1750
«Лариса Данзановна Андыкова энэ ехэ ажал хэрэгые эхин дээрэнь даажа абаад, нютагайнгаа хүн зоноо эб нэгэдүүлэн бэелүүлбэ,»- гэжэ Саяна Владимировна Хусаева хөөрэнэ.
Виктория Будаевна Балданова ахалагша хүн зоноо дахуулаад, хамтынгаа хэрэгэй ажалые жэл бүхэн бүтээжэл ябадаг байна.
Таһархай нютагhаа гарбалтай Султим ламынгаа Бурхан багшаяа залажа тахихабда гэhэн заабарииень бэелүүлхэеэ нютагайнь хүн зон оролдожо, Родион Содборинчинович Базаров таабай бригадир болоод, залуу хүбүүдэй дахуулаад, заажа үгэжэ, нарин нягта бүтээгөө. Хадын хүбүүд түргэн, Таһархай нютагай эрэшүүл нэгэнэйнгээ хамтынгаа ажалые эхилэе гэхэдэнь, булта дахаад гарашадаг угаа бэрхэ зон байна. Нютагай Шоён лама Энэдхэгhээ hая ерээд байхадаа, зүб ёhоор бүтээхэ хэрэгыень ойлгуулжа, хүн зондоо заажа үгөө.
Хоймор гээшэмнай буряад-монгол туургата арад зоной эгээл хүндэтэй газар болоно. Хонгоодор арад зоной энэ урдынгаа ёhо заншалые алдангүй абаад ябаhаниинь хараатай байна. Түнхэн нютагай хойморто Бурхан багша залараа, гэхэтэй хамта хэлэхэдэ Захаамин Хангайн хоймор Утаата нютагта баhашье Бурхан багшаяа тахяа.
Бүрэ эртэ урдын Хаан Шаргай ноён, Буха ноён, Уран-Дүшэ, Умай эбии, Аахурай-Хаан Хюрмаста сагаан мүргэлэймнай – «зороастризм» гээд, мэдээжэ юм. Мүнөө гансал хонгоодор арад зон соо харатай, 49 хоног соо сэржэм үргэжэ болохоүй гэhэн урдынгаа заншалые баряад ябана.
Иимэ сагаанай тэнгэриин мүргэлтэй хадаа үхээриин бузарай тоодо ородог: барисада, обоодо, Баян-Хангайда мүргэдэггүй, гансал хорлол бү хээрэй гэжэ хандадаг. Үшөө тиихэдэ бүхы буряад арад зон баhашье Лусуудта хорлол бу хээрэй гэжэ хандахаhаа бэшэ, мүргэдэггүй. Ямаршье нютагай буряад «Дулии Лусууд» гэжэ дуулаhан байха. Энэмнай ушарынь юуб гэхэдэ: Лусуудта, Баян-Хангайда, барисын эзэндэ, обоогой эзэндэ, олон гартай харын тэнгэринэртэ, мэдэрэмжын зургаан эрхэтэн - зургаан эрхэтэн дутуу амитад болоно ха юм. Тиимэ дээрэhээ дутуу амитад, хорлол хэхэдээ түргэн гээд, хэрэглэжэ мүргэдэггүй, тахидаггүй, гансал хандадаг үнэн хонгоодорнууд.
Саббанютаньяна – энэ дэлхэй дээрэ байhан хамаг эрдэмэй шэмые оложо шадаhан Бурхан багшаяа хоймортоо тахидаг Таһархай нютагай хүн зон сэлмэг сэсэн ухаан бодолтой, барагдашагүй бэрхэ шадалтай, эб нэгэдэжэ ажалаа хэдэг байна.
Хангай Саяан уула, Түнхэнөөр аяншалаа болобол, Таһархай нютаг ороод:
Бурхан Багшадаа мүргэжэ,
Буянайнгаа тахилые хүндэлжэ ябаарайт!
Дhамма – зарлиг ойлгожо,
«Гурбан Эрдэниин» хүсэндэ мүргэжэ абаарайт!
Наhан бүхэнэй харгыда
Зол жаргалаар хангаха хүсые хүндэлжэ гараарайт!
Нирваанын адисhаа хүртөөд,
Уг гарбалаа hайжаруулжа абаарайт!
Амгалан Будаев, Россиин Уран зохёолшодой холбооной гэшүүн
