630
Эстетическэ талаар хүмүүжүүлгэ тухай хөөрөөгөө үргэлжэлүүлхэмнай. Тиихэдээ “Наран” ансамбль болон хүүгэдэй урлалай 8-дахи һургуулиин түүхэтэй танилсуулнабди гээд, һануулха хэрэгтэй. Олон жэлдэ амжалтатайгаар хүдэлһэн эрхим захирал Жалсан Батуевич Санжиевай нэрэтэй тэрэ үе наринаар холбоотой. Һуралсалай гуламтын лицей-интернат болгогдоһон тухай болон һүүлшын жэлнүүдэй түүхын мүрнүүд манай сониной хуудаһан дээрэ үшөө бэшэгдэхэ. Тэндэл Жалсан Батуевичай ажаябуулга үргэнөөр харуулхабди.
Урда долоон хоногто хатар дуунуудаа орхижо, ажалай ветеран Дамба Дампилович Дондоковой һанамжатай уншагшадаа танилсуулаабди. Дамба Дампилович олон жэлдэ һуралсалай гуламтада багшаар хүдэлөө. Дамба Дондоковой хэшээл хэжэ байһан зурагыень март һарын нэгэ дугаарта хараһанаа һанана ёһотойт.
Хүндэтэ ветеранһаа бэшэг абаад, ехээр баярлаа һэмди. Юундэб гэхэдэ, Үндэһэтэнэй һургуулида хүдэлһэн багша, хүмүүжүүлэгшэд, һураһан шабинар тухай һанамжануудаараа хубаалдажа, түрэл һуралсалайнгаа гуламтые түүрээн магтаха бэзэ гэжэ һанаабди. Иимэ бэшэгүүдые тон хомороор абадагнай харамтай. Зүбөөр хэлээ һаа, нэгэшье һанамжа абаагүйбди. Октябрь болотор саг байна. Тиимэһээ бэшэгүүдээ unen@ mail.ru гэһэн электрон хаягаар дамжуулха бэзэт гээд найданабди.
1996 ондо “Наран” ансамбль Нарофоминск хотоор ябаба. Московско можын энэ хотодо “Подмосковные вечера” гэһэн уласхоорондын фестиваль үнгэрһэн байна. Олон тоото хабаадагшадай дундаһаа эмхидхэгшэд Буряадай үхибүүдые онсолон тэмдэглээ һэн.
- Үшөө поезд соо ябаад, бэлэдхэл хэжэ байгаабди. Вагондо суг ябаһан хүнүүд маанадые һонирхон хаража, альгаяа ташан дэмжээ һэн. Мүн томо станцинууд дээрэ багахан концерт- наадаяа сугларагшадта харуулаа һэмди. Иигэжэ бэлэдхэл гараһанай удаа томо фестивалиин тайзан дээрэ гарахань айлтагүй һэн гээд һанагдана. Хоёрдохи шатада манай дүрбэн хатарые шүүгшэд шэлэн абаа. Долгор Будожапова болон Чингис Мадыев гэгшэдые тэдэ онсолон тэмдэглээ. “Мисс Очарование” гэжэ Долгорые эмхидхэгшэд нэрлээ, - гэжэ тэрэ үедэ 8-дахи классай шаби ябаһан Дымбрын Цыренов хөөрэнэ.
Тус мүрысөөндэ дуушадай урилдаанда Дымбрын шангай 1-дэхи һуури эзэлээ. 10-дахи классай шаби Бадма-Ханда Аюшеева баһа 1-дэхи һуурида гараа. Уран зурагай урилдаанда Майя Гуруева шалгараа.
- Урилдаа эмхидхэһэн Соёлой ордон руу Жалсан Батуевич намайе дахуулаад ошоо. Энэ үдэр бусад ансамблиин гэшүүд Москвада аяншалгада гараһан байгаа. Буряад угсаатантай хабаатай гурбан бүтээлээ шүүгшэдтэ, олон тоото харагшадта дурадхаа һэм. Шангай 2-дохи һуурида гараһандаа баярлааб. Юундэб гэхэдэ, СанктПетербург, Хабаровск, Владикавказ болон бусад томо-томо хотонуудай уран зурагай академидэ һуража байһан бэлиг талаантай үхибүүд хабаадаа, - гэжэ Майя Гуруева хөөрөө һэн.
1998 ондо “Орлёнок” гэһэн хүүгэдэй бүхэроссиин амаралтын түбтэ “Дорогу осилит идущий” гэһэн фестиваль эмхидхэгдэһэн байна. Тэрэ үедэ манай ансамбль холо ойгуур мэдээжэ болоһон аабза. Тиимэһээ тус фестиваль эмхидхэгшэд 16 урилга “Наранда” эльгээгээ.
