Ниигэм 1 feb 2023 714

Жэлэй гол үзэсхэлэн

«Уласай баялиг»
Иимэ нэрэтэй үзэсхэлэн Матвей Хангаловай нэрэмжэтэ Түүхын музейдэ үсэгэлдэр нээгдэбэ. Тус хэмжээн Буряад Уласай байгуулагдаһаар 100 жэлэй ойдо зорюулагдана.

Нээлгын баяр ёһололдо хабаадаһан Буряад Уласай Засагай газарай, Арадай Хуралай, Соёлой яаманай түлөөлэгшэд абаһаар лэ нэгэ дуугаар “жэлэй гол үзэсхэлэн” гэжэ нэрлэһэн байна.

- Буряад Уластай сасуу Түүхын музейн байшан соо үзэсхэлэнэй хүдэлжэ эхилһэниинь удхатай. Ганса табигдаһан зөөринүүд бэшэ, мүн байшанай хаяа хананууд Буряадай түүхэ һануулна, - гэжэ Буряад Уласай Засагай газарай Толгойлогшын орлогшо Иван Альхеев тэмдэглээ.

- Һая 2017 ондо Арадай Хуралай һунгамалнууд тусхай хуули баталжа, майн 30-иие Буряад Уласай һайндэр гэжэ тогтоогоо. 100 жэлэй хугасаада бүхы ажабайдалай һалбаринуудаар Буряаднай хүгжэлтын хүнгэн бэшэ харгы дабаһан байна. Эдэ бүгэдэтэй хүсэдөөр энэл үзэсхэлэндэ танилсаха аргатайбди, - гэжэ Буряад Уласай Арадай Хуралай Түрүүлэгшэ Владимир Павлов хэлээ.

Үнэхөөрөөшье, “Уласай баялиг” түрэл Буряад оронойнгоо баян түүхэ үргэнөөр харуулна гээд хэлэлтэй. Буряад-Монголой АССР-эй 1923 онһоо байгуулагдахаһаа абаад, мүнөө саг хүрэтэр баримтанууд олоной анхаралда дурадхагдаа. Түрүүшын хүтэлбэрилэгшэдэй, арад зоной байдалда хабаатай дансанууд, зөөринүүд тон сэнтэй гээд хэлэлтэй.

Хүдөө ажахын, экономикын, элүүрые хамгаалгын, соёлой, спортын талаар 100 жэлэй байдалда хабаатай зөөри хэрэгсэлнүүд хүн бүхэниие һонирхуулха, гайхуулжашье магадгүй. Бүхы дээрээ 1 мянга гаран экспонат дэлгэгдэнхэй. Хатуу Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үе үзэсхэлэндэ онсо һуури эзэлнэ. Улаан-Үдэ хотодо хүдэлжэ байһан нүүдэл госпиталиин нэгэ оршон байдал зохёогдожо, харагшадай зүрхэ хадхахаар.

Энэ үзэсхэлэндэ бидэ үнинэй бэлдэһэн байнабди. Манай музейн мэргэжэлтэд аймагуудай, хүдөө һууринуудай музейнүүдтэ зөөри зөөшэ суглуулхат гэжэ даабари үгөөд һуугаагүй, өөһэдөө бүхы нютаг нугануудаар ябажа суглуулаа. Жэшээлбэл, загаһашадай байдал харуулхын түлөө 1940-1960-аад онуудай гүльмэнүүдые, загаһа дабһалха боошхо, онгосо бэдэржэ олообди. Мүн 1970-1980-яад онуудта буряад бүлэнүүдэй гэртэхи оршон байдал бүтээгдээ, тэрэ үеын мебель, аяга шанага, түрүүшын телевизор, радио гэхэ мэтэ эндэмнай дэлгээгдэнхэй. Хажуугаарнь ехэ гэгшын шэнжэлгын ажал ябуулагдаа ааб даа. Хоёр жэлэй хугасаа соо түүхымнай музейдэ һэльбэн заһабарилга хэгдээ. “Уласай баялиг” бүхы 2-дохи дабхарые эзэлнэ. Буряадай бүхы ажаһуугшадые, айлшадые һонирхолтой үзэсхэлэн ерэжэ харахыетнай урижа байһанаа мэдүүлнэбди,  - гэжэ Буряадай Үндэһэтэнэй музейн захиралай орлогшо Дарима Литвинцева хөөрэнэ.

Автор: Борис БАЛДАНОВ

Фото: Анна Огородник