Онлайн аргаар

Буряад хэлэнэй баялиг болохо нютаг үгэнүүдээ алдангүй үлөөхэ, тэрэнээ хүндэлхэ, хоорондоо харилсаха таарамжатай оршон байгуулхын тула тус хэмжээ ябуулга эмхидхэгдэнэ. Нааданай гол зорилго – аман хэлэ хүгжөөхэ, нютаг хэлэнэй үгүүлбэриин аялга һайнаар ойлгохо, хэлэхэ дадалтай болгохо. Эхэ хэлэнэйнгээ нөөсэ баяжуулха даабаринуудаа үргэдхэхэ, хүүгэдэй урлаха, зохёохо арга боломжо хурсадхаха гэһэн зорилгонууд мүн лэ багшанарай урда табигданхай.

Нааданай шатанууд ехэ һонирхолтойгоор хубаагдаһан гэхэдэ болоно. Табан хушуу малые үе наhаараа үдхэжэ hууhан буряад зоной ажабайдалые адууhа малhаа амяарнь харахын аргагүй юм. Тиимэһээ «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн нааданай шатанууд үндэһэн шагай нааданай буудалнуудай нэрээр нэрлэгдэнхэй. Шагайнууд хонин, ямаан, морин, үхэр, тэмээн гэһэн ондо ондоо үзэгдэлтэй байдаг юм. Хабтайжа бүхыгөөд унаһан шагайе «хонин» («бүхэ»), хонхойгоод унаһыень «ямаан» («хонхо»), бүтүү талаараа өөдөө хараад тогтоһониинь - «морин», хээтэй хажуугаараа өөдөө хараһаниинь - «үхэр», сомсойгоод тогтошоһониинь - «тэмээн» («ёро») болодог юм.

Үхибүүд түрэл һургуулияа, аймагаа түлөөлжэ, түрүүшүүлэй тоодо орохын түлөө буряад хэлэнэй багшанарай хүтэлбэри доро ехэ бэлдэлгэ гарадаг юм. Халдабарита үбшэнэй урда Ивалгын дасан ошожо, багашуулай нааданда хабаадажа байхые адаглахада, ехэ һонин байгаа. Нааданһаа нааданда үхибүүд нюдэндөө галтай, бүри хурса, һүбэлгэн ухаатай, мэдэсэнь улам үргэн болоно гэжэ харахаар байгша һэн. Түрүүшээр хабаадажа эхилһэн һурагшад мүнөө дунда һургуулияа түгэсхэһэншье байха даа. Нааданай эрилтээр басагадташье, хүбүүдтэшье гэрэй даабари үгтэдэг. Хүбүүд гартаа дүйтэй болохын тула ажабайдалда хэрэгтэй энэ тэрэ юумэ модоор дархалаад ерэхэ ёһотой. Басагад хониной арһаар үбэлэй хүйтэндэ үмдэхэ хубсаһа хунар оёжо асарха даабаритай байгша һэн.

Мүн тиихэдэ уран үгын урилдаан, сэсэ буляалдаан, ёһо заншалаа мэдэхын талаар мүрысөөнүүд эмхидхэгдэдэг. Мүн Буддын шажанда зорюулагдаһан сэдэбүүд байха. Энэ удаа 43-дахи нааданда хүбүүд тайраха, тааруулха, хоноохо, матаха, һиилэхэ гэһэн дархашуулай аргануудые хэрэглэн, Шэнэ жэлэй һүлдэ болохо хасуури модоор бүтээхэ даабаритай байгаа. Ехэнхинь энэ бэлэн бэшэ даабари дүүргэжэ шадаа. Багшанарай туһаламжа эндэ баһал байгаа юм ааб даа гэжэ сэхыень хэлэе. Зураг хараад дабтахагүй, харин өөрын харасатайгаар, зохёохы бодолтойгоор 30 сантиметр үндэртэй хасууринуудые бүтээхэ байгаа.

