо.

- Би монгол хүндэ, Ганбаатарта хадамда гараа һэм. Эзэн янзаар хоймортоо һууха, зонхилхо. Европо эрэшүүл тиимэ бэшэ. Нялдагар, нялсагар, - гэжэ байжа Джулия монгол шэнжые дээрэ үргэн хөөрэбэ.

Минии нүхэрэй абга Н.Д.Банзаракцаевайда хонходобоб. Басаганиинь немецтэ хадамда гараһан, Америкэдэ байдаг. Америкэһээ иимэ айлшантайбди гэхэдэм, һамганиинь Валентина Дамбаевна уриба: «Абаад ерыш. Тэрэ талын зониие хүндэлхэдөө, һанаандамни һайн». Ошобобди. Сай уухаяа һуугаад, Джулия бутерброд хээд эхилшэбэ. Хилээмэн дээрэ огурец, ногоо, колбаса… «Эдэмнай (американецууд) юумээ дабхасуулаагүйдөө һанаагаа амархагүй” – гэбэ гэрэй эзэн эхэнэр.

- Иимэл янза буруу зомди. Мяхан табаг, бууза байхадань, янзагүй эдеэндэ аһалдаха, - гэбэ Джулия.

Удаань өөрынгөө буряад уг тухай хөөрэбэ. Нагаса талаар, абга талаар гэжэ байгаад...

- Хөөрхы, шуһан гээшэ шанга байна даа. Хэдэн үе болоод, дурдуулжа байха. Манай үри һадаһад хэдэн үе болоод, бидэнээ дурдаха гү? – гээ бэлэй Валентина Дамбаевна.

Тэрэ айлһаа гараад ябахадаа, Джулим хэлэбэ:

- Үлзытэй юумэ хэлэнэ. Энэ тэнгэридэ мандаад байһан арбан табанай һара шэнги үлзытэй...

Өөрөө Джулиямнай үлзытэйл монгол хатан бэлэй.

Эдэ хуудаһануудые Галина БАЗАРЖАПОВА-ДАШЕЕВА бэлдэбэ