​​Балтадал нюдаргатай басаган

Боксоор Европын чемпион Дарима Сандакова бага наһандаа үетэн басагадайнгаа хүүхэлдэйнүүдээр наадажа байха үедэ ходол газаагуур хүбүүдээр бүмбэгэ үдьхэлжэ гү, али урилдажа үнжэгшэ һэн. Тоомгүй али нэгэнтэйнь тоосолдоод, наншалдахашье сагууд бо­логшо һааб даа. Нютагайнгаа - Мухар-Шэбэр аймагай Сагаан-Нуур һууринай сасуутан хүбүүдээ нюдаргыншье, үгыншье хүсөөр торгожо шадаха бээлэйн зэргэ басаган тэдэнэйнгээ дунда хүндэтэйдэ тоологдожо, бултандань үгэеэ дуулгадаг бэлэй. Һүүлдэ Улаан-Үдэ зөөхэдөөшье, тэрэ зангаа алдаагүй.

6-дахи ангиин басаган хотын 56-дахи һургуулида ороод, Шишковкынгоо хүбүүдые ударидажа эхил­хэдэнь, эжынь Людмила Намдыковна ори ганса ба­сагандаа һанаагаа зобо­жо, һургуулидаа волейбо­лой секцидэ ябахыень дурадхаһан юм. Тэндэһээ Да­римые “Хара морин” коман­дада уряа. Амаргүй шангаар сохидог добтологшодо тус клубай юрэнхылэгшэ Лев Асалханов ба һоригшо Сте­пан Шойсоронов хоёр боксдо хаба шадалаа туршахыень зууршалаа. Энээн тухайгаа Дарима иигэжэ хөөрэнэ:

- Степан Базарович хэлэгшэ һэн: “Баруун гарш­ни аргагүй хүсэтэй. Ямар шангаар сохинобши! Ринг дээрэ гараад, бултыень шаажа унагаажа байхаш. Боксолдожо туршалши”. Тиихэдэнь би сошожо: “Яа­гаад би ямаршьегүй байһан хүнэй нюур руу шаахабиб? Өөрөөшье шаалгажа, хухар­хай хамартай, хахархай тар­хитай, хүхэ бала нюуртай ябаха дурамгүйл. Үгыхэн даа”, - гэжэ харюусааб. Иимэрхүү хөөрэлдөөн оло дахин болоһон. Тиигэһээр байтараа һонирхол түрэжэ, нэгэтэ миин харахаяа ошоод, һорилго хэжэ байһан Ната­шатай (боксоор уласхоорон­дын спортын мастер, 2018 оной Дэлхэйн Кубогай чем­пион Наталья Шадрина) дай­ралдашооб. Одоол Тайсон шэнгеэр хүдэлхыень хараад, би баһа иимэ бэлигтэй бо­лохоёо һананаб гэжэ өөртөө шиидээд, бокстой хуби заяа­гаа холбооб.

Дарима тиихэдэ 29-дэхи Буряад гимназида 10-дахи ангида һуража ябаа. Аба эжынь - Жалсан Бальжини­маевич Людмила Намды­ковна хоёр ори ганса басага­найнгаа (гэр бүлэдөө гурбан хүбүүд, нэгэ басаган) шаа­салдадаг болохомни гэхэ­дэнь, огто буруушаагаа, хо­рёо юм ааб даа. Дүүгэйнгээ үсэд зангыень мэдэхэ ахань: “Мүрысөөндэ ябаад ерэг лэ саашань. Нэгэ һайн со­хюулхадаа, хаана ошохо һэм, һонёо буурана бэзэ”, - гэжэ хэлээ. Теэд Дарима түрүүшынгээл мүрысөөндэ - Шэтэдэ үнгэргэгдэһэн Сиби­риин федеральна тойрогой чемпионадта амжалта туй­лажархёо.

- Айһандаа диилээ юм бэшэ гүб. Ринг дээрэ 15 се­кундал болооб. Нюдөө аняад лэ, би үгы шадалаараа ша­ашоо һэм, - гэжэ тамиршан мүнөө хөөрэнэ.

Түрэлхидынь басага­найнгаа үнэн зүрхэнһөө бок­соор һонирхоһыень, үнэхөөр бэлигтэйень ойлгоходоо, эхэнэр хүндэ тааруугүй аю­ултай тамирай зүйлөөр бэеэ һорихо шиидхэбэрииень бүри мүһэн дэмжэжэ эхи­лээ. Зубхиингаа хабдатар, арһанайнгаа шулгартар ша­алгахадань, ехээр эсэхэдэнь, эхэ эсэгын зүрхэн үбдөөл ааб даа. Теэд басагаяа хэды хайрлаашье һаа, өөрынь ду­раараа шэлэһэн зам гүб даа гээд, аргадахаяашье болёо һэн.

