​​Оюна Абдулмуслимова: “Ажабайдалаа хубилгаха гэбэл, хэзээшье орой бэшэ”

Түрүүшын буряад тайбоксёр эхэнэр, тайска боксоор Дэлхэйн кубогай вице-чемпионка (2001), Улаан-Үдэ хотын тамираар эрхим инструктор (2016), Буряадай вице-миссис (2020), бэлигтэй һоригшо, энэрхы эжы Оюна Абдулмуслимоватай (Худаковатай) хэһэн хөөрэлдөө дурадханабди.

- Оюна Васильевна, танай намтар хадаа ажабайдалай хүшэр дабаануудые гаталха, хуби заяагаа эгсэ хубилгаха, алиш талаар өөрыгөө мүлихэ жэшээ болоно. Гэнтын аюулда ороһонойнгоо һүүлдэ хүл дээрээ бодохоһоо гадна дээрэ нэрлэгдэһэн амжалтануудые туйлажа шадаат. Нюусаараа хубаалдыт даа.

- Ажабайдалаа хубилгаха гэбэл, хэзээшье орой бэшэ гэжэ ойлгохо шухала. Мүн өөрыгөө амидыгаар “хүдөөлжэ” тад болохогүй. Жэшээнь, би 19 наһатайдаа тайска боксоор бэеэ һорижо эхилээб, харин 40-тэйдөө “Буряадай вице-миссис” гэһэн нэрэ зэргэдэ хүртөөб. Минии һанахада, бэрхэшээлнүүд намайе бүхэ голтой болгодог, ехэ түлхисэ үгэдэг, бүри ехээр зоригжуулдаг. Гэбэшье, аба эжынгээ дэмжэлгэгүйгөөр туйлалтануудайнгаа нэгэндэньшье хүрэхэгүй байгааб. Юуб гэхэдэ, зарим хүнүүдэй: “Ши юушье шадахагүйш, шамһаа мүртэй үрэ дүн гарахагүй”, - гэжэ хэлэхэдэнь, үхибүүн ябахадаа, үнэхөөрөөшье, хэншье бэшэб гэжэ нэгэ хирэ һанагша һэм. Теэд түрэлхидни – Василий Жимбеевич Ирина Антроповна хоёр өөрһөөм ехээр намда найдадаг, ходо дэмжэдэг бэлэй. Багадаа тоомгүй байһан хадаа, эжыдээ нилээд хараалгаһан, альган тараг эдиһэнби. Зүгөөр багшанарай колледжһоо 1995 ондо түрүүшынхиеэшье үлдүүлхэдэмни, 1996 ондо наншалдаһанайнгаа түлөө хоёрдохиёошье хаюулхадамни, зэмэлхынгээ орондо һанааем тэгшэлээ юм.

Тайбоксер Оюна Абдулмуслимовагай ээлжээтэ амжалта

1988 ондо гэнтын аюулда ороод, эжы абынгаа һайгаар дахин бодооб. Хойто жэлынь абамни намайе Хүдөө ажахын колледжын бухгалтернуудай курсада “тушаагаад”, миин хии наншалдажа ябанхаар, тайска боксоор бэеэ һорихыемни дурадхаа. Тиигэжэ 1999 оной мартын 15-һаа эхилээд, энэ тамирай зүйлөөр бэеэ һорижо захалааб. 2002 ондо хүбүүгээ түрөөд, 2003 ондо одоол өөрынгөө хүсөөр Буряадай гүрэнэй ехэ һургуулиин тамирай факультедтэ орожо, үнэн сэхээр һуража гарааб.

Ажабайдал гээшэ ехэ һонин байна. Хүбүүтэй болоһонойнгоо һүүлдэ 13 жэлэй туршада элдэбын ажал хэгдээ: кассираар, официанткаар хүдэлөөб, шала, унитаз һайса угаагааб... 90 шахуу килограмм хүрэтэр таргалааб. Заримдаа гэрэлдэ хүгшэрэнхэй, зүдэрүү нюураа хараад, хэзээб даа мэдээжэ тамиршан ябаа гээшэ гүб гэжэ этигэжэ ядахаш. Тиигээд лэ өөртөө: “Үнгэрһэн юумэн үнгэрөө, марта. Унитазуудаа угаахаяа ошо”, - гэжэ захирхаш.

