Нютагаа һэргээхэ зорилготойгоор

Аяншалгын үшөө нэгэ газар Үбэр Байгалай хизаарай Үхэриг нютагай хажуудахана августын 7-до нээгдэбэ. Энэ проект дэлхэйдэ мэдээжэ уран гартан, Россиин габьяата уран зурааша Даши Намдаков нютагаархидайнгаа аша туһаар бэлдэжэ түхеэрбэ.

Нээлгын баяр ёһолол үндэр хэмжээндэ үнгэрөө. Үбэр Байгалай хизаарай амбан захирагша Александр Осипов, Буряадай Толгойлогшо Алексей Цыденов, Россиин Буддын шажанай заншалта Сангхын Бандида Хамба лама Дамба Аюшеев болон бусад үндэр тушаалтад хүндэтэ айлшад боложо буугаа. Нээлгын баярай һүүлээр арад зоной хабаадалгатай ёһотой һайндэр болоо.

Толгойлогшо Алексей Цыденов түрүүтэй Буряадай Засагай газарай гэшүүд хабаадалсаһан байна.

Алексей Цыденов үгэ абахадаа, иигэжэ амаршалаа: “Дэлхэй дүүрэн мэдээжэ уран гартан түрэл тоонто нютагаа һэргээжэ байхадань, ехэ бахархамаар байна. Энэ газарта айлшаар буугшад аятайгаар тааража амарха юм байна. Эндэһээл Үхэриг нютагай шэнэ түүхэ эхилбэ. Буряад уласайхидта ехэ жэшээ - сэбэр талада иимэ ехэ удхатай барилга хэгдэхэ гээшэнь гайхалтай. Ехэ газарһаа холо хэрэгтэй байдал түхеэрэгдэжэ, шэнэ мүнгэ алтанай эрьелдээн эхилбэ бшуу даа. Даши Намдаковые Байгал далайн эрьедэ иимэрхүү проектнүүдые зохёохыень уринабди.”

“Буряадай Толгойлогшо Алексей Цыденовэй ехэ бүлэг ударидажа ерэһэндэнь, баярые хүргэнэб. Алексей Самбуевичтай Могзооной дунда һургуулида ондо ондоо жэлнүүдтэ һураһан байнабди”, - гэжэ Даши Намдаков олондо мэдээсэл тараагшадта хэлээ.

Ленд-арт «Тужа» парк гэжэ нэрлэгдэжэ, тэрэнэй шэмэгынь гэхэдэ, Даши Намдаковой болон тэрэнэй нүхэдэй модоор бүтээһэн скульптуранууд болоо. Мэдээжэ уран гартан 10 жэлэй туршада Лондондо ажаһуудаг байһанаа, нютагаа бусаа. Ямар удхатайгаар “Тужа” гэһэн проект зохёоһон тухайнь NGS24.RU сайт дээрэ богонихон кино харуулагдаһан байгаа. Авторынь Андрей Затирко юм.

Росси дотор олон бага нютагууд һалан үгы боложо байна. Үхэриг нютагай баһал тиимэ хуби заяанай харгыгаар ябажа байхадань, Даши Намдаков түрэл нютагаа һэргээхэ зорилготойгоор энэ проект нёдондо зохёожо, бэелүүлжэ эхилээ. Багахан сагай болзорто хооһон газарта аяншалагшадай амарха, уран гартанай ажалаа хэхэ байдал түхеэрэгдэбэ гээшэ. Тэрэ фильм соогоо Даши Намдаков олон нютагуудай хосоржо үгы болохо хубида ехэтэ һанаагаа зобожо, түрэл һайхан Үхэриг нютагаа һэргээхэ тухай хубаалдана.

