Дууша сэдьхэлтэй абамнай

Дүршэлтэй багша

Владимир Очирович Бухаев Буряад-Монголой АССР-эй Хурамхаанай аймагай Аргата һууринда 1953 оной январиин 25-да түрэһэн.

1959 ондо Элһэн һууринай эхин ша­тын һургуулида ороод, саашадаа Арга­та, Бархан нютагуудай һургуулинуудта һураһан юм. 1969 ондо Барханай дунда һургуули дүүргээд, Буряадай гүрэнэй багшанарай институдай хари хэлэнэй факультедтэ һуража байтараа, гэр бүлын шалтагаар нютагаа бусажа, Элһэнэй эхин һургуулиин дэргэдэхи интернадта хүмүүжүүлэгшээр ажаллажа эхилээ һэн. Удаань Улаан-Үдын багшанарай нэгэдэхи училищиин хүгжэмэй багшын таһагта һуража байтараа, Совет Армиин сэрэгэй албанда татагдаһан байна. Сэрэгэйнгээ алба дүүргэһээр, хүгжэмэй багшын таһаг түгэсхэһэн юм.

1976 онһоо Владимир Бухаевай баг­шын хүнгэн бэшэ ажалай харгы эхилээ бэлэй. Аргата, Хурамхаан, Бархан нюта­гуудай һургуулинуудта багшалаа, мүн хажуугаарнь Барханай хүүгэдэй сэсэр­лигтэ хүгжэмэй багшаар хорёод жэлэй туршада ажаллаһан байна. 1985 ондо Доржи Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй багшанарай институдай түүхын болон хэлэ бэшэгэй факультедэй түүхын багшын таһагые дүүргэжэ, дээдэ эрдэм­тэй болоо.

Владимир Очирович дүршэл ехэтэй ёһотойл багша гээшэ. Энэ хүн абари зан­гаараа даруу, зохидхон, хүн зондо анха­ралтайгаар хандадаг, бүхы юумэ һайнаар лэ бүтээхые оролдодог. Үхибүүдэйнгээ амжалта туйлахадань, ехэтэ баясадаг, һурагшадаа зандаржа гү, али хараажа байгаагүй. Тиимэл хадань һурагшадынь багшынгаа зааһан замаар ябажа, алхам бүхэндөө багшаяа дууряажа, сэгнэжэ, жэшээ абан ябадаг. Олохон һурагшадынь хүгжэмшэнэй, артистын харгы шэлэнхэй юм.

Үхибүүдые бэлигтэй бэрхэ, эрхим хүнүүд болохоорнь хүмүүжүүлхэ гэжэ оролдоһоор, Владимир Очирович һуралсалай элдэб онол арга хэрэглэжэ, «Буряад ороной арадуудай үндэһэн соёл» гэһэн авторска тусхай программа зохёожо, амжалтатай хамгаалһан юм.

Дүршэл ехэтэй багша ганса үхибүүдые хүмүүжүүлхэ, хүгжэмдэ, түүхэдэ һургаха бэшэ, мүн республикын багша­нарай һуралсалай шугамаар мастер-классуудые харуулдаг, залуу багшанар­тай дүршэлөөрөө хубаалдадаг байгаа. «Буряад Уласай эрхим багша – 1991» гэһэн харалганда амжалтатайгаар хабаадаһан юм.

Эдэбхи ехэтэй

Владимир Очирович нютагайнгаа, аймагай, республикын ажаябуулгануудта эдэбхитэй хабаадалсадаг, соёлой элдэб һонин хэмжээ ябуулгануудые эмхидхэдэг байгаа. Тэрэнэй үүсхэлээр Хурамхаанай 9 жэлэй һургуулида «Булаг» гэһэн уран һайханай бүлгэм байгуулагдаа һэн. Тии- гэжэ агитбригадаар багшанар болон һурагшад хүдөө нютагуудаар, холо ойро оршодог багахан малшадай, хонишо­дой буусануудаар тоглолто наадаяа, зүжэгүүдээ харуулдаг байгаа.