Наадан бүхэндэ эбээн тэдхэгшэд оролсожо, илаһан командануудта, һурагшадта бэлэг сэлэгүүдые барюулдаг һайхан заншалтай. 43-дахи нааданай эбээн тэдхэгшэ «Титан» хамжаан байба. Эндэ хабаадаһан үхибүүдэй сэдьхэлдэ, ухаанда мэдэжэ абаһан юумэниинь хадуугдан үлэхэнь дамжаггүй. Ерээдүй сагта мэдэсэеэ саашань үхибүүдтээ дамжуулха гэжэ найдамаар. Хамба лама Дамба Аюшеевэй хэлэһээр, «эжынэр багашуулдаа хэлэеэ, ёһо заншалаа дамжуулха. Юумэ мэдэхэгүй эжынэр дамжуулжа шадахагүй. Эндэ хабаадажа байһан басагад ерээдүй сагта эжынэр болоходоо, эндэ һураһан мэдэсэеэ үхибүүдтээ дамжуулжа шадаха.» Багшанарай хубита эндэ тон шухала. Тиимэһээ буряад хэлэнэй багшанарые, үхибүүдые ород литээр орожо байгаа Шэнэ жэлэй баяраар амаршалнабди.

 

«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ» гэжэ  43- дахи нааданай дүнгүүд иимэ байна:

«ХЭЛЭЭ БАЯЖУУЛАЯ»

I ҺУУРИ -  Гармаева Бэлигма, Зэдын аймагай  Сагаатайн дунда һургуулиин 1-дэхи бүлэг;

 II ҺУУРИ -  Бэшүүрэй аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг;

III ҺУУРИ - Доржиева Александра, Мухар-Шэбэрэй аймагай  Галтайн дунда һургуули.

«БАЯН ХЭЛЭТЭЙ АРАД — ЕРЭЭДҮЙТЭЙ»

I ҺУУРИ -  Ванчикова Камила, Зэдын аймагай  Дээдэ-Үшөөтэйн дунда һургуули;

 II ҺУУРИ -  Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули;

III ҺУУРИ - Улаан-Үдэ хотын «Тэрэнги» бүлэг.

 ТЕСТ I ҺУУРИ -  Доржиева Александра, Мухар-Шэбэрэй аймагай  Галтайн дунда һургуули;

 II ҺУУРИ -  Нанзатова Олеся, Зэдын аймагай  Доодо-Бургалтайн дунда һургуули;

III ҺУУРИ -  Дамбаев Майдар, Ивалгын аймагай Һужаагай дунда һургуулиин «Одод » бүлгэм.

«БЭЛИГҮҮН ТОЛИ»

I ҺУУРИ - Меньжиков Амур, Зэдын аймагай  Доодо-Бургалтайн дунда һургуули;

 II ҺУУРИ - Дайндаров Барас, Бэшүүрэй аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

III ҺУУРИ -  Шарапова Дулма, Зэдын аймагай  Сагаатайн дунда һургуулиин 1-дэхи бүлэг.

«МОДОН ДАРХАН»

 I ҺУУРИ -  Балданов Зоригто, Зэдын аймагай  Гэгээтэйн дунда һургуули;

II ҺУУРИ -   Самбуев Норбо, Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуули;

III ҺУУРИ - Хороших Кирилл, Сэлэнгын аймагай Сэлэндүүмын дунда һургуули.

 «УРАН БАРИМАЛ»

 I ҺУУРИ -  Доржиева Сойжина, Хэжэнгын аймагай Хэжэнгын дунда һургуулиин «Урагшаа» бүлгэм; II ҺУУРИ -  Будаева Дэмид, Ивалгын аймагай Хойто-Бэеын дунда һургуули; I

II ҺУУРИ - Дашицыренов Рандал, Хэжэнгын аймагай Хэжэнгын дунда һургуулиин «Жэмбүүр» бүлгэм.

«БУЯН ХЭШЭГ УРЯАЛАЯ»

 I ҺУУРИ -  Бэшүүрэй аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг;

 II ҺУУРИ -  Яруунын аймагай Эгэтын-Адагай дунда һургуули;

III ҺУУРИ -  Хориин аймагай Ааланай  дунда һургуули