«Бэрхэ барилдаашадые бэдэржэл байдаг һэн»

Василий Енхоевич СССР-эй спортын мастерта түрүүшын зүргэ гаргаа. Түрэл һайхан Баянгол нютагтаа урагшаа һанаатай, шударгы Василий хүбүүн һургуулияа дүүргэжэ, Улаан-Үдын  зооветеринарна институдай  оюутан болоһон  юм. Энэл үедэ суг һураһан нүхэдөөрөө тэрэ греко-римскэ барилдаагаар бэеэ һорижо эхилээ. Теэд сүлөөтэ барилдаанда һураһайб гэһэн бодол үншэн хабһанайнгаа оёорто үнинһөө хабшуулжа ябаа. Аяар 1963 ондо Ростов-на-Дону хотодо ДСО «Урожай» гэһэн нэгэдэлэй тэмсээндэ манай  бүхэшүүл - Василий Гармаев болон Нима Ивахинов хоёр хабаадалсахадаа, эрхим зургаан тамиршадай тоодо орожо шадаһан юм. Эгээл эдэ хоёр буряад барилдаашадай дундаһаа түрүүлэн,  «СССР-эй спортын мастер» гэһэн үндэр нэрэ зэргэдэ хүртэһэн. Дээдэ һургуули дүүргэжэ, мэргэжэл абаһан хоёр залуу бүхэнүүдые хүдөө ажахын һалбари үргэлсэхыень эльгээгээ. Василий Енхоевич зэрэлгээтэ Зэдэ нютаг, харин Нима Сосорович түрэл Түнхэн нютагаа ажаллахаар ошоһон юм. Тэдэ хоёр гол ажалаа жэншэдгүй дүүргэхэһээ гадуур нютагай хүүгэдые суглуулжа, сүлөөтэ барилдаанай нюусануудтай танилсуулжа эхилээ һэн. Уданшьегүй шабинарынь түрүүшын дүнгүүдые харуулжа эхилээ һэн ааб даа.

«1963 ондо Түнхэнэй болон Зэдын барилдаашадай дунда уулзалга болоһон юм. Тиихэдэ Нима Сосорович Ивахиновай шабинар түрүүлээ һэн. Нюргаа шоройдуулһан бидэ удаадахи  жэлэй уулзалгада бэеэ һайнаар бэлдэжэ,  Түнхэнэй барилдаашадые мухарюулаабди», - гээд, Василий Енхоевичой түрүүшын шаби Анатолий Цаганов дурсана.

 Эдэ хоёр аймагһаа эхилжэ, хүдөө газартамнай дүрэ буляалдалгын барилдаанай һургуулинууд удаа дараалан нээгдэжэ эхилһэн түүхэтэй. Василий Гармаев Баянгол нютагайнгаа хүдөө ажахы ударидахадаа гү, али ДСО «Урожай» гэһэн бүлгэмые хүтэлбэрилжэ  ябахадаа, даалгагдаһан ажалаа тон һайнаар дүүргэдэг һэн. Сүлөөтэ барилдаа, бэеын  тамир гээшые ямаршье сагта анхаржа ябаһан Василий Гармаев бэлигтэй бэрхэ барилдааша хүбүүдые ходол бэдэржэ, хаража байдаг һэн. Уласхоорондын зиндаагай түрүүшын шүүгшэ, бэрхэ ударидагша Василий Гармаевые Новосибирскын намай дээдэ һургуулида һурахыень эльгээһэн юм. Тэндэ һуражашье байхадаа, тэрэ тамирай талаар һорилгоёо орхёогүй, бүри шүүгшэ болоод, олон тоото тэмсээнүүдтэ хүдэлһэн байна. Буряад хүбүүд сооһоо мүн лэ түрүүлэн, Бүхэсоюзна, удаань уласхоорондын зиндаагай шүүгшын нэрэ зэргэдэ хүртэһэн. Манай Эхэ орондо 1980 ондо үнгэргэгдэһэн зунай Олимпиин наадануудта шүүгшээр хүдэлһэн байха юм.

