Эдир наһанай эдеэн ондоо гү?

Владимир Зинов, гэрэл зураг буулгагша:

- Бага наһамни 50-60-аад онуудта ПВЗ дээрэ үнгэрөө. 42-дохи һургуулидамнай томо столово байгаагүй. Сай, компот, кисель, пирожки, булочка гээд лэ наймаалагдаха. Тэндээл сайлахаш. Нэгэ бага томо болоходоо, нүхэдөөрөө һургуулиһаа холо бэшэ оршодог “Юность” кафе ошодог һэмди. 15-20 мүнгэндэ котлетэ, нюхаһан хартаабха, компот абаад лэ, садатараа эдигшэ һэмди. Үшөө мүнгэнэй байбал, колбаса нэмэжэ абахаш.

Залуу наһандаа Саяны буудал дээрэ нээгдэһэн хоёр дабхартай кафе ошодог байһанаа һанагшаб. Тэндэ эдеэ хоолой хажуугаар улаан архи, пивэ худалдаанда байгша һэн. Нэгэ-хоёр аяга улааниие уугаад лэ, гэр гэртээ тарахаш.

ЛВРЗ-гэй хүдэлмэрилэгшэд жаргалтай хүнүүд байгаа. Тэндэ цех бүхэндэнь өөрын столово хүдэлдэг һэн. Харин авиазаводой олон ажалшад үдын хоол барихаяа гэртээ ошодог байгаа. Зариманиинь дүтэ байһан хотын столоводо эдеэлхэ.

Манай гэр бүлэ, танилнууднай үбэлэй хаһада ехээр мяха абадаг байһыень һанагшагүйб. Нэгэдэхеэр, тиимэ ехээр мяхан худалдаанда үгы байгаа. Хоёрдохёор, ехэнхи зон коммунальна квартирада ажаһуудаг һэн. Тиимэ уйтан гэртэ хаанань мяха хадагалхабши даа.

Буряад арадай эдеэ туршаха гэбэл, хотын түбтэ оршодог бууза наймаалдаг кафе ошогшо һэмди. Тэндэ ходо ута гэгшын ээлжээндэ зогсожо, амтатай бууза эдихэш. Һүүлдэнь 80-яад онуудай һүүл багаар, 90-ээд онуудта мяханиинь муу боложо, муухайгаар хэдэг болошоо һэн.

 

Аркадий Перенов, уран зохёолшо:

- Минии багада капустаяа дабһалдаг һэмди. Элдэб түхэлэй варени бэлдэхэш. 12 наһатай байхадамни, түрэлхидни өөрын зуһалантай болоо һэн. Тэндээл бүхы юумэ ургуулхаш, үбэлдөө эдихэ эдеэгээ бэлдэхэш. Мүн Улаан-Үдэдэ дүтэхэнэ ой модон элбэг байха. Бүхы хотынхид тиишээ ябажа, жэмэс, һархяаг суглуулдаг һэн. Зуһалантайшье һаа, ойгоор ябажа сэнгэдэг байгаабди. Жэмэс суглуулаад, гэртээ ерэхэдэш, эжы абашни баярлахал даа.

Харин мяха абахадаа, абамнай түбэй дэлгүүр ошожо шэлэдэг һэн.

Өөрөө би 1-дэхи һургуулида һураа һэм. Тэрэ сагта столово соо беляш ехэл амтатай байгша һэн. Улаан-шарахан болотороо шарагдаһан беляш, компот заал һаа абахаш. Тиихэдэ үшөө уран зураашадай байшанай хажуудахи жолоошодой столово ошодог һэмди. “Жаран нүхэтэ” гэжэ зоной нэрлэһэн эдеэнэй газарта амтатай пирожки наймаалдаг байгаа. “Лакомка” кафедэ пирожно эдихэш. Тэндэ элдэб амтатай коктейль наймаалха, тэрэнь олоной дура буляагша һэн.

Совет үедэ эдихэ юумэн хомор байгаа гэжэ дэмы хэлсэдэг гэжэ һанагшаб. Ямар амтатай һүнэй зүйлнүүд,  бэлдэгдэһэн хоолшье наймаанда табяатай байгша һэм.

 

Бато-Мунко Чимитов, эрдэнитэ шулуунай уран дархан:

- Һургуулияа дүүргэмсээрээ, Москва ошоо һэм. Хараа үзөөгүй эдеэнтэй тиихэдэ танилсаа бэлэйб. 1-дэхи курсын байгаад, самбо барилдаанай мүрысөөндэ хабаадааб. Тэндэ гэмтээд, больницада орооб. Винегрет гэжэ салат асархадань, юун гээшэб гэжэ ехээр гайхааб. Амтатай байхадань, үшөө ехээр асаруулдаг болооб. Хоол зөөгшэд энээниие мэдээд, намда хоёр хүнэйхиие үгэжэрхидэг һэн. Удаань блины эдижэ һурааб, мүнөөшье болотор дуратайб.

