Ниигэм 19 apr 2023 873

Саһата эрбэдые шэнжэлгэ

Түнхэнэй Үндэһэтэнэй хүреэлэндэ үнинэй саһата эрбэдэй хойноһоо харана, оршон байдалыень эрдэмтэд шэнжэлнэ. Һаяхана иишээ Алтай Уласай дэргэдэхи Сайлюгемскэ Үндэһэтэнэй хүреэлэнэй эрдэмэй болон аяншалгын талаар таһагай хүтэлбэрилэгшын орлогшо Денис Гуляев ерээ. Гол зорилгонь гэхэдэ, саһата эрбэдые шэнжэлхэ талаар дүй дүршэлөөрөө хубаалдалга.

Үсөөн болоһон энэ эреэн маряан томо миисгэй Буряа­дай дэбисхэр дээрэ Саяан хадын оройгоор ажамидар­даг. 2016 онһоо хойшо саһата эрбэдые Түнхэнэй хүреэлэн шэнжэлжэ, тооложо байдаг болоо.

- “Ирбис” гэһэн бүлгэм байгуулаабди. Эндэмнай 7 хүн хүдэлнэ гээшэ. Шэн­жэлгын ажал ябуулхадаа, тусхай зураг буулгаха каме­рануудые табинабди. Тэн­дэ буулгагдаһан эрбэдые тоолонобди, шэнжэлнэбди. Таргалаа гү, тураа гү гэхэһээ абаад, урма зоригынь муу, һайн гү гэжэ хараадаа аба­набди. Һүүлэй байдалаар 19 фотоловушка табигданхай. Хирэ-хирэ болоод лэ, 2-3 тол­гой эрбэд харагдана. Эдэн лэ манай дэбисхэр дээрэ ажамидарна гэжэ хэлэхээр. Мүн нүүжэ ябаһан хэдэн тол­гой буулгагдаа. Харгы мүры­ень мүшхэн хаража, хайшаа ошоһыень шэнжэлээбди. Эрбэдһээ гадна бусад амита­дые шэнжэлнэбди. Элдэб шубуу шумуул, үнэгэн, ойн гахай, хандагай, гүрөөһэн болон бусад амитад дайрал­дана, - гэжэ Түнхэнэй Үндэһэ­тэнэй хүреэлэнэй захирал Баир Байминов хөөрэнэ.

Хэды тиигэбэшье хүндэтэ айлшанай тэмдэглэһээр, эр­бэдые һайнаар хамгаалхын тула үшөөшье олон зураг буулгадаг хэрэгсэлнүүд хэрэгтэй гээшэ.

- Иимэ үргэн дэбисхэр дээрэ табигдаһан фотоло­вушканууд үсөөн байна гээд абаһаар хэлэхэ бай­наб. Тиимэһээ тон бага тала үзэгдэнэ. 5 толгойһоо холо олон эрбэд эндэтнай ажа­мидарна гээд һананаб. Ма­найшье Сайлюгемскэ хүреэлэндэ түрүүшээр үсөөн эр­бэд ябана гэжэ һанажа бай­гаабди. Һүүлэй үедэ фото­ловушкануудай тоое эрид нэмээбди, мүнөө 150 зураг буулгалгын хэрэгсэлэй ашаар аяар 24 эрбэдые хараабди. Иигээд бэе бэедээ туһалаад, эрбэдээ хамгаалбалнай, аша үрэтэй байха, - гэжэ Денис Гуляев хүтэлбэрилэгшэдтэй уулзахадаа хэлээ.

“Ирбис” бүлгэмтэй хамта Денис Гуляев өөрөө хада өөдэ гаралсажа, зураг буул­галгын 4 хэрэгсэл шалгалсаа. Мүн Түнхэнэй Үндэһэтэнэй хүреэлэнэй ажабайдалтай танилсаха зуураа аршаан булагуудтай газарнуудаар ябаа, амаралтын байшанууд­та хүрөө.

Һүүлэй байдалаар эр­бэдэй тоо Ород гүрэн дотор оройдоол 63-65 гээд тоолог­доно. Эгээл томо бэетээнүү­дынь Алтайн Уласай хизаар дэбисхэр дээрэ ажамидарна гээшэ. Ганса Ород гүрэнэй бэшэ, мүн бүхэдэлхэйн Улаан номдо оруулагдаһан амитан ха юм.