Сагтаа таарама найруулга

Борис Васильевай бэшэһэн «А зори здесь тихие» гэһэн туужа олондо мэдээжэ. Энэ зохёолой үндэһэн дээрэ үшөө Совет гүрэнэй үедэ кино найруулагдан табиг­даа бэлэй. Гол удхыень һануулхада, старшина Федот Васков, сэрэгшэ басагад Женя Комелько­ва, Рита Осянина, Лиза Бричкина, Галя Четвер­так болон Соня Гурвич гэг­шэд тагнуул хэжэ ябаһан гү, али Кировэй түмэр харгы тэһэлхэ уялгатай немецүүдые усадхаха зорилготойгоор ошоходоо, хоёр лэ дайсад гэжэ һанаһыень аяар 16 хүн байшоо һэн.

Буряад драмын театрта табигдаһан зүжэг тухай хэлэбэл, нэн түрүүн тайзанайнь ехэ гоёор, удхатайгаар шэмэглэгдэһыень тэм­дэглэлтэй. Үдхэн ой, намаг, тэрэнь гэрэлэй аргаар харагшадта үнэн шэнгеэр харагдана. Старшина Федот Васковой рольдо Солбон Субботин тааража наадаа.

«А зори здесь тихие» гээшэ «Үүрэй хираан эндэ аалин-аалин» гэжэ буряад хэлэндэ оршуулагдаа. Минии наадаһан Федот Васков табан басагадые дахуулжа, хоёрхон немецые бари­хаяа ошоһон аад бусанагүй. Гол рольнуудые табан басагад болон би, зургаадахинь, нааданабди. Манай бусад залуу артистнар баһал зүжэгтэ хабаадана. Иимэ уйдхартай ушарые сэдьхэлээ гаргажа наадана ха юмбибди, тиимэһээ наадахада хүшэр. Теэд роль бүхэн хүшэр байдаг лэ даа. Кинодо табигдаһан байха­дань, тайзан дээрэ найруулан наада­хада хүшэр, харагшадта ойлгуул- ха хэрэг ехэ харюусалгатай, - гэжэ Солбон Субботин хөөрэнэ.

Оршуулагша Соня Гурвичай дүрые Ада Ошорова абьяастайгаар гүйсэдхөө.

Би «Үүрэй хираан эндэ аалин-аалин» гэжэ зүжэг соо Соня Гурвичиие нааданам. Тэрэ басаган 20 наһатай, оршуулагша мэргэжэлтэй. Роль бүхэн хүндэ бай­даг: массовко байна гү, али гол роль байна гү – хуул харюусалга ехэ­тэй. Харагша­дайнгаа урда ялас гэмээр, тэдэнэйнгээ үнэншэтэр наадаха гэһэн зорилго артист бүхэндэ байдаг, - гэжэ Ада тэмдэглэ­нэ.

Зүжэгыенайруулан табиһан зон ехэ оролдоо. Олег Юмовай табиһан зүжэгүүд өөрын татаба­ритай байдаг, харагшадта ехэ һайшаагдадаг. Энэшье зүжэгөө баһал шэмэ шүүһэтэй, өөрын үнэртэй болгохо гэжэ найруу- лагша оролдоо. Һанаһандаа хүрөө гэжэ зүжэг хараад байхадаа хэлэмээр байна. «Үүрэй хираан эндэ аалин- аалин» гэһэн зүжэгые буряад хэлэн дээрэ оршуулжа табиха гэжэ үнинэй һаналтай байһанаа тэрэ хубаалдаа.

Энэ туужа мэдээжэ юм ааб даа, киношье бии. 1970-аад онуудаар Таганка дээрэхи театрта Юрий Любимов гэжэ мэдээжэ найруу­лагша табиһан байдаг. ГИТИС-тэ һуража байхадамни, хүн бүхэн энээн тухай хэлэдэг байгаа. Любимовтай суг ажаллаһан уран зурааша Давид Боровский баһал хөөрэдэг һэн. Оюу­тан сагһаа энэ зүжэг буряад хэлэн дээрэ табяад үзэһэйб гэжэ һанаһаар байтарни, 20 гаран жэл үнгэршэбэ. «Саг сагтаа сахилза хүхэдөө» гээд хэлэдэгээр, мүнөө сагынь ерээ юм хаш. Энэ зүжэг Россиин Юрэнхылэг­шын тусхай грантаар бүтэбэ. Дүрбэн сая түхэриг үгтөө. Тэрэ мүнгэндэнь театрта хэрэгтэй эд бараа, гэрэл ба хүгжэмэй хэрэгсэлнүүдые абаабди, тайзанаа шэмэглээбди. Бэлигтэй зонһоо бүридэһэн команда сугла­раабди. Зураашан, хүгжэм зохёогшо, гэрэл тааруулан зохёогшо - эдэ зонтой урид ажаллаһан байхадаа, бэе бэеэ ойлгожо хүдэлөөбди. Хүгжэмыень Дарья Коркина бэшээ, уран зураашан Мария Вольская, гэрэл тааруулагша Евгений Виногра­дов, ород хэлэн дээрэһээ мэдээжэ уран зохёолшо, сэдхүүлшэ Николай Чимитович Шабаев буряадшалаа, - гэжэ Олег Юмов хөөрэжэ үгэбэ.

Харагшад олон байгаа, зал соо сүлөө һуринууд үгы. Зүжэг хараһанай һүүлээр харагшад иигэжэ хэлэнэ бэлэй. «А зори здесь тихие» гэжэ ном би һургуулиин байхадаа уншаа һэм. Мүн лэ һургуулида һуража байхадамни, манай Барханай арадай театр энэ зүжэг найруулан табиһан байна. Мүнөө дахинаа хаража байхадамни, ехэл зохид байна. Зүжэгтэ хабаатай зондо баяраа мэдүүлнэм, сэдьхэлэй баяр боложо байна», - гэжэ харагша Саяна Цыренова һанамжаараа хубаалдаба.

Буряадаараа зүжэг хаража байха­да, сэдьхэлдэмни эм шэнги. Артист­нууд ямар гоёор наадана гээшэб даа. Үнинэй иимэ зүжэг хараагүйб, һайн даа, - гэжэ Эржэн Соборова хэлэнэ.

Үшөө нэгэ харагша Ольга Гатапо­ва иигэжэ тэмдэглэбэ: «Олег Юмов өөрынгөө нүхэдтэеэ хамта ехэл гоё зүжэг бэлдэжэ харуулба. Намдал ехэ һайшаагдаа, зүжэг харахаяа залуушуул олоор ерээд ябана гэжэ харанаб, тэрэнь һайшаалтай. Мүнөө иимэ сагай байхада, Эхэ орондоо дуратайгаар хүмүүжүүлхэ ажал бүри эршэдэхэ ёһотой. Энэ зүжэг сагтаа тон таарана».

Үнэхөөрөөшье, артистнууд, найруулагшад харагшадта ехэ баяр бэлэглээ. Энэ зүжэг мүнөө сагта тон хэрэгтэй гэжэ тэмдэглэмээр байна. Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн тухай мартаха хэрэггүй. Ганса эрэшүүл бэшэ, харин хэды олон эхэнэрнүүд ами наһаяа хайрлангүй, Эсэгэ оронойнгоо түлөө тэмсэһыень энэ зүжэг харуулна.