«Юрэ бусын түрэһэн үдэр»

Бат-Энэрэл Болормаа алтан дэл­хэйдэ түрэхэһөө һохор. Бурхан багшын хайраар нэгэтэй болохо­доо, тэрэ һулаханааршье һаа, харадаг болоо. Түрэхэдөө һохор гараһан хүүгэд саашадаа хараха заяагүй байдаг юм. Энэ хүбүүхэнэй хаража эхилһэниинь бурха­най үршөөл байгаа гээшэ гү? Тэрэ хоёр­той байхадаа, «Миний ардын сэтгэл ца­гаан» гэжэ угаа мэдээжэ дуу гүйсэдхөөд, арад зоной сэдьхэл тэрэ дороо буляа­жа шадаһан юм. Монгол арадай сэдь­хэл сагаан һайхан, Монгол ороной гол мүрэнүүдэй уһан сэбэр, хада уула Хүхэ Мүнхэ тэнгэриин хаяа һайхан гэжэ тэрэ дуулана.

Монголой Мобиком эмхи Бат-Энэрэлэй дуулаһан дуу хэрэглэжэ, арад зоной дунда үшөө мэдээжэ болгоһон юм.

- Бүхы наһаараа дууланаб, - гэжэ Бат-Энэрэл хүбүүн хэлээд, үшөө иигэжэ нэмэнэ: би дууладаг юһэн дуутайб. Ехэн­хидээ нюдөө аняад дууланаб. Тиихэдээ дуунайнгаа гүн удха һайнаар ойлгоноб.

Оройдоо 7 наһатай хүбүүхэн яһала гүн удхатайгаар бодомжолно.

- Эжымни Г.Болормаа гэжэ нэрэтэй, аяар холын Урда-Солонгосто ажалла­даг. Эжыгээ дахин тиишэнь эльгээхэеэ һананагүйб. Би эжытэеэ, мүн хүгшэн эжытэеэ байдагби, - гэжэ хүбүүхэн хэлэ­нэ.

Эдир дуушан Б.Бат-Энэрэл тухай «Юрэ бусын түрэһэн үдэр» гэжэ баримтата фильмын залан хүтэлэгшэ, мэдээжэ найруулагша Баярма Жалцановатай холбоо барижа, нэгэ хэдэн асуудал табиһан байнабди.

- Сайн байна, Баярма Владими­ровна! «Юрэ бусын түрэһэн үдэр» гэжэ нэрлэгдэһэн баримтата фильм түрүүшынгээ харагшадтай танил­саба. Ямар удха үзүүртэй түсэл гээшэб?

- Сайн байна! Буддын шажанай «Ногоон Дара Эхэ» гэжэ нэрэтэй түб олон жэлэй туршада Үндэр түрэлтэ Далай багшын түрэһэн үдэртэ зорюулжа, хүгжэм дуута үдэшэ эмхидхэдэг заншалтай юм. Байгша ондо уласхоорондын «Боди хүгжэм» фестиваль зарлажа, дэлхэйн олон гүрэнэй дуушадые өөрынгөө дали доро суглуулаа һэн. Тус наада эмхидхэжэ байхадаа, мон­гол туургата арад зондоо мэдээ- жэ болоһон Бат-Энэрэл Болормаа хүбүүхэниие урижа асарха бодол түрэһэн байна. Монгол орондо «Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай түлөөлэгшэ Норжима Цыбиковатай холбоо барижа хэлсэжэ эхилһэн байнабди.

Уданшьегүй Норжима Доржиевна дууша хүбүүнэй гэртэхинтэй танил­сажа, «Боди хүгжэм» фестивальда хабаадахыень урижа, зүбшөөлынь абаһан байха юм. Тиихэдээ бүхыдөө энэ хүгжэмэй фестиваль тухай зураглал буулгаад, нютагайхидтаа харуулха гэжэ шиидэһэн байгаабди. Ябан ошон, тэрэмнай баримтата кино боложо гараа. Уран һайханай болон баримтата кинонуудые буул­гадаг эмхинүүдтэй хөөрэлдэһэнэй удаа Буряадтаа мэдээжэ боложо ябаһан залуу найруулагша Максим Дашинимаевтай хэлсэжэ, энэ ажалаа эхилһэн байнабди.

- Дуушан Бат-Энэрэл хүбүүн тухай хөөрэжэ үгыт даа?

- Бат-Энэрэл оройдоол хоёртой байхадаа, дуу дуулаад, бүхы монгол арад зондоо мэдээжэ болоһон юм. Тэрэнэй дуулаһан дуунуудые Интер­недтэ шагнахаһаа гадна, уранаар бүтээгдэһэн клипүүдыень анхаржа харадаг һэм. Дууша хүбүүн 2011 оной июлиин 7-до алтан дэлхэйдэ түрэхэ хуби заяатай байгаа. Бат-Энэрэл хүбүүнэй бусадһаа илгаань гэхэдэ, тэрэ түрэхэһөө һохор. Хараха заяагүй байһан хүбүүн нэгэтэй болоходоо, муугааршье һаа, оршон тойронхиие үзэхэ аргатай болоһон юм.

- Юундэ «Юрэ бусын түрэһэн үдэр» гээшэб?

-ХIV дүгээр Далай ламын түрэһэн үдэртэ зорюулагдаһан «Боди хүгжэм» тухай кино болохо аад, һүүлэй һүүлдэ энэ хүбүүнэй түрэһэн үдэртэ зорюулагдаһан фильм бүтээгдээ. Бат-Энэрэл Болормаа хүбүүхэн өөрынгөө түрэһэн үдэртэ Этигэл Хамбын адиста хүртэнэ, Хамба лама Дамба Аюшеевтэй уулзана, «Ёохо­рой һүни» нааданда хабаадалсана. Тиихэлээрээ Бат-Энэрэл өөрынгөө түрэһэн үдэр юрэ бусаар үнгэргэбэ ха юм даа.

- Юрын бэшэ хүбүүн тухай «Юрэ бусын түрэһэн үдэр» фильм хаана хараха аргатайбди?

- Мүнөө даб дээрээ энэ кино хаанашье хараха арга үгы байна. Хэдэн үдэрэй туршада амаргүй ехэ материал буулгагдаһан байна. Харин кинодо гансал нэгэ үдэрэй туршада буулгагдаһан үйлэ хэрэг харуулагдаа. Саашань энэ бүтээлээ үргэдхэжэ, шэнээр хабсаргаад, улас­хоорондын гү, али Ород Уласайнгаа фестивальнуудта хабаадаха һанаан байна. Ехэ кино буулгадаг мэргэ­жэлтэдтэй холбоо барижа, сэнтэй заабаридань хүртөөбди. Энээнһээ боложо, үргэн харагшадтаа харуулха саг үшөө ерээдүй байна. Монгол ороной харагшад энэ фильм баһал хараха дуратай байна.

- Зай, һайн даа! Ажалдатнай амжалта хүсэнэбди!