Наһанайнгаа хэрэг олоо

Залуугай ябадал

Евгения Даржаева үетэн нүхэдөөрөө һургуу­ли дүүргээд, саашаа һурахаяа ошоогүй. Классай­нь бүхы 26 хүбүүд, басагад түрэл совхоздоо ажал хэхэеэ үлөөгдөө. “Комсомолой путёвко” гэһэн тэрэ сагай уряа доро нэгэ жэл соо һаалишанаар хүдэлһэн байна. Удаань Эрхүүгэй гүрэнэй дээдэ һур­гуулиин хэлэ бэшэгэй факультедтэ һуража эхилээ. Тэрээниие дүүргэнгүй, гэртээ бусаа.

- Намартаа би Мон һууринда эльгээгдээб. Дээдэ һуралсалшьегүй һаа, ород хэлэ ба уран зохёол заажа эхилээб. Хажуугаарнь пионервожатаар, но­мой санда хүдэлэлсөөб. Хахад жэл соо яһала һайн ажаллаад байхадамни, багшань амаралтаһаа га­рашоо. Тиигэжэ гэртээ ерээ бэлэйб. Долоон хо­ногойшье үнгэрөөдүй байхада, үндэр тушаалтай айлшад манайда ерээ. Сомоной дарга Бадма Дор­жиевич Доржиев шангаржа: “Юундэ тунеядец бо­лоод хэбтэнэбши?” - гэжэ байгаад, намайе хараагаа (эгшэтэрээ энеэнэ – авт.). Тиихэдэ Жэмһэгэйм­най номой сангай хоёр хүдэлмэрилэгшэд нарай­лаад, амаралтада гараад байгаа. Тэдэнэй түлөө хүдэлхэеэ ороо һэм. Зунай хаһа болотор хүдэлөөд, һуралсалаа үргэлжэлүүлхэеэ ябашахаб гэжэ һа­наһан байгааб. Теэд тэрэ гэһээр мүнөө болотор номойнгоо санда хүдэлжэ ябанаб даа, - гэжэ Евге­ния Даржаева һонирхолтойгоор хөөрэнэ.

Номой санда хүдэлхэдэ, ехэ бэлэн, ганса ном тараагаад, һүүлдэнь суглуулаад һуудаг гэжэ залуу басаган һанаһан байна. Үнэн дээрээ хүндэ, харюу­салгатай ажал байшоо.

- Мэргэжэлтэн бэшэ хадаа ехээр юумэ ойлго­хогүйш. Ядалдан-ядалдан гарасалдааб. Хүдэлэ хүдэлһөөр ажалдаа дурлааб, бүхы юумээр һонирхо­жо эхилээб. Людмила Доржиевна захиралай аша габьяа ехэ гээд һанагдана. Бүхы залуу хүдэлмэ­рилэгшэдтэй һайнаар харилсажа, ойлгууламжын ажал ябуулдаг һэн. Ходо туһалжа байгша бэлэй. Зүүн Сибириин соёлой дээдэ һургуулида һуража, номой сангай мэргэжэлтэн боложо гарааб. Мүнөө өөрынгөө ажалаар ехээр омогорходогби, - гэжэ Евгения Владимировна мэдүүлнэ.

Багша, хүмүүжүүлэгшэ, ниитын ажаябуулагша

1990-ээд онуудай хүнгэн бэшэ сагта Евгения Владимировна номойнгоо санда хүдэлжэ гараа. Һара жэлээрээ салин хүлһэеэ абангүй ябабашье, арад зоноо номойнгоо санда угтажа, хүндэ сагые дабажа гараа. Номой сандань 5 мянга 600 гаран ном мүнөө тоологдоно. Ехэнхи хубинь хуушаржа байнхай гээд уйдана.

- Теэд һүүлэй жэлнүүдтэ хүдөөгэй номой сан­гууд яһала һайнаар номоор хангагдадаг болонхой. Хизаар ороноо шэнжэлгээр, буряад хэлэн дээрэ олоор номууд ерэдэг болоһондонь баярламаар. Шэнэ номтой танилсалга заал һаа үнгэргэнэб. Мүнөө сагай электрон хэрэгсэлнүүдые хэрэглэжэ, элдэб презентаци хээд, нютагай сүлжээнэй бүлэ­гүүдээр тараанаб. Иимэ ажалай ашаар гү, али өөрын һанаагаар хүн зомнай номойнгоо сан­да ябажал байдаг. Жэлэй хугасаада эндэ эмхид­хэгдэһэн хэмжээ ябуулгануудтамнай 775 хүн хабаадалсаа гэжэ тоолооб. Харин бүхы Жэмһэгтэ 1160 хүн тоологдоно, - гэжэ Евгения Даржаева хэлэнэ.

