1296
Буряадай Хүдөө ажахын дээдэ һургуулиин дэргэдэхи «Агро» гэһэн һуралсалай болон үйлэдбэриин талмай һэргээгдэжэ, энэ хабарһаа ажалаа ябуулжа эхилбэ. Дээдэ һургуулиин оюутад хүдөө ажахын һалбари юрэ шудалхаһаа гадуур энэ талмайн ашаар ерээдүй мэргэжэлдээ тон хэрэгтэй дүршэл халан абана.
Анхандаа Учхоз «Байкал» гэһэн эмхиин ажаллажа байхада, БГСХА- гай оюутад тэндэ ошожо, олоһон мэдэсэеэ бодотоор хэрэглэжэ, дүршэл абадаг байһан. Теэд тэрэ томо ажахы хэдэн жэлэй саада тээ хаагдаһан юм. Тэрэнэй газар уһан, үйлэдбэриин талмай, байшанууд һуралсалай эмхинүүдтэ дамжуулагдаа. Тиигэжэ «Агро» гэһэн талмай бии болоһон түүхэтэй. Хэдэн жэлэй туршада ажаллажа байтараа, тэрэ эмхи ажалаа зогсоохо баатай болоһон. Харин энэл жэл һуралсалай болон үйлэдбэриин энэ талмай одоошье ажалаа захалжа, тэрэнээ бүри эршэтэйгээр ябуулха һанаатай байна.
- Ямаршье мэргэжэлтэн дээдэ һургуули дүүргэжэ гарахадаа, үргэн мэдэсэтэй, шадабаритай байха ёһотой гээшэ ааб даа. Һуралсалай эмхи бүхэндэ оюутадай мэргэжэхэ иимэ талмайнууд байха ёһотой. Һуралсалай болон үйлэдбэриин энэ талмайн ажаллажа эхилһэндэнь тон баяртай байнабди. Оюутаднай ондоо тээгүүр һуралсалай дадалга гараха гэжэ ябангүйгөөр, багшынгаа ударидалга доро эндээл мэргэжэхэ,- гээд, БГСХА-гай һуралсалай талаар проректор Алексей Михайлович Третьяков хөөрэнэ.
Техникэ заһабарилагдана
Хүдөө ажахын дээдэ һургуулиин ректорээр һаяхана томилогдоһон Галсан Дареев эрдэмтэд болон багшанартай зүбшэн, саашанхи ажалаа зохёохо түсэбөө табихадаа, «Агро» гэһэн эмхиингээ тон хэрэгтэй байһыень хараадаа абаһан байха юм. Һуралсалай энэ талмайда оюутадай баян дүршэл абахань - нэгэ тала гээшэ, нүгөө талань - багаханшье һаа, олзо оршо оруулха шухала. Тиигэжэ БГСХА-гай өөһэдын һанһаа алта мүнгэ гаргашалагдажа, заһабарилгын ажал ябууд хэгдэжэ эхилээ.
- Уһа дамжуулха соргонууд, мүн томо гэгшын уһанай амһарта тодхогдоо. Теплицэнүүдээ хушанабди, харша хорёогоо шэнэлнэбди, - гэнэ Алексей Третьяков. - Урданайхидаал адли гансал аса, тармуур барижа, газар эдлүүрилхэ бэшэ ха юмбибди. Харин хэрэглэхэ техникэ байха ёһотой. Тарилгын томо газарта ажал хэхэ трактор, техникэ академидэмнай мүн лэ бии. Хүдөө ажахын һалбарида хүдэлхэ инженер-механигуудые бэлдэдэг һэн хойноо тэдэ оюутаднай тракторнуудаа заһажа шэнжэлнэ, дүршэнэ. Мүнөө гурбан томо трактор, тиихэдэ тэрээндэ хэрэгтэй зэмсэгүүд бэлэн болонхойнууд.
