Ниигэм 13 oct 2022 757

Хариин дайда хүйтэн гэхэ. Асуулта

Байгша оной сентябриин 21-hээ сэрэгэй албанда таталгын эхилхэдэ, Россиин ажаhуугшадай Казахстан, Грузи, Финлянди, Монгол г.м. гүрэнүүд руу гаража ошоhон тухай мэдээнүүд дуулдана.    
Тэдэнэй хэдынь миин аяншалжа, хэдынь зугадажа, хэдынь байраар зɵɵжэ ошооб гэжэ тодорхойлхын аргагүй. Жэшээнь, Казахстан руу гараhан зоной зариманиинь тэндээ үлɵɵд, бусадынь саашаа ондоо гүрэнүүд руу шэглэн гаража ошоо гэhэн һураг бии. Хүршэ Монголой хилые дабажа гарагшадай олонхинь манай Буряад ороной эрхэтэд гэжэ эли.  

«Буряадуудай Монгол руу нүүжэ ошохо тухай Барнашка гэжэ мэдэлшэнэй үни урдын сагта хэлэhэн айладхалынь хүсэлдэжэ эхилбэ», - гэhэн hүрɵɵтэй үгэ хүүр таража, зоной сэдьхэл улам ехээр хүлгɵɵнэ. 

Энэ асуудалаар манай сурбалжалагша Баярма Баторова багахан асуулта үнгэргэhэн байна. «Һүүлэй үедэ Монгол руу зɵɵжэ ошоhон хүнүүдэй ябадал тушаа hанамжаараа хубаалдыт. Та тэдэниие зүбшɵɵнэ гүт, али буруушаана гүт?» - гэhэн асуудалда үгтэhэн харюунуудтай  танилсагты.   

Дымбрыл Дашибалданов, Буддын шажанай гүн ухаанай эрдэмэй доктор, Дамба-Даржа Заяевай нэрэмжэтэ «Даши Чойнхорлин» гэжэ Буддын шажанай ехэ һургуулиин ректор:

- Би тэдэ зоной ябадалда hайншье, муушье гэжэ сэгнэлтэ үгэхэ  аргагүйб. Хүн бүхэн хуби заяагаа ɵɵрɵɵ шиидхэн зохёохо аргатай. Буряадуудай урагшаа нүүжэ ошохо мэдэлшэнэй хэлэһэндэ этигэнэгүйб. Тэрэ ямаршье удхагүй, хооhон хɵɵрэлдɵɵн. Мүнɵɵ тиимэ үзэгдэл  бүтэхэгүй. Өөр тухайгаа хэлэбэл, би заяандаашье нютагhаа гаража ошохогүйб. Хариин газарта хэн маанадые хүлеэжэ байнаб? Зугадажа гарагшадта гансал харгы – богоол болохо. Хариин газарта богоол болоод ябанхаар, түрэл нютагтаа hайншье, муушье сагта байрлажа, hайниие hанаад, hайн тээшэ тэгүүлээд, хуби заяагаа hайн тээшэнь эрьюулхые оролдохо хэрэгтэй. Би ямаршье сагта нютагhаа гаража ошохогүйб, эндээ буянта хэрэгүүдээ үйлэдэжэ, олоной түлɵɵ оролдохоб.

Энгельсина Гармаева, Монгол Зурхайн академиин профессор, доктор, ирагуу найрагша, хүгжэм зохёогшо:

- Мүнɵɵнэй сагта хүнүүдэй нүгэл хилэнсэгынь хизааргүй ехээр үдхэгдэhэн ушараар дайн дажар эхилжэ, шуhан адхарна, дэлхэй дээрэ сэмүүн саг тогтобо. Бидэ, буряадууд, Ород Уластай хэдэн зуугаад жэлнүүдэй туршада ажаhуухадаа, үйлын үреэр холбоотой болоhон заяатайбди. Yйлын үриhɵɵ хайшаашье холо тэрьедэжэ ошохын аргагүй. Мүнɵɵ хүн бүхэн дотор сэдьхэлээрээ hайн тээшээ хубилха ёhотой: буян үйлэдэхэ, энэрхы сэдьхэл дэлгэрүүлхэ. Гансал тиимэ аргаар мүнɵɵ сагай муу муухайе дараха аргатайбди. Тиигээд  Эхэ оронойнгоо хатуу шэрүүн байдалда ороод байхада, аршалан хамгаалха гээшэ хүн бүхэнэй нангин уялга. Буряадуудай урагшаа Монгол руу нүүхэ тухай урдын айладхал бии, харин мүнɵɵ тэрэ саг үшɵɵ ерээдүй гэжэ тэмдэглэхэнь шухала. 

Любовь Дармаева, Улаан-Yдын ажаhуугша, эмшэн:

- Сэрэгтэ таталгын эхилхэдэ, би ехээр хүлгэжэ, элдэб янзын хүндэ бодолнуудта абтаа hэм. Наhанайнгаа нүхэрэй, хүбүүдэйнгээ түлɵɵ hанаагаа зобожо, түрүүшээр тэрьедэхэ, Монгол руу зɵɵхэ тухай hанаа бодолнууд зүрхэ сэдьхэлыемни эзэлээ. Тиигээд  удаан бодожо үзɵɵд, иигэжэ hанааб: «Би энэ гүрэн соо муу байнагүйб. Дунда hургуулиин удаа эмнэлгын дээдэ hургуулида гүрэн намайе түлбэригүйгɵɵр, миинтээр hургаа. Мүнɵɵ гэртэй бараатай - түбхинэhэн, hайн байдалтай hуунабди. Хүүгэднай баhал дээдэ hургуулинуудые дүүргэhэн, hайн ажалтайнууд. Yнэн дээрээ түрэл нютагhаа hайхан газар үгы. Тиимэhээ аюулай үедэ тон түрүүн онгосоhоо тэрьедэдэг үхэр хулганаануудта адли бү болоё!

Цыденжапов Донир, Эрхүүгэй гүрэнэй техническэ университедэй оюутан:

- Тэрьедэжэ ошоhон хүнүүдые би ойлгоногүйб. Бидэ Эхэ ороноо бүхы арга шадалаараа аршалха ёhотойбди. Би мүнɵɵ Украинада алба хэжэ байhан ахайгаараа омогорхоноб! Мүнɵɵ зугадажа, ондоо гүрэнүүд руу ошоhон хүнүүд хэзээб даа гэртээ бусаха. Теэд эрэлхэгээр тулалдаад бусаhан нүхэдэйнгɵɵ урдаhаа ямар нюдɵɵр харахаб? Бүхы танил түрэлэйнгɵɵ зоной урда тэдэнэртэ эшхэбтэр байха гэжэ hананаб.      

Автор: Баярма БАТОРОВА

Фото: Баярма Баторовагай дурадхаһан гэрэл зурагууд