Владимир Бухаев ганса хүгжэмэй баг­шын бэшэ, мүн үхибүүдые түрэл һайхан Буряад орондоо дурлан хүмүүжүүлгын, хизаар ороноо шэнжэлэлгын ажалнуу­дые амжалта ехэтэйгээр ябуулаа. 1988 ондо Москва хотодо болоһон хизаар ороноо шэнжэлгэ-аяншалгын харалган­да амжалтатайгаар Буряад оронойнгоо нэрэ түрэ хамгаалһан юм.

Владимир Очирович элдэб харалган, бэлигтэйшүүлэй фестиваль болон бүхы хэмжээнүүдтэ хабаадажа, заабол амжалта туйладаг. Зарим нэгэ амжалтануудыень нэрлэбэл, иимэ байна: 1998-2001 онуудта «Жэлэй эгээл эрхим дуун» гэһэн компо­зиторнуудай харалганда финалист бо­лоо; 2006 ондо «Алтаргана» гэһэн Бүгэдэ Буряадай уласхоорондын нааданай дип- ломдо хүртөө; 2012 ондо «Алтан гургал­дай» гэһэн харалганда, «Песня Булата на Байкале» гэһэн регион хоорондын фес- тивальда амжалтатай хабаадаа һэн, мүн баһа I уласхоорондын монгол хэлэтэ уран зохёолшодой фестивальда хабаадалсаа. 2013 ондо «Баргажан голой эгээл эрхим хүнүүд» гэһэн харалганда лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртэһэн байха юм.

Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэл- мэрилэгшэ, Буряадай Уран зохёолшодой холбооной гэшүүн Владимир Очирович Бухаев 2012 ондо Улаан-Үдэ хотын «Авиа­тор» гэжэ соёлой байшанда хүдэлжэ эхи­лээд, буряад дуу хүгжэмэй «Амар Сайн» бүлгэм байгуулжа, мүнөөшье болотор эр­химээр ударидан, 10 жэлэйнгээ ойн баяр 2022 оной декабрь һарада угтажа, дээдэ сэгнэлтэдэ хүртэһэн байна.

2014 оной октябриин 12-то Ородой Холбооной хэмжээндэ соносхогдоһон «Эрхим диктант - 2014» гэһэн мүрысөөндэ илгаржа, II шатын дипломоор шагнагдаа. 2016 оной майн 20-21-эй үдэрнүүдтэ XII- дугаар Бандида Хамба лама Даша-Доржо Этигэловтэ зорюулагдаһан «Арбан эрдэ­ниин үргэл» гэһэн III уласхоорондын наа­данай «Этигэлэй Хамба лама минии ажа­байдалда» гэһэн мүрысөөндэ II шатын лауреадай дипломдо хүртөө. 2016 оной апрелиин 13-да Владимир Очирович Бухаев «Россия 24» гэһэн теле-субагай «Хөөрэлдөөн» гэжэ дамжуулгада хабаа­дажа, соёлой, буряад хэлэнэй хүгжэлтэ, саашадаа яажа, ямар харгыгаар ябахаб гэһэн асуудалнуудта харюусаһан байна.

2016 оной июль һарада Улаан-Үдэ хо­тодо үнгэргэгдэһэн XII Бүгэдэ Буряадай уласхоорондын «Алтаргана-2016» гэжэ Ехэ наада үнгэргэхэ хэрэгтэ эдэбхитэй хабаадалсаһанайнгаа түлөө эмхидхэ­лэй хорооной хүдэлмэриин бүлэгэй хүтэлбэрилэгшэ В.Э. Матхановай зүгһөө Баярай тэмдэгээр урмашуулагдаа. Мүн баһа 2016 оной декабриин 24-дэ уран зо­хёолшодой дунда эмхидхэгдэһэн «Хүхюу буряад» гэһэн урилдаанай «Ябаган зу­гаа» номинацида хабаадажа, III шатын лауреадай дипломоор шагнагдаа.