2016 ондо ехээр туража, шэг шарайдаа, бэедээ анхарал хандуулдаг болоходомни, ажабайдални эгсэ хубилшоо һэн: тайска боксоор һоригшо болооб, тамирай инструктораар хүдэлжэ эхилээб. Эндэ наһанаймни нүхэр ехэ нүлөө үзүүлээ. Гэрэл зурагыемни сохёод лэ, анханаймни гэрэл зурагуудтай зэргэсүүлжэ харуулха. “Иимэ нариихан, гоё эхэнэртэй гэрлээ һэм, мүнөө юун гээшэбши?” - гэжэ байгаад ёгтолхо. Түрүүшэгээр тоодогшьегүй һэм. Бүхы эхэнэрнүүд 40 хүрэхэ тээшээ маряажадаг, хүгшэрдэг, уршыдаг ха юм гэжэ өөрыгөө үмөөрхэш. Һүүлэй һүүлдэ нюур талыеш ара талаһааш илгаруулхын тула брошко абажа зүүлгэхэм гэхэдэнь лэ, ехээр гомдоод, хороо бусалаад, оройдоол 5 һара соо 26 килограммһаа һалааб. Тиимэһээ хэлэхэ байнаб: хэзээ ажабайдални һайжарха гээшэб, хэзээ нүхэрни һайн хандасатай болохо гээшэб гэхэ мэтээр бусадһаа хүлеэжэл байгаа һаатнай, юуншье хубилхагүй. Тон түрүүн өөрһөөнь эхилхэ хэрэгтэй.

Мүн ехэ зорилгонуудые табиха шухала. Бага зорилготнай һулахан ошо үгэдэг. Харин ехэдэ зориходоо, тэрээндээ хүрөөшьегүй һаа, зуурандаа нилээд олон амжалтануудые туйлахат.

-Зүб даа. Тиихэдээ эсэгынгээ зууршалгаар тайска боксдо ерээт, наһанайнгаа нүхэрһөө боложо тураат. Харин ямар ушараар дангинанарай урилдаанда хабаадаха гэжэ шиидээбта?

-Энэ конкурсын кастингда ошохоёо байһан нэгэ минии танил эхэнэр: “Оюна, хабаадахагши?” – гэжэ намһаа асуугаа. Бинь залд гээд: “Болииш! Үгы юм ааб даа!” – гээб. “Нээрээшье, ши шадахагүйлши даа”, - гэжэ хэлээд, хорыемни малтажархёо. Тиин абана гү, болино гү - туршаад үзэхэ гэжэ шиидээд, кастингда ябашооб.

Шаасалдажашье, хатаржашье шадаха

-Тайбоксёр болон дангина – бэе бэедээ харша шэнги...

- Минии һанахада, ажабайдалаймни үйлэ хэрэг бүхэн саанаһаа табисууртай. Амжалта туйлахынгаа урда тээ заал һаа ямар нэгэн бэрхэшээл гү, али шалгалта дабажа гарадагби. Жэшээнь, Буряадай вице-миссис болохын тула нэн түрүүн таргалаад, үбдөөд, хүгшэрөөд, һүүлдэ тураха, залуубтар, гоё болохо, өөртөө этигэхэ ёһотой байгаа хаб даа. Энэ урилдаанда бэлдэхэ, хабаадаха үедөө ямар ехэ һургуули гараа гээшэбиб! Ганса “Чикаго” гэһэн хатартай бархиртараа зобооб. Богони хормойтой ялагар-тологор платинууд, үндэр гэгшын һүеытэй туфлинууд, элдэб янзын гоёолто зүүдхэлнүүд... Эдэ мэтэдэ анханһаа дурагүй намда гайтай байгаа, одоол өөрөө өөртэеэ тэмсээб. Хэды дахин урилдаанһаа болин алдааб. Зүгөөр эхилээ хадаа, заал һаа эсэстэнь хүрэхэб гээд лэ, нилээд тэсэжэ нэтэрээб. “Оюна, та шада-боли гэшхэлээшье һаа, ехэ урин гоёор энеэбхилээд, нэгэшье мэгдэһэн хэбэр үзүүлнэгүйт”, - гэжэ зааһан багшанаршье хэлээ һэн. Тиихэдэнь РСФСР-эй арадай артистка Найдан Гендуновагай аша басаган хадаа, юундэ шадахагүй юмбиб гэжэ досоогоо сэдьхээд, бүри ехээр оролдооб.

