​Аршаан хэдытэб?

«Юрэдөө, бирагүйбди даа», «хүн зоной амарха оршон һайжаруулха бэшэ аад…», «үзэсхэлэнтэ байгаалитай нютагуудай нэгэниие хитад бараанай дэлгүүр болгожорхёо», «Түнхэнэй аймаг ороходоо, 200 түхэриг түлэхэш, аршаан хэдытэ байхаб?» гэхэ мэтын гомдолнуудые Буряадаймнай, мүн хүршэ можо нютагуудай ажаһуугшад Интернедээр дүүрэн бэшэбэ. Теэд ямар ушараар аршаанай соргонууд хаагдааб?

Энээн тухай Түнхэнэй аймагай захиргаанай зүгһөө олондо мэдээсэл тараадаг эмхинүүдтэй холбоо баригша, Буряадтаа мэдээжэ сэдхүүлшэн Дора Хамаганова лаблаба.

- Дора Хамаганова, сэд­хүүлшэн: Аршаанай сохижо байдаг соргонууд һэльбэн шэнэлэлгын ажалай эхилһэнһээ болюулагдаба. Заһаба­рилгын ажалнууд дулаан болоходо эхилээд, удангүй соргонууд дахинаа хүдэлжэ захалха. Олон тоото айлшад­та болон амарагшадта һай­шаагдаһан аршаан үшөө 3-4 булагта ошожо хүртэхэдэ бо­лохо. «Гартаа сорго бариһан хүбүүхэн» мэдээжэ уран ба­рималда булаг бурьялһаар, үшөө тиихэдэ «Саяны» ку­рортын байшанда орожо, түлөөһэгүйгөөр аршаан аба­ха арга байна. Ерэжэ, амаржа байхыетнай уринабди.

Тамир Мытыпов, «Бай­калкурорт» эмхиин ахамад врач:

- Нажарай эхин һарада бювед ажаллажа эхилхээр хараалагдана. Уһанай соргонууд хуушараа, оршон тойронхинь мүн лэ һэльбэн шэнэлэгдэхээр саг ерээ. Энэ тохёолдоһон ушарһаа арша­ан үгэжэ байдаг соргонуудые саг зуура болюулха гэһэн ши­идхэбэри абтаһан юм. «Сая­ны» амаралтын газарай хүре­эндэ, энэл эмхиин байшанда амарагшаднай аршаанда хүртэжэ байха. Харин ти­ихэдэ уһанай хүүюуртэ ошо­дог замаар хэдэн булагууд бии юм. Түнхэн нютагаймнай болон бүхы Буряадайм­най, мүн тиихэдэ холо ойрын айлшад, амарагшаднай энэ ажалыемнай зүбөөр ойлгохо бэзэ гэжэ найданабди.

Гэхэтэй хамта...

Түнхэнэй аймаг үнэхөөрөөшье эхэ һайхан байгаалитай, эм домто аршаан бу­лагуудтай. «Үндэһэтэнэй хүреэлэн» гэһэн зиндаатай һэн тула ерэһэн айлшадһаа 200 түхэриг хуряан абадаг юм. Энэнь бүхы заповеднигүүд­тэ, байгаалиин хүреэлэн­дэ хүрэһэн хүн бүхэн мүнгэ түлэхэ гэһэн Ород Уласай хуулиин баталамжа байха. Амарагшадай түлэһэн мүн­гэндэнь тэрэ газарнуудаа болбосон түхэлтэй болго­хо, хог шорой хуряан абаха ажалнууд хэгдэхэ ёһотой. Теэд хүн бүхэн тиимэ хуули ажалладаг юм гэжэ мэдэдэггүй. Энэ ушар усадхахын ту­лада заповеднигүүдэй мэр- гэжэлтэд ойлгууламжын ажал ябуулжа байха болоно даа.

Гэхэтэй хамта гансашье Аршаан һуурин хүрэһэн айл­шад сэдьхэлээ ханаагаагүйб­ди гэһэн мэдээсэлнүүдые бэшэнэгүй. Тэндэһээ холо бэшэхэнэ оршодог «Вышка» гэһэн амаралгын газар тон мэдээжэ. Тэндэ газар до­роһоо халуун уһан жэлэй дүрбэн сагта сохижо байдаг. Үбэл зунгүй айлшад ерэжэ, уһанда ородог, бэеэ сохюул­даг. Энэ амаралгын газар тухай мүн лэ хүн зон гомдон байжа хэлэнэд.

Сабрина Амо, рок-дуушан:

- Хүнэй тиишээ орохонь аймшагтай! «Аквапарк» гэжэ ехээр нэрлэгдэһэн аад, тэрээндээ яашье хүрэнэгүй. Хүн зоной хубсаһаяа һэл­гэхэ газартань бэеэ зайлаха шууюур гэжэ байхагүй. Ной­тон хубсаһаяа тэрэ таһал­гынгаа дунда шала дээрэ табяатай таз соо бажуу­жа гаранаш. Бассейн гээшэнь бетоноор шудхагдаһан хоёр амһарта, уһаниинь сэбэрлэгдэнэгүй. Тэрээн соо хүн зон гэжэ тоогүй олон. Үбшэнһөө бэеэ аргалхаяа ерэһэн зониие ойлгохоор, харин бэе махабад һайтай хүнэй тиишээ орохоёо һэр­гылхээр.

Иимэ хатуу, шанга мэ­дүүлгын һүүлээр үнэхөөрөөшье бодомжолхоор. Хүгжэмшэнэй иигэжэ бэшэһэнэй удаа һаяхана, бүри эдэ үдэрнүүдтэ, олониитын ажал ябуулагша Алексей Гыргенов тад ондоо һанамжа­нуудаа социальна холбоондо нюур хуудаһандаа бэ­шэнэ.

- Алексей Гыргенов: Москва, Екатеринбург, Красноярск хотын айлшадые Вышкэдэ амархыень абаа­шааб. Айлшадтамни ехэтэ һайшаагдаа, 250 түхэригһөө бүри дээшэ мүнгэ түлэхөөр бэлэн байна. Муухай эдэ ха­нануудыень абажа хаяад, Са­яан хадын һайхан оройнуу­дые харуулбал, хүнүүд бүри олоор ябаха. Гоё зурагуудаа абхуулхын тулада ерэхэл. Үнэтэйгөөр аминдаа оро­жо байха бассейн бэлдэхэ хэрэгтэй.