Үндэһэн малай үлгыдэ

Хэдэн мянгаад толгой мо­рин – эрдэниин түбэрөөтэй баян дэлгэр «Yльдэргэ» нютагай «Жаа Зээрдэ» гэжэ буряад үүлтэрэй морин Санкт – Петербург хотодо үнгэргэгдэhэн «Краса абориге­нов – 2020» гэhэн виртуальна үзэсхэлэнгэй мүрысөөндэ ила­жа гараад, бүхы Росси дотор суурхаhан солотой.

Алдар суута ажахын бэлигтэй залуу хүтэлбэрилэгшэ Булат Цы­рендоржиевич Будажанаев 2017 ондо «Буряадай түрүү хүнүүд» гэhэн хүндэтэ нэрэ зэргэдэ хүртэhэн.

Буряад ороной түрүү ажахынуудай нэгэн мүнөө ямар байдалда үбэлжөөндөө орохоёо бэлдэнэб? Энэ асуудалаар Булат БУДАЖАНАЕВТА хандабабди.

- Булат Цырендоржиевич, байгша ондо танай ажахыда урга­са хуряалга хэр зэргэ хэмжээндэ үнгэрөөб?

- Ургаса тон муу бэшэ. Ядамаггүй үбэлжэхөөр орооhо таряан ба ма­лай тэжээл хуряагдажа абтаа. Тиигэ­бэшье, бороо хурагүй, ган гасууртай жэл болоhон ушараар үнгэрэгшэ жэлтэй сасуулбал, hураггүй доогуур хэмжээнэй ургаса абтаhан байна. Хэ­рэгтэй ургаса таряанай 100 хубиhаа 80 хуби нөөсэлэгдэжэ хадагалагдаа гэжэ тоологдоно.

- Шииг бороогүй, ган гасуурта жэлдэ ямар янзын огородой эдеэн, али гэбэл, таримал үбhэ ногоон эгээл эрхимээр ургажа баярлуу- лааб?

- Хара орооhон ба шэниисын хоорондохи холимол «тритикале» гэжэ шэнэ янзын таримал ургаса hайн ургаhан байна. Мүн лэ манай нютагта hая таригдажа эхилhэн ган гасуурhаа айдаггүй «судаанай үбhэн» гээд ургажа, ажахыемнай дээшэнь татаба ха юм.

- Мянгаад толгой хүлэг мо­ридтнай үбэлжөөндөө зөөгөө гү, хүйтэнэй сагые ядамаггүй үнгэргэхөөр бэлэн гү?

- Үргэлжэ нэмжыhэн элдин талын үргэн руу зуhаландаа зөөдэг зан­шалтайбди. Тиигээд октябрь hарада hууриндаа дүтэ бусажа, нютагайн­гаа талмайнуудые тойрон бэлшэжэ үбэлжэдэг.

2017-2019 онуудта манай ажахыда уласхоорондын зэргэтэй «Адуунай найр» баяр ёhололой оршондо үнгэргөөбди. Тэндэ Буряад Уласай, Үбэр Байгалай хизаарай, Монго­лой, Хитадай Yбэр Монголой эрхим гүйгөөшэ хүлэг морид хабаадажа, ёhото hайндэрнүүд болоо hэн даа. Теэд hүүлэй жэлнүүдтэ пандемиин дэлгэрhэн ушараар «Адуунай найр» эмхидхэхэ аргагүй болоhомнай ша­налалтай.

Мүнөө эгээл шухалань - үүлтэртэ малайнгаа тоо хороонгүй, сахин үдхэлгэ болоно.

- Булат Цырендоржиевич, үнгэр- жэ байhан жэлдэ танай ажахыда ямар бэрхэшээлнүүд ушарааб?

- Yдэр бүриин юрэнхы бэрхэ- шээлнүүд hанаа зобоодог. Мүнөө сагта шэнгэн түлишэ - солярка, бен­зин үнэтэй боложо, тэрээнтэй хамта мяханаймнай сэн бодоно бшуу гэхэ мэтэ.

- Гарахаяа байhан жэлдэ ямар шэнэ түсэбүүдые бэелүүлхэ хүсэл- тэйбта?

- Мүнөөнэй орёо сагта ехэ түсэ- бүүдые урдаа табихань буруу. Эгээл шухала асуудалнууд гэбэл, мүнөө байhан адуу малайнгаа тоо үсөөрүүлэнгүй, орооhо таряагаа, үбhэ тэжээлээ саг болзор соонь hайн үрэ дүнтэйгөөр хуряажа абал­ган болоно.

Yүлтэртэ малаа саашань hай- наар үдхэжэ, ургаса таряагаа хохи- долгүйгөөр ургуулхын тулада, хүдөө ажахын эрдэмтэдтэй нягта холбоо- тойгоор хүдэлхые оролдодогбди. Манай Буряад Уласай эрдэмтэн Намжил Мардваев, Үбэр Байгалай хизаарай ветеринариин эрдэм-шэн­жэлэлгын институдай мэргэжэлтэд бидэндэ ехэ туhаламжа үзүүлдэг.

- Ажахынгаа эрхим ажалшадые нэрлыт.

- Эндэ hая үнгэргэгдэhэн Буряа­дай Засагай газарай хүдөө ажахын үрэ дүнгүүдэй зүблөөн дээрэ манай ажахын олон мэргэжэлтэд элдэб янзын ба хэмжээнэй шангуудта хүртэжэ урмашуулагдаа, тэдэнэй тоодо - механизаторнууд Жаргал Дашиев ба Александр Климов, аха­мад бухгалтер Галина Будажанаева, бухгалтер Наталья Хаптаганова, мал адуулагшад Бадмадоржо Гомбожа­пов ба Баир Раднаев.