Шалсаана Буурал баабай угтамжатай

 «Минии тоонто – Хэжэнгэ»

  Түрэhэн гараhан зүрхэнэйм

  Түрэл Буряад оромни.

 Түмэн жэлнүүдтэ hуугыш амгалан,

 Түрэл нютагни, минии нютаг!

                                                           Д. Улзытуев

Иимэ бодол хүнэй сэдьхэлдэ байхадаа, түрэhэн газар нютагыень, хайрата эхэ эсэгыень, ашата арад зонииень мартуулдаггүй. Нютагаа hанаха, угаа мэдэхэ, арадаа хүндэлхэ мэдэрэлтэй хүн найдамтай.

Минии түрэhэн тала дайда хадаа Хэжэнгэ нютаг юм. Хэжэнгэмни hайхан, уужам тала дайдатай, үндэр сэнхир хүхэ огторгойтой.

Урагшаа харахадамни  үндэр Һэбхеэн уула хада, Улаан хада, зуун хойшоо харахадамни Шалсаана Буурал баабайм угтадаг. Аймагаймнай дэбисхэр дээрэ Хэжэнгын дасан, урданай Шулуутын дасанай hууриин хойморто Джарун Хашорай субарга бодхоогдонхой, 2019 оной сентябриин 21-дэ 100 жэлэй ойн баяр тэмдэглэгдээ. Бидэ Джарун Хашорай субаргын хажууда ажаhуудаг байhандаа ехэ омогорхонобди.

Хэжэнгэмнай үльгэрэй далай мэтэ, баян хэшэгтэй, hайхан байгаалитай дайда юм.

Хүн зондо хүсэ шадал, элүүр энхые үршөөдэг «Ородой», «Хурьгадай», «Хужарта» аршаан, нуурнууд бии. Нуга сабшалангаар, тала гүбээгээр, хада уулын хормойгоор ягааран, сэнхирлэн үзэгдэдэг сэсэгүүд ямар hайхан бэ! Хэжэнгэ нютагайм байгаали хүнэй сэдьхэл hанал үргэдхэдэг, тэниилгэдэг.

1855 ондо түрэһэн, Худанай дасанай дооромбо лама Эрдэни – Хайбзан Галшиевай бэшэһэн “Бэлигүүн толи” (“Зерцало мудрости”) хадаа хубисхалай урда тээхи буряад уран зохёолой гайхамшагта дурасхаал болоно. Хори буряадуудай дунда Эрдэни-Хайбзан Галшиев ехэ алдаршаһан, үргэнөөр мэдээжэ болоһон байгаа. Тэрэниие “Хайбзан дооромбо” гү, али “Мархаанзайн дооромбо” гэжэ нэрлэдэг байһан. Олон уран зохёолшод - Хоца Намсараев, Бата Базарон, хүгжэм зохеогшод Бау Ямпилов, Ошорма Баяртуева, дуушад Тумэн Танхаев, Баяр Шойдоков хэды гое hайханаар түрэл Хэжэнгэеэ магтан дууладаг бэ? Хүдөө ажахын суута ажалшад С.Цыдыпов, А.Хажеева, эрдэм hуралсалай габьяата хүдэлмэрилэгшэд В.Мункин, Ц.Шойнжуров, Б.Баяртуев, В.Батуева. Иимэ суута хүнүүд манай Хэжэнгэ нютагhаа гараhан.

Он жэлнүүд бусалтагүй ошобо. Эшэгы гэр, морин хүлэгөө уядаг сэргэшье үльгэр домогто оронхой. Хэды тиимэшье hаа, манай буряад зон элинсэг хулинсагуудайнгаа сахижа ябаhан  ёhо заншал hэргээжэ, мүнөө баримталжа байдаг болоhониинь hайшаалтай.

Геля Баировна Цындежапова, Хэжэнгын хүүгэдэй «Сэсэг» сэсэрлигэй  ахамад хүмүүжүүлэгшэ