Аюулгүйе сахилгын ажаябуулгада амжалтатай эрхимээр хүдэлһэнэйнгөө түлөө Улаан-Үдын арадай дружинын гэшүүн Владимир Бухаев 2017 оной июнь һарада Улаан-Үдэ хотын захиргаанай, мүн Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденовэй зүгһөө Баярай бэшэгүүдээр урмашуулагдаа.

2017 оной октябрь һарада “Ариг Ус” телекомпаниин 25 жэлэй ойн баярта да­шарамдуулан, наһатайшуулай һайндэртэ зорюулжа эмхидхэһэн «Созвездие талан­тов – 2017» гэһэн дуушадай мүрысөөндэ хабаадажа, II шатын лауреадай диплом­до хүртөө, мүн баһа «Буряадай түрүү хүнүүд - 2017» гэһэн урилдаанай лауреат болоо, 2017 оной дүнгөөр уран зохёолшо­дой дунда эмхидхэгдэһэн «Хошон зугаа» гэһэн урилдаанай «Ябаган зугаа» номи­нацида хабаадажа, II шатын лауреадай дипломоор шагнагдаа.

2018 ондо үнэн шударгы ажаллаһанайнгаа ба Буряад Уласай соёлой хүгжэлтэдэ хубитаяа оруулһанай түлөө Бу­ряад Уласай Арадай Хуралай Хүндэлэлэй грамотаар шагнагдаа.

2019 ондо «Буряад Уласай үмэнэ габьяагай түлөө» гэһэн медаляар шагнагдаа.

2004 оной мартын 26-да ургажа ябаа залуушуулые һурган хүмүүжүүлгын хэ­рэгтэ ехэ амжалтануудые туйлаһанайнь түлөө Владимир Очирович Бухаевта «Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ» гэһэн үндэр нэрэ зэргэ ол­гогдоо. 2015 оной июль һарада Ородой Холбоото Уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай Хүндэлэлэй гра­мотаар шагнагдаһан байна.

Бэе бэеэ дэмжэлсээд...

Дүшөөд жэлэй саана Баргажан дай­дын Элһэн нютагай номол һэнгэлдэр уг гарбалтай Владимир Очирович Бухаев Ивалгын аймагай Доодо Ивал­га һууринай улаахан олзон омогтой Валентина Дымчиковна Бадмаева хоёр хуби заяагаа ниилүүлжэ, айл бүлэ болон түбхинөө. Багша мэргэжэлтэй Валентина Дымчиковна бүхы наһаараа нүхэрөө дүнгэжэ, хайра туһаа үзүүлжэ ябадаг. Энэ сагай хугасаа соо Бухаев­танай гэр бүлэ ажал жаргал хоёрые адли тэгшээр хубаалдан эдлэжэ, баса­гаяа, хоёр хүбүүдээ гарыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ хүргэжэ табяа. Хоёр ехэ үринэрынь эхэ эсэгынгээ харгы­гаар дамжан, багшын дээдэ һургуули дүүргэнхэй. Бага хүбүүниинь баһал дээдэ һургуули дүүргэжэ, эрхим мэргэжэл­тэн боложо, оролдосотойгоор хүдэлнэ. Үхибүүдынь бултадаа өөрын гэр бүлэ болонхой, өөһэдөө аба эжынэр боложо, өөрынгөө хүбүүдые хүмүүжүүлжэ байна. Бухаевтанай ехэ зээ хүбүүниинь дээдэ һургуулияа дүүргэжэ, Улаан-Үдын ТФОМ­Сын ахалагша мэргэжэлтэнээр хүдэлөөд, мүнөө Москва хотодо ажаллажа байна. Ууган хүбүүнэйнь үхибүүд, Дима Женя хоёр, һургуулиин шабинар. Мүнөө жэл Дима аша хүбүүниинь Усть-Ордын дун­да һургуули дүүргэхэеэ байна. Одхон хүбүүниинь аглаг һайхан Ага нютагһаа һамга абажа, хоёр баатар хүбүүдые түрэнхэй. Ехэ хүбүүниинь Улаан-Үдын 56- дахи һургуулиин 4-дэхи ангиин һурагша, харин бага хүбүүниинь 2017 оной январиин 1-дэ алтан дэлхэйдэ мүндэлэн түрэжэ, «Хотын түрүүшын үхибүүн» боложо, хүгшэн аба эжынэрээ хэлэшэгүй ехээр баярлуулаа.