- Вася бидэ хоёр үнинэй танилнууд, һайн нүхэд байгаабди. Тэрэ ходол манайда Красноярск ерэжэ барилдадаг һэн. Минии хүбүүдээр барилдаха, тэдэниие заримыень шүүхэ. Одоол тааража һорилго хэдэг һэн. Тэрэниие абаһаар ойлгохогүйш, өөрын онсо абари зантай, мэхэтэй, амаргүй ажалша хүн байһан юм даа. Дэлхэйн абарга Борис Будаев, суута Геннадий Манжуев болон бусадай амжалта туйлахада, сэхэшье бэшэ һаа, нилээд ехэ туһа хүргэһэн байха, - гээд, ХХ зуун жэлэй эрхим һоригшо Дмитрий Миндиашвили хөөрэһэн байдаг.

Буряадай суута барилдаашад, мэдээжэ хүнүүд - Вячеслав Мархаев, Борис Будаев, Степан Калмыков, Владислав Бумбошкин гэгшэд буряад барилдаанай хүгжэлтэдэ, тамиршадай ургажа, дэлхэйн барилдаашадай тоодо орохо хэрэгтэ Василий Енхоевичой үзүүлһэн нүлөө амаргүй ехэ гээд, нэгэ доро тэмдэглэнэд.

Байгша оной май һарын 26-27-до Улаан-Үдэ хотодо Василий Енхоевич Гармаевай  дурасхаалда зорюулагдаһан сүлөөтэ барилдаагаар Бүхэроссиин турнир үнгэрөө. Тус турнир Буряадай барилдаашадта Россиин гол мүрысөөнэй урда шанга һорилго боложо үгэхэ ёһотой. Мүрысөөнэй шэмэг гэхэдэ,  хүршэ Монгол оронһоо олон залуу бүхэшүүл ерэһэн байна. Тиингүй яахаб даа, Василий Гармаев Монгол ороной барилдаашадтай, һоригшодтой нягта холбоо барижа, олон тоото мүрысөөнүүдтэ хүбүүдые абаашажа барилдуулдаг байһан.

 -Абымнай наһанай хэрэг- бүхэ барилдаан. Тиимэһээ бидэ, үхибүүдынь, абынгаа хэрэг үргэлжэлүүлхэ зорилготойгоор турнир эмхидхэхэ гэжэ Буряадай Засагай газарта хандаһан байнабди. Буряадай Засагай газарай Түрүүлэгшын орлогшо Вячеслав Цыбикжапов дэмжэжэ, эмхидхэлэй хороониие ударидаһан байна. Ехэ баяр баясхаланаа мэдүүлнэбди,-гээд, Светлана басаганиинь хэлэнэ һэн.

Энэ турнирта Буряадай тамиршад яһала һайн дүн харуулаа. Түрүүшын һууринуудые Жаргал Баяндуев, Алексей Боровицкий, Евгений Жербаев, Никита Жаргалов, Арсалан Будожапов, Батор Доржиев, Балдан Цыжипов гэгшэд эзэлээ. Саашадаа Василий Гармаевай дурасхаалта турнир уласхоорондын зиндаатай боложо, дэлхэйн эрхим барилдаашад Буряадай газарта сугларха бэзэ гэһэн һанамжа хэлэгдээ.

Василий Енхоевич Гармаев хэды сүлөөгүй ударидахы ажалда хүдэлбэшье, энээхэн наһанайнгаа хугасаада 30 гаран спортын мастернуудые бэлдэжэ, эсэгэ мэтэ энхэржэ, тэдэнээ ажабайдалай үргэн харгыда гаргаа. Буряад арадаймнай урдаа хараха хүбүүдэй нэгэн Василий Гармаев һүүлшынгээ үдэр болотор буряад баатар хүбүүдэйнгээ түлөө тон  ехээр оролдожо ябаа. Тэрэнэй хэһэн нангин хэрэг хэтэдээ үлэхэнь дамжаггүй!