Намда туһалһан, намайе бэлдэһэн Нонна, Зоригто Тогочиевтанда тон ехэ баяр баясхаланаа мэдүүлнэб. Бүхы платинуудыемни Нонна үдэр һүнигүйгөөр, үшөө түлбэригүйгөөр оёжо үгөө, үһыемни гоёор хээ, нюур амыемни шэрдээ, гоёор ябажа һургаа... Зоригто хэлэхэ үгыемни бэлдээ. Минии танилсуулга эрхимүүдэй тоодо ороо юм.

2020 оной Буряадай вице-миссис Оюна Абдулмуслимова

- Оюна Васильевна, энэ урилдаан тайска боксдо орходоо, танда хүндэ байгаа гү?

- Тайска боксдо түрүүшын лэ үдэрһөө дурлаһанби. Дуратай хэрэг хэды орёошье байг, бэлээр хэгдэдэг гүб даа. Энэ талаар хараад үзэхэдэ, дангина болохонь нилээд хүндэ байгаа. Илангаяа “Чикаго” хатар хатаранхаар, 10 модо гүйгөө һаам, долоон дээрэ шэнгеэр үзэгдөө. Тиибэ яабашье һураалби даа.

- Мүнөө тайска боксоор һоригшоор болон тамирай инструктораар хүдэлнэт. Фэйсбугай хуудаһандаа “Дворняга” гэжэ ара нэрэеэ бэшэнхэй байһыетнай хараад, хүүгэдтэй гоёор үгэеэ ойлголсодогта гэжэ тобшолооб.

-Үхибүүн бүхэндэ яһала түлхюур олонхойб. Заримандань шангашаг эрилтэ табихаш, али нэгэндэнь зөөлэншэгөөр хандахаш. Үгэеэ ойлголсожо ядахаар бэшэл даа. Наадаха талмай, бүмбэгэ, свисток гурбанай биил һаа, бэшэ юуншье хэрэггүй.

Оюна Абдулмуслимова шабинартаяа

-Ямар туйлалтануудтайбта?

-Басагадай команда футболоор Улаан-Үдэ хотын чемпионууд хэдэн дахин болоһон. Зариманиинь мэргэжэлтэ командануудта наададаг болонхой. “Локомотивта”, БГУ-гай футбольно клубта бии. Хүбүүд баһал хотын мүрысөөнүүдтэ футболоор, лаптагаар шалгарһан.

Тайска бокс тухай хэлэбэл, 40 гаран хүүгэд һорилго хэнэ. Виолетта Зарубина Россиин чемпионадта түрүүлээ, Алина Герасимова дэлхэйн чемпионадта хабаадаа.

Холоhоо мүрысөөнэй үедэ

- Мүнөө гэртээ һууха үедэ холоһоо хүдэлнэ гүт?

-Зуум платформо хэрэглэн, ажалаа үргэлжэлүүлһээрби. Жэшээнь, һая “Тамирай карантинай” хэмжээндэ хэн олон бүмбэгэ сохихоб гэжэ мүрысөөбди. Гадна коронавирус халдабариһаа һэргылгын хөөрэлдөө үнгэргэнэбди. Мүн һорилгонуудаашье холоһоо эмхидхэнэб.

Оюна Абдулмуслимова басагантаяа

- Хүүгэдтнай зангаараа танда адли гү?

-Үгы. Нэгэнииньше намайе һажаагаагүй. Хүбүүн басаган хоёрни номгонууд. Жэшээнь, хүбүүгээ тайска боксдо ябуулжа ядааб, заримдаа тухирдагшье һэм. Теэд футбол шэлээ. Мүнөө багшанарай колледжын тамирай факультедтэ һурана.

- Гэр бүлыетнай хэн толгойлдог бэ?

-Нүхэрни чечен яһанай хадаа шанга, гэбэшье буряадууд мэхэтэй ха юмбибди. Тиимэһээ ехэнхи асуудалнуудаар нүхэрэйнгөө үгэ дууладагби, заримандаа миниихеэр болодог. Бэе бэетэеэ хөөрэлдөөд, тон зүб шиидхэбэри абахаяа оролдодогбди.

-Танай һанамжаар, эхэнэр хүн ямар байха ёһотойб?