2021 оной июлиин 8-ай үдэр «Гэр бүлын, инаг дуранай, үнэн сэхэ харилсаа­най» түлөө гэһэн медаляар болон гра­мотаар Владимир Очирович Валентина Дымчиковна хоёр шагнагдаһан байна.

Зохёохы ажалынь зондо хэрэгтэй

Владимир Бухаев хэдэн согсолбори, номуудые хэблэһэн. 2002 ондо «Бархан» гэһэн мэргэжэлтэ болон һайн дуранай авторнуудай шүлэгүүдээр хүгжэм бэшэ­жэ, дуунай согсолбори хэблээ. 2011 ондо «Барханай арадай театр» гэһэн ном хэб- лэлдэ бэлдэжэ гаргаа. «Дуулыт, нүхэдни, дуугаа» гэһэн өөрынгөө зохёоһон дуу­нуудай согсолбори 2013 ондо хэблүүлээ. «Огни Курумкана» гэһэн сониндо олон тоото толилолгонуудые бэшэдэг байһан. 2014 ондо харюусалгата редактор боло­жо, түрэһэн эсэгэ Очир Мухтарович Буха­евай бэшэһэн «Номол Һэнгэлдэр эсэгын түүхэ домогһоо» гэжэ ном хэблүүлһэн байха юм.

2011 ондо Буряадай Уран зохёолшо­дой холбооной гэшүүн болоо. 2015 ондо «Эдэ хүнүүдээр Барханай дайда омо­горхоно» («Ими гордится Барагханская земля») гэһэн номойнь нэгэдэхи хуби хэблэлдэ гараба. Бэшэһэн олохон расска­зуудынь «Буряад үнэн» газетэдэ, «Байгал» журналда толилогдодог.

Дуушан, хүгжэмшэн, уран зохёолшо Владимир Бухаев соёлой хүгжэлтэдэ ехэ­хэн хубитаяа оруулһан хүн гээшэ. Барха­най арадай театрай олонхон зүжэгүүдтэ амжалтатайгаар наададаг байгаа. 1998 ондо Баир Эрдынеевэй «Үүрэй зүүдэн» гэжэ зүжэгтэ Үндэрэй рольдо наадажа, «Эрэшүүлэй эрхим роль» гэһэн тусхай шагналда хүртэһэн юм.

Аялгата һайхан дуунай бэлиг бай­гаали бэлэглэдэг. Иигэжэ дээдын бур­ханай бэлэглэһэн бэлиг шадабарияа зүб мүрөөр эдлэжэ, түрэл нютагтаа туһа боложо, арад зоноо ирагуу һайхан дуу хүгжэмһөө гадуур уран зохёолой бүтээлнүүдээрээ баясуулха дээдын ехэ үүргэтэй Владимир Очирович Бухаев шүлэгүүд, рассказууд, зүжэгүүдые зохёон найруулжа бэшэдэг уран зохёолшо юм.

Хүндэтэ манай баабаймнай, хүгшэн абамнай, 70 наһанайтнай ойн бая- раар халуунаар амаршалаад, үшөө олон жэлнүүдтэ элүүр энхэ, амгалан тайбан, ажалдаа амжалтатай, хүн зондоо түшэгтэй, үри хүүгэдэйнгээ, аша зээнэ­рэйнгээ дунда баярлажа, жаргажа яба­хатнай болтогой!

Үри хүүгэд, аша зээнэр, ойрын түрэлхид