"Номто" клубай хүтэлбэрилэгшэд болон һоригшодтой

“Номто” гэһэн тамирай клубай хүтэлбэрилэгшэ, эбигээн тэдхэгшэ, Буряад Уласай Арадай Хуралай хо­рооной түрүүлэгшэ Валерий Доржиев Даримада нилээд туһалһан гэжэ мэдээжэ. 2014 ондо танилсаад, бэлигтэй тамиршанай арга болом­жо үргэдхэхын тула Москва ошожо, суута Бато Михай­лович Батуевта һорилго га­рахыень зууршалһан юм. Тиин удангүй медальнууд­шье сугларжа эхилээ: Оро­дой чемпионадуудта 2015 ондо хүрэл, 2016 ба 2017 онуудта мүнгэн медальда хүртэһэн, харин нёдондо гүрэнэйнгөө чемпион боло­жо, бүгэдыемнай баярлуулаа бэлэй.

Августын хууша­ар Испаниин Мадридта эмхидхэгдэһэн Европын чемпионадта Дарима Сан­дакова Буряадһаа гансаа­раа Ородой суглуулагдамал командын бүридэлдэ ору­улагдаа юм. Энэ шиидхэбэ­ринь тон зүб байшоо. Дари­ма Венгриин Вивьен Будал (5:0), Ирландиин Кристина Десмонд (4:1), Европын хоёр дахин чемпион болоһон Тур­циин Бузенас Сурменели (4:1) болон Италиин Анге­ли Карини (5:0) гэгшэдые шүүжэ, Европын чемпион болобо гээшэ. Бүхыдөө энэ мүрысөөндэ 31 гүрэнэй 136 эрхим тамиршад хабаадаа.

Валерий Пурбуевичай онсолһоор, нютагаймнай ба­саган хэлэшэгүй ехэ амжалта туйлаа. Юуб гэбэл, 1965 ондо Велингтон Баранниковай Европын чемпионой нэрэ зэргэдэ хүртэһөөр, аяар 50 гаран жэл боложо, Буряадай боксын түүхэдэ эхэнэр хүн түрүүшынхиеэ иимэ үндэр дүн дабтаба.

Даримада энэ илал­тань бэлээр үгтөөгүй. Тулалдаһан тамиршадынь дүй дүршэл ехэтэй байхаһаа гадна, нүхэд басагадынь Испани ошолсоогүй. Теэд­шье Беларусиин Минскдэ эмхидхэгдэһэн Европын на­адануудай һүүлээр хүсэд амаржа үрдингүй, Европын чемпионадай алтан медали­ин түлөө шармайгаа ха юм.

- Дүтын зонһоо ган­сал Валерий Пурбуевич аша хүбүүнтэеэ байгаа. Тулал­даан бүхэнииемни ерэжэ хараа, дэмжээ, туһатай за­абаринуудые үгөө. Һайн даа. Ахамад һоригшо Бато-Мун­ко Демьянович Ванкеевтэ баяраа мэдүүлнэб. Минии түлөө ходо һанаагаа зободог. Тиихэдэ абымни үгэнүүд түлхисэ боложо үгөө. Юуб гэхэдэ, түгэсхэлэй шатада би ехээр эсэшооб, мүрысэхэ шадалнишье дууһаһан шэн­ги байгаа. “Түрүүшын һуури миин үгтэдэггүй, түрүүшын һуури туйлан абадаг” , - гэжэ бэшэһыень уншамсаараа, гансата хүсэтэй боложо, зо­риг орошооб, - гэжэ тамир­шан хөөрэнэ.

Мүнөө Европын чем­пион Дарима Сандакова шэнэ орьёлнуудта хүрэхөөр зэһэнхэй. Урдань – дэлхэйн чемпионат, ерэхэ жэлдэ То­киогой Олимпиин наадану­уд үнгэргэгдэхэ. Илангаяа Японидо нютагаймнай ба­саган амжалта туйлаһай даа гэжэ һанагдана. 7 жэл бок­соор бэеэ һорижо ябаһан тамиршан нилээд дүй дүршэлтэй боложо, мүхөөгөө үгтэхэеэ болинхой. Теэд­шье нугаршагүй зоригтой, бүхэ голтой, түргэ мэргэн, хүсэтэй, шанга гэгшын ню­даргатай ха юм. Уг гэжэ баһа бии: абань суута сумо ба­рилдаашан Анатолий Миха­хановтай аха дүүгэй үхибүүд болоно, харин эжынь залуу­даа аймагайнгаа хэмжээндэ волейбол ба теннис наада­даг, хүнгэн атлетикээр бэеэ һоридог байһан.

Дарима Сандаковагай гэр бүлын жасаһаа гэрэл зурагууд