Ажал хэһэн-аманда тоһон

- Сайн байна, Аюна Заяновна! Хүдөө ажахын сайдай орлогшын тушаалда хүдэлжэ эхилһээртнай хэды саг үнгэрөөб? Ямар һалбари залан хүтэлнэ гээшэбта?

- Сайн байна! Хүдөө ажахын сайдай орлогшоор жэл тухай ажаллажа байнаб. Хүдөө ажалшадта, эмхинүүдтэ гүрэнэй талаһаа үгтэжэ байдаг тэдхэмжэ, туһаламжа хинажа байдаг һалбари хүтэлбэрилнэб.

- Олон толгой бодо малтай, хонин һүрэгтэй фермернүүд болон үргэн ехэ талмайда орооһо таридаг таряашад гүрэнэй туһаламжада хүртэдэг гэжэ мэдэнэбди. Харин хүдөө нютагта ажаһуугаа айл бүхэн шахуу үмсэдөө өөрын мал адууһатай байдаг. Тэдэ зондо гүрэнэй талаһаа тэдхэмжэ гэжэ байдаг гү?

- Үмсын ажахын хүсөөр эдеэ хоолой зүйлнүүдэй ехэнхи хубинь үйлэдбэрилэгдэнэ. Нёдондо болотор гүрэнэй талаһаа энэ һалбарида мүнгэн туһаламжа үзүүлэгдэдэггүй һэн. Харин мүнөө  гүрэнэй туһаламжа үргэдхэгдэжэ, байгша ондо анха түрүүшынхиеэ энэ һалбари дэмжэгдэхэнь. Өөһэдыгөө хангаха гэжэ газаагаа үсхэбэрилһэн адуу малнай үмсын ажахы болоно гээшэ. Тэдэнэр өөһэдтөө хэрэгтэй эдеэ хоолоо нөөсэлөөд, үлүү гараһанииень худалдаха эрхэтэй. Адуу мал харадаг зонһоо гадуур  огородой эдеэ ургуулдаг зондо мүн лэ туһаламжа хүртэхэ.

- Хүн бүхэндэ мүнгэн туһаламжа үзүүлэгдэхэ бэшэ, харин ямар нэгэн гуримтай байгаа ёһотой. Ямар аргаар хубаагдаха болоноб?

- Тон зүб. Үмсэдөө 60 толгойһоо дээшэ эхэ үнеэдые, мүн 300 толгой эхэ хонидые үсхэбэрилдэг гэр бүлэдэ мүнгэн туһаламжа үгтэхэ аргатай. Тиихэдэнь 0,30 гектар (30 сотко) газарта огородой эдеэ,  мүн 0,80 гектарта (80 сотко) хартаабха ургуулһан зон гаргашаяа бүтүүлхэ мүнгэ абаха. Хүдөө ажаһуугша хартаабха тариха, огородой эдеэ ургуулха һанаатай байбал,  үрэһэ абаха, тоһо түлишэ болон хүниие хүлһэлхэ гарзаяа уридшалан абаха аргатай. Мяха үйлэдбэрилгын һалбарида 60 сая түхэриг, харин газар элдүүрилжэ хүдэлхэ ажалшадта 30 сая түхэриг мүнгэн хараалагданхай. Иимэ хэмжүүрэй газартай, бодо малтай үмсын ажахынхид мэдүүлгэ бариха ёһотой болоно. Бүхы хандагшадай мэдүүлгэнүүдые тусхай комисси хаража үзөөд, шэлэжэ абаха. Үхэр малай тоо толгойһоо, таригдаха газарайнь үргэнһөө, мүн туһаламжада хүртэхэ зоной олон үсөөнһөө дүн сэхэ дулдыдаха болоно. Жэшээнь, 10 хүн мэдүүлгэ барибал, 100 түхэриг дундаа хубааха, харин 20 хүнэй ерэбэл, энэл 100 түхэригөө таба-табан түхэригөөр абаха болоно.

- Энэ туһаламжа тухай тодорхой мэдээсэл хэндэ, хайшаа хандажа абахаар бэ?

- Хүдөө ажахын яаманай дэргэдэ мэдээсэлэй түб хэдэн жэлэй урда нээгдэһэн юм. Энэмнай хүдөө ажалшадта али болохоор туһа үзүүлхэ зорилготой түб. Энэ үүргэеэ яһала һайнаар дүүргэнэ гэжэ хэлэхэ байнаб. Хүдөө аймагуудташье энэ түбэй таһагууд хүдэлнэ. Тэндэ саарһа дансануудые яажа бэлдэхэб, хайшань ямар хандалгануудые ябуулхаб, ямар аргаар туһаламжада хүртэхэ арга байнаб гэхэ мэтэ асуудалнуудта харюусаха байха.

- Хүдөө ажалшад хүдэлмэрилхэдөө шуран бэрхэ аад, заримдаа худалдаа наймаандаа тулюурдадаг. Үйлэдбэрилһэн мяха шүлэеэ, һү тарагаа болон ургуулһан эдеэгээ яажа мүнгэн болгохоб? Энэ талаар дэмжэлтэ байха гү?

- Дэмжэлтэ байнгүй яахаб? Энэ талаар тон ехэ ажал ябуулагдана. Худалдаа наймаа ябуулха, һү мяхаяа үйлэдбэрилхэ гэжэ СПОК-ууд байгуулагдаа һэн. Иимэ эмхинүүд өөрыгөө яһала һайн талаһаа харуулаа. Энэмнай хүдөө ажахы эрхилэгшэдэй нэгэдэл гээшэ. Адууһа малайнгаа мяха тэрэ зандань тушаажа байнгүй, тэрэнээ үйлэдбэрилжэ, бууза, банша, котлет болгоно. Үнеэдээ һаажа, һүөөрнь зөөхэй, тараг, тоһо гаргана. Урагшатайгаар ажаллаһан нэгэдэлнүүд өөһэдын багахан дэлгүүрнүүдтэй байдаг. Хамтын ажалай хүсэн ехэ гэжэ ойлгоһон зон нэгэдэжэ, хүгжэлтын шэнэ харгыда гарана. СПОК-ууд ажалаа үргэдхэхын тула хүнгэлэлтэтэй урьһаламжа абаха аргатай. Өөрынгөө мүнгөөр оньһон түхеэрэлгэ худалдажа абаа һаань, 50 хуби гаргашыень гүрэн бусаажа үгэнэ.

Тэрэнэй хажуугаар эрхэтэн өөрынгөө арга шадалаар хэлсээ баталаад, хэрэгтэй саарһа дансануудаа суглуулаад, продукцияа  наймаалха аргатай. Үшөө жэлэй хэды дахин хүдөө ажахын үйлэдбэрилһэн эдеэ хоолой яармагуудай үнгэржэ байдагыень һайнаар мэдэнэ ёһотойт.

- Зай, һайн даа. Хэды сүлөөгүй ажалтай байбашье, саг оложо хөөрэлдэһэндэтнай баяраа мэдүүлнэб. Хүнгэн бэшэ ажалдатнай амжалта хүсэнэб!