Мяхан үгы гэжэ ехээр зобоогүйб. Юуб гэхэдэ, барилдааша нүхэрни Дагестанай байгаа. Ходо мяхатай байхал даа. Намайгаа хүндэлэгшэ һэн.

Оюутан ябаад, Москвагай ресторануудаар яһала ябааб. Нэгэ дахин Буряадай Уран зураашадай холбооной хүтэлбэрилэгшэ Дашанима Дугаров Москвада һуража байһан оюутадые суглуулаа һэн. Уран зурагай шэглэлээр һурадаг 10 гаран залуушуулые бүхы гүрэн дотор мэдээжэ “Прага” ресторан абаашаһан байна. Садатараа эдеэлээд гараа һэмди.

Тэрэ сагта буряад угсаатанай уулзалганууд һонирхолтойгоор эмхидхэгдэхэ. Оюутан ябаашье һаа, бүхы мэдээжэ тамиршадаараа уулзадаг һэмди. “Россия” гэһэн томо зошод буудалай ресторануудта энэ хэмжээ ябуулганай үнгэргэгдэхэдэ ошоо һэм.

Эрдэм Цыбанов, багшын ажалай ветеран:

- Һаял һаагдаһан үнеэнэй һү үглөө бүри хүгшэн эжындээ ууһанаа мүнөө болотор һанажа ябадагби. Балшар бага наһанайм жаргалтай, эгээл һайхан хаһа болоно. Тиигээд хүл нюсэгөөр үхэр малаа туухаяа ошохош. Манайда холодильник үгы һэн. Гэрэй газаа хойто таладань нэгэ багахан эдеэнэй нүхэн  бэлдээтэй байха. Заримдаа тэндэһээнь ногооршоһон хониной мяха гаргаад, шанажа эдихэш. Яахаабши теэд, хооһоор һуухагүй ха юмши. Загаһа хахуулидаад, амтатай шүлэ шанажа эдидэг һэмди. Ой ошожо, һархяаг, жэмэс суглуулхаш,  үбэлдөө эдихэеэ бэлдээд хадагалагша һэмди.

Сэрэгэй албанай һүүлээр 1978 ондо Улаан-Үдэ хото ерээб. Оюутан ябахадаа, гэдэһэеэ үлдэжэ байһанаа һанадаггүйб. Эгээл түрүүн “Селенга” ресторан ошоо һэм. Удаань стипендиеэ абаһаар лэ, “Саяны” кафе харгылдаг болообди. Таба-табан түхэриг суглуулаад, садатараа эдеэлхэш. Аха курсын болоод, “Океан”, “Уряал” ресторануудта ошодог һэмди. Юундэб даа тиишээ басагад олоор ябадаг һэн.

 

Очир Будожапов, олзын хэрэг эрхилэгшэ:  

- Гэртэмнай мяхан ходо байдаг һэн. Элдэб эдеэ хоол хэжэ эдихэш: бууза, банша, таһалһан талхатай шүлэ. Талхатай шүлэнэй амтан мүнөө болотор һанагдадаг.

Интернат-һургуулида ородой эдеэ эдижэ һураабди. Элдэб каша, борщ, шанаһан үндэгэн, котлетэ гэхэ мэтэ эдеэн тон амтатай байгаа ааб даа.

Гэртэхимни хонишод һэн. Оюутан ябахадаа, ходо гэрһээ мяха асархаш. Хирмаса, өөхэн болон бэшэшье эдеэ хоол хэдэн хоногой туршада эдижэ дууһахаш. Түмэр харгын вокзалда дүтэхэнэ байдаг  7-дохи столово руу нүхэдөөрөө ошодог һэмди. Мүн манай хүдөө ажахын дээдэ һургуулиин дэргэдэ хямда сэнтэй столово байгша һэн.

Эгээл түрүүшынгээ стипенди абаад, “Ургы” ресторан ошоо һэмди. Иимэ газарта ганса эдеэлдэг, уудаг бэшэ, мүн хатардаг, элдэб һонирхолтой урилдаанууд эмхидхэгдэдэг гэжэ ойлгожо абаабди. Тэндэһээл хатарай хүгжэмөөр һонирхожо эхилээбди.