1823
Зунай эртэ үглөөгүүр бага балшар наhанhаа hургуули түгэсэхэ үе болотороо hүнэй машинын ханхинаан доро hэрихэш. Хүгшэн эжын буйлуулhан үглөөнэй халуун булаша зөөхэйн хангал хоёр нойр сэлмээхэ. Яаралгүйхэн бодожо, унтарияа заhаад, газаашаа гаража, худаг соохи хүйтэн уhаар нюур гараа зайлан ээлжээтэ үдэрөө үнгэргэхөөр бэлэн болохош.
Урда Бэедэ хорёод шахуу гэр үрхэ. Гэшхүүр дээрэhээ хойшоо харахадаш, Шалсаана Буурал Баабай гараа hарбайhан зайн газарта байhан мэтэ урдаhааш шэртэхэ. Хүгшэд үглөөнэйнгөө сайн, hүнэй дээжэ үргэжэ, бүхы эхэ зургаан зүйл амитанай түлөө гүн сэдьхэлhээ зальбарха. Баруун тээhээ зүүлжээ Хүхэ Добо Ленинзам хоёрые холбодог ута гэгшын Советскэ гудамжа: ногоон үнгэтэй сагдаанарай байшан, хоёр дабхар сагаан интернат-hургуулиин хамтын байра, хүгжэмэй hургуули, ДЮСШ, тээ зүүнтээ хүүргэ гээд харагдаха. Урагшаа харахада – Баянгол нютаг. Аяар тэндэhээ, гурба модо үлүүтэй, намар - үбэл - хабаргүй үхибүүд hургуули болотороо ябагаар ошодог hэн.
Газаа хон-хон гээд хажуур дабтадаг алха дүшын абяан. Баабай, хүршэнэр үбhөө хуряаха гэжэ зэр зэмсэгээ бэлдэхэ, асануудай эшэ, тармуурай шүдэ шалгаха.
Yдын хойно, наранай огторгойн оройдо гарахада, уhанай эрьедэ үхибүүд олоороо сугларха. Хойто Бэеhээ ерээшэд Хэжэнгэ голой хойто талаhаа, Урда Бэеынхид - урда талаhаа. Уhанда шунгажа садаад, гэртээ ошожо, таhалhан талхатай халуун шүлөө уухаш. Амарад гээд үдэшын ажал: огород уhалха, ногоо түүхэ, худаг сооhоо уhа хүнэгөөр татажа гаргаха. Баруун урагшаа шугы болотор ошожо, үдэшын hаалиндаа үнеэдээ бэдэрхэш. Холоhоо хараад «Маани, Маани» гээд ооголходош, толгойгоо үргэн, жаамараа жажалан таняад урдаhааш яаралгүйхэн дүтэлхэ. Унай табяад, боргооhо үргээжэ hаахаш.
Одоол сүлөө орон, үйлсын тэгэндэ hубарилдаhаар бүмбэгэ наадахаяа залуушуул сугларха. Зарим басагад дугы дээрэ ошожо, энэ тэрэнээ хэлсэхэ, hониноо хубаалсаха. Yндэр тэнгэриин одо мүшэдые, сэлмэг уhанай намдуухан урасхал хүхы шубуунай донгодоон доро шэртэн аажамхан hуухад.
Олон жэлэй үнгэрhэн хойно энэл тоонто нютагаа, түрэл газараа эрьен ерэхэдэмнай иимэл зандаа байха ха гү? Ажабайдалай үргэн харгыда зүргэнүүднай хайшань абаашаха хаб? Тухайлхада иимэрхүүл бодолнуудта абтадаг байгаа ёhотой.
Хэдышье олон жэл үнгэрбэл, түрэл тоонто нютагаа зүрхэндөө хадуун ябахаш. Арад зонойнгоо амжалтануудта баясахаш, үбшэндэ нэрбэгдэhэн нютагаархидтаа hанаа зобохош. Хэжэнгынгээ хилэ гаталбал, агаарыншье ондоохон гэжэ бодохош.
Иимэл даа, минии нютаг. Хододоо хүгжэн hалбарыш, талаан бэлигтэй хүбүүд басагад холо ойро нэрыешь суурхуулжа байхань болтогой!
Һургуулиингаа наhанай хаhа дурсан найруулга бэшэгшэ Серафима Балданова, Эрхүү можо, 2020 он.
Фото: Авторай гэрэл зураг