Баян ургаса хуряаха түсэбтэй
Улаан-Үдын баруун захада оршодог Поселье һууринда байрлаһан теплицэдэнь 135 мянган ондо ондоо түрэлэй үнгэтэ сэсэгүүд таригдаа. Гоё һайханаар һалбарһан сэсэгүүдые хаража байхада, хэнэйшье зосоо уярдаг, hайхан мэдэрэл түрэдэг ха юм. Эдэ сэсэгүүдээ тарихадаа, захигшадтаяа урид хэлсээ батална. Мүн юрэшье худалдаанда байха. Нюдэ хужарлама сэсэгхэнүүдээ үндылгэжэ хуряахадаа, тэрэнэйнгээ орондо үгэрсэ, помидор, перец гэхэ мэтэ дулаанда дуратай ургамалнуудые һуулгаха юм. Харин Гүрэльбэ нютаг шадар хапууса, свёкло, лууван гэхэ мэтэ ургамалнууд олоор таригдана.
Мэргэжэлтэдэй оролдожо ургуулһан ногоон эдеэн шанар һайтай гээд ойлгохо хэрэгтэй. Юундэб гэхэдэ, тэдэнэр хуу номой ёһоор газараа эдлүүрилнэ, саг соонь һуулгана, уһална ха юм.
- Ерээдүйн агроном, инженермеханигууд эндэ иигэжэ һуралсал гарана. Харин БГСХА-да һурадаг малай эмшэд, зоотехнигүүд Буряад Уласайнгаа ехэ, бага хүдөө ажахынуудта ошожо, дадалга гарадаг, - гээд, проректор дуулгана.
Ерэхэ жэлдэ энэ эрдэмэй гуламта анхан байгуулагдаһаар 90 жэлэйнгээ ойн баяр тэмдэглэхэ. Буряад Уласта эгээл түрүүлэн байгуулагдаһан дээдэ һуралсалай баян түүхэтэй эмхи эды олон жэлнүүдтэ арадай ажахыда тон хэрэгтэй мэргэжэлтэдые бэлдээ гээшэ, бэлдэхэшье!
Булат Бадмаевай гэрэл зурагууд
Баримта
Бяад-Монгол Уласта эгээл түрүүшын эрдэмэй дээдэ һургуули байгуулха тухай мэдээжэ эрдэмтэн Морхоз Петрович Хабаев дурадхал оруулһан юм. 1930 оной октябриин 16-ай үдэр Буряад-Монголой обкомой хуралдаан дээрэ энэ дурадхал һайшаагдаад, Эрхүүгэй дээдэ һургуулиин Буряад-монгол таһагай оюутадые Верхнеудинск хото асаржа, агропедагогическа институт байгуулха тухай шиидхэбэри абтаһан түүхэтэй. Тиихэдэнь хүдөө ажахын Наркомат баһал өөрынгөө мэргэжэлтэдые бэлдэхэ гэжэ шиидэбэ. Тиигэжэ 1931 оной декабриин 5-да эрдэм һуралсалай Наркомадай зарлигаар хүдөө мэргэжэлтэдэй оюутадай бэлэдхэлэй бүлэг абтаһан юм. Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай эхилхэдэ, дээдэ һургуулида ажаллажа байһан багшанар, һуража байһан оюутад дүлэтэ дайнда мордоо. Дайнай эхилхэдэ, саг зуурын болзорто институт хаагдаһан юм. Теэд 1944 ондо дахинаа ажалаа ябуулжа эхилһэн. Тус институдай хүгжэхэ хэрэгтэ 1950-1960 онуудта ректорээр хүдэлһэн Василий Родионович Филипповэй нүлөө аргагүй ехэ гээд хэлэхэ шухала. Мүнөө БГСХА тэрэнэй нэрэ зүүжэ ябана ха юм. 1995 ондо БСХИ амаргүй ехэ гүрэнэй шалгалта гаража, Академи гэһэн үндэр зиндаатай дээдэ һуралсалай эмхи болоо. Эндэ һураһан олохон оюутад үндэр нэрэ зэргэтэй бэрхэ мэргэжэлтэд болоод, түрэл һургуулиингаа нэрэ дээрэ үргэжэ ябадаг юм.Автор: Булат БАДМАЕВ
Фото: Булат Бадмаев