Соёлой гуламта сомонтойгоо нэгэ байшан эзэл­нэ. Ордон бэшэшье һаа, тон ехэ ажалай хэгдэжэ бай­һые харанаш, нютагай түүхээр эндэ анхилна гэжэ оромсоороо ойлгонош. Хана бүхэн дээрэнь тусхай самбарнууд үлгэгдэнхэй. Жэшээлбэл, Түнхэнэй аймагай уран зохёолшодто зорюулагдаһан стенд хүнэй анхарал абаһаар лэ татана. Хажуудань ай­магай 100 жэлэй ойдо зорюулагдаһан номой үзэсхэлэн жэрынэ. Мүн залуушуулые хүмүүжүүлһэн стенднүүдые Евгения Владимировна хирэ-хирэ болоод лэ бэлдэнэ.

- Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үедэ ехэ анхарал хандуулнабди. Манай Жэмһэг һуу­ринһаа 624 хүн дайнда мордоод, оройдоол 281- иинь бусаа. Нютагаймнай һүүлшын ветеран хоёр жэлэй саада тээ наһа бараа. Дамба Базарович Ша­рагшановнай 101 наһа хүрөө. Амиды мэндэ ябаха­дань, нютагайнгаа арад зонтой, хүүгэдэй сэсэрли­гэй, һургуулиин үхибүүдтэй ходо уулзалгануудые эмхидхэдэг байгаабди. Мүнөө үедэ Жэмһэгтэ 22 дайнай үеын үхибүүд ажаһууна. Олониинь үндэр наһатай боложо, номойнгоо санда ерэхэеэ бо­линхой. Хэды тиигэбэшье нэгыеньшье мартангүй, гэр гэрээрнь ябажа хөөрэлдэнэбди, элдэб һайн­дэрнүүдээр амаршалнабди, - гэжэ номой сангай хүдэлмэрилэгшэ ажал тухайгаа хөөрэжэ байтараа, нютагайнгаа түүхэ дурдаад абана.

Үдэр бүриин ажалайнгаа хажуугаар Евгения Даржаева ТОС байгуулжа, үрэ дүнтэйгөөр хүдэлжэ байдаг. “Рабочее” гэһэн ТОС Түнхэнэй аймаг соо түрүүшын болоно. 2011 ондо эрхимлэжэ, түрүүшын­гээ 250 мянган түхэриг шанда хүртөө бэлэй. Тэрэ гэһээр жэл бүри ажал эршэтэйгээр ябуулагдажа, “Рабочее” ТОС-ой ашаар нютагай шэг шарай һай­жаруулагдана.

Урдань ехэ ажал

Номой санда патриотическа талаар ехэ ажал ябуулагдана. Евгения Даржаева Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда зорюулжа, үшөөшье олон хэмжээ ябуулгануудые бэлдэжэ байһанаа мэдүүл­нэ. Жэмһэг һууринай баатар хүбүүд - Иринчин Шалданович Похонов, Лопсон Санжеевич Ивахи­нов - СССР-эй Геройн нэрэдэ нэгэтэ бэшэ зуурша­лагдабашье, хүртэнгүй үлэшэһэн намтартайнууд. Эдэ хоёрой ойн баярта зорюулагдаһан үдэшэ но­мой санда болохоор хараалагдана.

- Гайхалтайнь гэхэдэ, манай Жэмһэг һуурин­да зорюулагдаһан нэгэшье ном хэблэгдээгүй юм. Тиимэһээ мүнөө толгойгоо үргэнгүй, түүхэтэ ном дээрэ хүдэлжэ байнаб. Нютагайнгаа арад зондо хандалга хээб. Булта ехэ дуратайгаар гэр бүлын­гөө, аха дүүнэрэйнгээ саарһа дансануудые, гэрэл зурагуудые эльгээнэ. Зарим мэдээсэлнүүды­ень абажа, тематическа видеоролигуудые бэлдэжэ эхилээб. Жэмһэг һууринһаа гараһан эрдэмтэд, соёлой хүдэлмэрилэгшэд, тамиршадта зорюулагдаһан стенднүүдые хажуугаарнь бэлдэхэ һанаан байна. Энэ номоо намартаа гаргаа һаам­най, һайн бэлэй. Түрүүшээр электронношье байг, хамаагүй, - гэжэ Евгения Владимировна хэлэнэ.

Уран зохёолшо Лопсон Лопсоннимаевич Гер­геновэй дурасхаалда зорюулагдаһан үдэшые түсэбүүд сооһоонь онсолмоор. Залуугаар наһа бараһан шүлэгшэн декабрь һарада 50 наһатай болохо байгаа. Жэмһэгэй сомон, номой сан, һур­гуули, Охор-Шэбэр һууринай ажаһуугшад булта энэ хэмжээ ябуулга үндэр хэмжээндэ үнгэргэхөөр бэлэн байна.