-Эрэ хүн гэр бүлынгөө хоолой тэжээхэ, эхэнэр хүн гал гулматаяа сахиха, хүүгэдээ хүмүүжүүлхэ ёһотой гэжэ һанадагби. Теэд мүнөө саг ондоо. Зүгөөр шухалань гэхэдэ, хамаг юумэн тэнсүүритэй байха ёһотой. Ажал, гэр бүлэ, хүүгэд, сэнгэлгэ – бултыень адли жэгдээр абаад ябаха. Мүн эхэнэр хүн бэеэ доошонь дараха, һула табиха эрхэгүй.

-Оюна Васильевна, яагаад турахаб, дахин таргалхагүйб гэжэ заабари хэлыт даа.

-Эдеэ хоолоо нарилха, гуримшуулха хэрэгтэй. Жэшээнь, бидэ гэр бүлөөрөө колбаса эдихэеэ болинхойбди. Сэхыень хэлэхэдэ, бил гансаараа шахуу эдидэг байгааб. Анхан колбаса, печени абахадашнил, үглөөдэртөө дууһашанхай байгша һэн. “Хэнтнай хуу эдижэрхинэб?” – гэжэ байгаад, нүхэрөө, хүбүүгээ ходо хараахаш. Харин хоолоо хубилгажа эхилхэдэмни, колбаса, печенимни долоон хоногто хэбтэдэг болоо. Өөрөөл хуу залгижархидагаа ойлгодоггүй байгаа ха юмбиб.

Эдеэ хоолоор зүбшэлэгшын хүтэлбэри доро, мүн адли һанаатантаяа суг хамта турахада, ашаг үрэтэй байха. Мүнөө би дүй дүршэлөөрөө хубаалдадагби. Юундэб гэхэдэ, олон танилнуудни туһа эридэг. Илангаяа мүнөө гэртээ һууха хугасаада марафонуудые үнгэргэнэб. Турахань бэлэн, харин нариихан зандаа үлэхэнь хүшэр. Тиимэһээ модоной соорошотор нэгэл газартаа эсэшэгүйгөөр тоншожол байдаг тоншуул шэнгеэр лэ оролдохо шухала.

Зоболго байхадаа, үхибүүдээшье зобооно ха юмбибди. Жэшээнь, би 36-тайдаа 90 килограмм байгааб. Тиигээд лэ тэрэ үедэ 14-тэй хүбүүгээ барлаг болгожорхёо һэм. Гуталым тайлыш, үмдэхүүлыш, шагтым шагталыш, мухарюулаар нюргыем тоншыш гэхэһээ эхилээд, нилээд зобоогооб. Харин мүнөө хүнгэн солбон, гоё, хүхюу зугаатай болоод ябахадам, хүбүүмни: “Эжы, дахяад бү таргалаарай”, - гэжэ ходо хэлэдэг.

- Эжы абынгаа, өөрынгөөшье оролдолгоор нилээд ехэ амжалтануудые туйлаһан байнат.

- Иимэ түрэлхидтэй байһамни – минии талаан. Эсэгэмни ехэ тэсэмгэйгээр олон жэлнүүдтэ хойноһоомни ябаа, үри шэрэдэ оротороо нилээд ехэ мүнгэ гаргашалаа. Жэшээнь, 2001 ондо, мүнгэгүй хомор сагта, Афинада болоһон Дэлхэйн кубогта хабаадаһанаа мартадаггүйб. 2-дохи һуури эзэлээд, тэндэһээ бусахадаа, Москва дээрэ эсэгынгээ эльгээһэн мүнгөөр поездын билет абаад, нүхэр басагандаа харгын хоол абхуулаад, нютагаа зорёоб. Эдеэгээ 2 үдэр соо дууһажархёод, үшөө 2 үдэрыень хүнэй эдеэн дээрэ гарасалдаа һэм. Улаан-Үдэ дээрэ дүү басагамни намайе угтаад, трамвайншье мүнгэгүй хоёр гэртээ ябагалаа бэлэйбди. Тиимэһээ эжы абынгаа нэтэрүүгээр оролдоһонойнь, намда этигэһэнэйнь ашаар амжалтануудые туйлааб.

- Оюна Васильевна, ехэ һонирхолтойгоор хөөрэбэт. Һайн даа. Танда бүри ехэ амжалтануудые хүсэнэбди.

Дыжид МАРХАДАЕВА хөөрэлдэбэ

Гэр бүлын жасаһаа абтаһан гэрэл зурагууд