547
Ахын аймагта бэлшээритэй тала дайда хомор гэжэ мэдэхэбди. Холо ойгуур суурхаһан һарлаг мал тэндэхи зон харууһалдаг ха юм даа. “Саянское” нютагта “Ока” гэжэ нэрэтэй һарлаг үдхэхэ үүлтэртэ ажахы бии юм. Тус ажахы Буряадта, мүн Сибирьтэ ори ганса гэжэ тоотой. Руслан Монголов нютагтаа байрлажа, хүдөө буусатай болонхой. Хада уулатай Ахын аймагта үбэл бүхэн шэрүүнээр үнгэрдэг юм.
“Үбһэ тэжээл хүрэдэг, харин шоно арьяатан - малай гол дайсан. Шононуудаар тэмсэхэ гээшэ ехэ хүшэр, ухаатай амитан гээшэ ааб даа. Мүнөө түл абалган боложо байха үедэ һүрэгыеш һахяад байха юм. Ажалшад һүни үдэргүй малай хажууда үнжэхэ аргагүй, анхаралаа һуладуулһан забһар соо тугалнуудыень бажуугаад тэрьелдэг юм. Совет үедэ хорлодог байхадань, шононуудай толгой үсөөн байгша һэн. Мүнөө оройдоо нэтэрээ”, - гээд, Руслан Монголов хубаалдана.
Баргажанай аймагта Анатолий Очиров мал үдхэдэг юм.
- Ахын аймагта шэнги шоно арьяатан нэтэрдэггүй, гол түлэб хүйтэн байдаг. Эбэртэ бодо мал харууһалжа, үбһэ ногоогоор дутаагүйбди, нёдондо хура бороотой байгаа. Таряан һайн ургаа, зелёонхо тарижа, шэрүүн хүйтэнэй үедэ малаа эдеэлүүлээбди. Мүнөө тугаллажа байгаа сагтань үнеэдтээ багаханаар обёос үгэнэбди. Хонидшье бии, тэдэмнай тиимэ олон бэшэ. Гахай, нохойшье баридагбди, - гэжэ Анатолий Очиров хөөрэбэ.
Яруунын аймагта баһал бусад аймагуудта адли малай түл абалган боложо байна даа. Аймагай хүдөө ажахын таһагай дарга Абида Жамсуевай хэлэһээр, Яруунын аймаг һүүлэй сагта хүдөө ажахы хүгжөөлгэдэ онсо анхарал табина. Зарим нютагуудта элдүүрилхэ газарынь дуталдажа байна.
-Манай аймагта 57 ажахы тоологдоно, тэдэнэй ехэнхинь гүрэнэй туһаламжада хүртэһэн. Аймаг соомнай үүлтэртэ мал үдхэдэг ажахынууд бии. Хүдөөгэй зон түхэреэн жэл соо унаһан малгайгаа абаха сүлөөгүй ажаллана ха юм даа. Мүнөө түл абалганай боложо байхадань, газараа хахалха техникэеэ бэлдэжэ байна, тоһо түлишэ худалдан абана. Тарилгын хаһадаа орохоор бэлэн болонхой, тиигэбэшье бэрхэшээлнүүд үсөөн бэшэ гэжэ булта мэдэнэбди. Тоһо түлишын, техникын хэрэгсэлнүүдэй сэн яһала ургашоо. Теэд ажахынуудай хүтэлбэрилэгшэд яахабибди, хэдэг ажалаа хэхэл гүбди,- гэжэ Абида Жамсуев хэлэнэ һэн.
Яруунын аймагта залуушуулай дундаһаа хүдөө ажахытай хубияа холбоһон Сэнгэ Цыреновые нэрлэмээр. “Малай ажалда тиимэшье олон жэлдэ бэшэб, 2014 ондо гүрэнэй туһаламжада хүртэжэ, 1 сая 500 мянган түхэриг абаад, мал ажахы байгуулаа һэмди. Тэрэ гэһэнһээ хойшо һайн ажалланабди. Энэ жэлэй үбэлжэлгэ бусад жэлнүүдтэ орходоо, юугээрээ илгаатайб гэхэдэ гү, үбһэ ногоон элбэг байгаа, хура бороон ехэ ороо, тиимэһээ ногооной шэмэ шүүһэниинь уһалиг байжа болоо. Мүнөө малда эгээ хатуу саг болоод байна. Тэнхээ тамир бага болонхой хадань үбһыень үгэжэл байнабди. Энэ үбэл хонин болон адуун хүндэхэнөөр ондо оробо. Эмэ адуунай унагаяа хаяха ушарнууд тохёолдоно, хонидой хурьгаяа голохо баһал тохёолдоно. Урда жэлнүүдтэ тиигэдэггүй һэн. Мүнөө түл абалга дүүрээдүй, тодорхой шэнжэлгэ һүүлдэ хэхэбди. Бусад ажахынуудаар байдал ямар юм, үшөө һайн хөөрэлдөөгүй байнаб. Бүхыдөө үбэлжөөн бараг үнгэржэ байна”, - гэжэ тэрэ хөөрэбэ.
Мал харууһалдаг зондо хабарай хаһа яһала хүндэ байдаг, ажалынь ехэ болоно. Түл абахын хажуугаар эмнеэ хэхэ, адуу малаа тэмдэглэхэ, һэргылэмжын тарилгануудые табюулха, хорёо хото соохиёо сэбэрлэхэ гэхэ мэтэ. Юрэдөө, малда амаралта гэжэ байхагүй гэдэг ха юм. Мухар-Шэбэрэй аймагай Хүсөөтэ нютагай эдэбхитэн, казах үүлтэрэй мал тэжээдэг Баир Раяновай хэлэһээр, малшадта үбэл үбэлһөө илгаатай байдаггүй. Хэдэг ажалаа саг соонь хээд байбал, дээрэ. “Малай тэжээл зундаа дүүрэн бэлдээбди. Ажахымнай тиимэ томо бэшэ, тиимэһээ сабшалан хүрэдэг. Эмнеэ хэжэ дүүргээбди. Байгша үбэлнай бараг һайн үнгэрөөл даа,” -гэжэ Баир Раянов хэлэнэ һэн.
Автор: Эрдэни РАДНАЕВ