- Фестивалиин үедэ ганса урилдаанууд болоо бэшэ, мүн олон шэглэлээр һургалга эмхидхэгдээ. Можо хизаарнуудай үхибүүд бэе бэедээ һонирхолтой юумэнүүдые харуулжа һургаа. Жэшээлбэл, Ростов-на-Дону хотын үхибүүд “донская куга” гэһэн намаг соохи ургамал асаржа, элдэб юумэнүүдые тэрээгээр томоһон байнад. Архангельскын хүүгэд хойто зүгэй арадуудай тусхай хэрэгсэл дээрэ нэхэлгые харуулаа. Бидэшье бусадһаа дутуугүй һонирхол татама юумэ харуулаабди. Лёня Дамбаев, Аюна Доржиева, Саяна Сониева гэгшэд тууза яагаад татахаб гэжэ дурадхаа, - гэжэ буряад хэлэнэй багша Жамбалма Цырендондоковна Жамбуева хөөрэнэ.
Буряадай үхибүүд элидхэлнүүдые бэлдэһэн байна. Дима Кырмыгенов байгаали хамгаалга тухай элидхэл сугларагшадта дурадхажа, һайн сэгнэлтэдэ хүртөө. Содном Сангаев Долгор Раднаева хоёрой бэлдэһэн түбэд эмнэлгэ тухай элидхэл хабаадагшадые, эмхидхэгшэдые гайхуулаа. Хизаар ороноо шэнжэлгын талаар элидхэл 8-дахи классай һурагша Лёня Дамбаев бэлдээ. Уран үгын урилдаанда Леонидтай тэмсэхэ хүн олдоогүй. Тэрэ 1-дэхи шатын лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртэһэн юм. Ансамблиин хатарай бүлэг баһа түрүүлжэ, бэлиг шадабарияа бүхыгөөрөө харуулһан юм.
Эб найрамдалай харилсаагаар “Наран” ансамблиин гэшүүд нэгэтэ бэшэ Монгол орон айлшалһан байна. Жэшээлбэл, 1994 ондо “Их наадам” гэһэн бүгэдэ монголшуудай хуралдаанда тэдэ хабаадаа. УлаанБаатар болон Дархан хотонуудта “Наранай” тусхай үдэрнүүд 1996, 1998 онуудта эмхидхэгдээ. Монгол ороной гол тайзануудай нэгэн болохо оперо болон баледэй театрта Буряадай хүүгэд аза талаангаа, бэлигээ харуулаа. Һуралсалай гуламтын хари гүрэнүүдэй гуламтануудтай харилсааень сентябрь һарын нэгэ дугаартаа дурадхахабди. Залуушуулай Дельфийскэ нааданууд 1999 ондо һэргээгдэһэн юм. Тус хэмжээ ябуулгада дэлхэйн олон тоото залуушуул хабаадагша һэн. Ород гүрэниие һажаажа, бусад гүрэнүүд тус хэмжээ үнгэргэжэ эхилээ.
Түрүүшын Дельфийскэ наадануудта Буряад Уласые “Наран” ансамблиинхид түлөөлөө һэн гээд хэлэхэ шухала. Саратов хотодо болоһон энэ хэмжээндэ 77 можо хизаарнуудай 2400 гаран хүн хабаадаа. Тэдэнэй дунда Буряадай түлөөлэгшэд эгээл залуунууд байгаа. Хэды тиигэбэшье, түрүүшүүлэй дунда орожо шадаа һэн. Бүхы шэглэлээр тэдэ медальнуудта хүртөө. “Арадай хатар”, “Уран үгэ”, “Цирк” гэһэн түсэлнүүдтэ алтан медальнуудые абаа. Һургуулиин, ансамблиин одон Лёня Дамбаевые онсолмоор. “Российская культура” гэһэн сониндо үндэр сэгнэлтэдэ хүртэбэшье, 9-дэхи классай Дашима Соктоева мүнгэн медаль абаа. Ятагистнуудай бүлэг, 10-дахи классай шаби Дымбрын Цыренов гэгшэд хүрэл медальнуудаар шагнагдаа. Иигээд лэ шалгарһан үхибүүдэй нэрыень нэрлэхэдэ бэлэн ааб даа. Үнэн дээрээ Дельфийскэ нааданууд “Наранай” хабаадаһан эгээл томо хэмжээ ябуулгануудай нэгэн боложо үгөө. Залуушуулай хэрэгүүдэй, аяншалгын болон спортын гүрэнэй хорооной шангай лауреадай нэрэ олгогдоо. Буряад Уласай Хүндэлэлэй грамотада ансамбль хүртөө.
Татьяна ИЛЬИНА, hургуулиин шаби, хүмүүжүүлэгшэ, багша, захиралай орлогшо