“Түрэһэн гараһан тоонто нютагнай манай эхин, үндэһэн гээшэ. Үндэһэгүй юумэн байдаггүй. Үндэһэеэ алдаһан хүн хайшаа ургахаб, хүгжэхэб даа. Дэлхэйн олон хотонуудаар аяншалааб, Лондондо 10 жэл шахуу ажаллааб. Теэд он жэлнүүдэй ошохо бүри түрэл тоонтом һанагдаадхина. Нютагаа ерэхэдээ, хүсэ шадал абанаб, шэнэ харасанууд, ажалай түсэбүүд түрэдэг. Харин һалажа һандаржа байгаа нютаг руугаа ерэхэдээ, ямар тиимэ шэнэ бодолнууд түрэхэб даа. Нютагаархидайнгаа баярлажа, бардамлажа байхада, сэдьхэлдэмни ходол сэсэгүүд һалбаржа байгша. Минии нютаг үзэсхэлэнтэ һайхан байгаалитай, тиимэһээ ондоо газарта, харида иимэ газар түхеэржэ байнхаар, нютагтаа байгуулаа һаам, дээрэ гэжэ шиидэгдээ. Минии гэр бүлэ, нүхэдни үүсхэлыем дэмжээ. Үндэһэ муутай модон яагаад дээшээ ургахаб? Тэрээн шэнги үндэһэеэ бэхижүүлхэ хэрэгтэй гэжэ ойлгоод, гэр бүлөөрөө Росси гүрэн руугаа бусаабди. Англи ерэхэдэмнай, намайе ехэ дулаанаар угтаа һэн. Хэрэгтэй зоноор танилсааб, дэлхэй дүүрэн мэдээжэ болооб. Намда хэрэгтэй юумэ дүүрэн үгөө”, - гэжэ Даши Бальжанович хөөрэнэ һэн.

Даши Намдаковой бүтээһэн ажалнууд дэлхэйн эгээн мэдээжэ хотонуудай үйлсэ гудамжануудаар, музейнүүдээр табигданхай, хубиин коллекционернүүдэй галерейнүүдтэ хадагалаатай.

Уран гартанай үшөө тэмдэглэһээр, нютагуудһаа зоной зөөжэ ошохо байдал - ганса Үхэриг нютагай, Үбэр Байгалай хизаарай бэшэ, харин Россиин можо хизаарнуудай бэрхэшээл. Ямар олон зон томо хотонууд руу нүүнэ гээшэб. Мэнэ гэһээр Москва хотодо хахад Росси һуужа байха. Тиимэһээ нютагаа гамнаха, һэргээхэ гээшэ минии түсэбүүдэй нэгэн гээшэ.

Даши Намдаковые нютагаархидынь, нүхэдынь ехэтэ дэмжэжэ, эрхилһэн хэрэгтэнь хам оролсоо. Барилга ябуулха ажалдань барилгануудые ударидагшад уригдаһан байгаа. Тэдэнэй бэрхэ хүтэлбэри доро үхэригэйхид амжалтатай ажаллаа.

Айлшадай амарха гэрнүүд, уран гартанай ажаллаха байранууд, багашуулай наадаха талмай, садатараа хооллохо кафе оройдоо хооһон газарта шэб шэнээр баригдаба гээшэ. Нээлгын баярта Үбэр Байгалай хизаарай болон Буряад Уласай мэдээжэ артистнар, дуушад концерт-наада дэлгээгээ. Тэдэнэй дунда дуу хатарай «Забайкалиин хасагууд» гэһэн ансамбль, дуу хатарай «Байгал» театр, Буряадай одото дуушад Бадма-Ханда Аюшеева, Чингис Раднаев, Елена Борохитова болон бусад хабаадаа. Үбэр Байгалай хизаарай захиргаан энэ хэрэгтэнь туһа нэмэри оруулжа, зайн гал болон харгы бэлдэжэ үгөө.

Бишыхан буряад нютаг үнэхөөрөө баярлажа байна. Ехэ газарһаа таһарһан, тайга соо байрлаһан нютагнай хүгжэхэ, һалбарха хубитай. Дэлхэйдэ нэрэеэ нэрлүүлһэн уран гартанай дуулгаһаар, олоной һонорто харуулжа байһан барилгануудта нютагай бүхы зон оролсоо. Барилга дүүрээгүй, үшөө үргэлжэлхэ, баригдажал байха. Жэлэй туршада дэлхэйн уран зураашад Үхэриг ерэжэ ажаллаха. Тэрээнһээ хойшо айлшад ерэхэ аргатай.

Хүсэтэй хүбүүд ехэ мэргэн шанга байһанаа харуулаа. Һур харбаан, бүхэ барилдаан, һээр хухалалгаар мүрысөөнүүд үнгэрөө. Олоной анхарал татадаг бүхэ барилдаанда Цыбик Максаров түрүүлжэ, абаргын соло дуудуулаа.

Халдабарита үбшэнэй дэлгэрхэгүйн тулада сугларһан зон бултадаа шалгалта гараһан байгаа. Баяртай һайндэр орой һүни ёохор наадаар түгэсөө. Ерэһэн айлшад гар гараа барилсан, ёохор наада хатархадаа, үндэһэ яһатан хамтаржа, нэгэ дүхэриг болон, Үхэриг болон бусад нютагууд һалбаран хүгжэһэй гэжэ зосоогоо зальбарһан байна.