​Арнольд Тулохонов: "Түбэй засагтай эдэбхитэйгээр хүдэлхэ хэрэгтэй"

Буряад Уласай ой тайгада һүжэрһэн түймэрнүүдые сараха хэрэгтэ гүрэнэй хүсэд түлөөгүй байһан энэ жэлэйшье, нёдондонойшье мүнгэ эрьюулжэ абаха, Сибириин харгы замуудые барилгын мүнгэ һомололго үргэлжэлүүлхэ тухай асуудал зүб мүрөөр шиидхэхэ гэһэн үүсхэл Оросой Холбоото Уласай Федерациин Зүблэлдэ Буряад Уласые түлөөлдэг Арнольд Кириллович Тулохонов гаргаа. Буряад Уласай Засагай газарта олондо мэдээсэл тараадаг эмхинүүдэй сурбалжалагшадтай уулзахадаа, сенатор эхилһэн хэрэгүүдээ заабол эсэстэнь хүргэхэ һанаатай байһанаа мэдүүлбэ.

Силуановта ошоһон гурбан бэшэг

Арнольд Тулохонов Оросой Холбоото Уласай Мүнгэ алтанай яаманай сайд Антон Силуановта гурбан бэшэг бэшэжэ хүргөө. Энэмнай бэхэ байна гэжэ саарһа будаад ябуулһан данса бэшэ, харин Федерациин Зүблэлэй гэшүүн бүхэнэй анхаралда шангаар уншагдаһан, тэрэ тоодо Түрүүлэгшэ Валентина Матвиенкын дэмжэһэн гурбан бэшэг болоно.

- Тэрэ бэшэг соогоо Буряад Уласай шухала гурбан бэрхэшээлнүүдые би онсолооб. Буряад тайгада нёдондо һүжэрһэн түймэр сараһанай түлөө түбэй засаг 166 сая түхэриг Буряад Уласта үритэй, харин энэ жэлдэ болоһон аад, сарагдаһан түймэрэй түлөө 84 сая түхэриг үри суглуулаад байна. Энэ жэлэй эсэслэтэр үшөө 50 сая түхэриг һүүлшын үедэ болоһон түймэрнүүдэй сарагдаһанай түлөө түлэхэ юм, - гэнэ Арнольд Тулохонов. - Гүрэнэй болон можо нютагай хэмжээнэй харгы замуудые барилгада ошохо мүнгэ байхын бараасаар хасаха бэшэ, харин һайса бодожо үзөөд хасая гэжэ би дурадханаб. Мүнгэ алмаха гэбэл, Сибириин харгынуудай хүсөөр алмахада, тон буруу. Жэшээнь, Хурамхаан ошохо харгын мүнгэн нёдондо «Путинай» гэжэ буряад зоной дунда алдаршаһан Тамчын дасан руу ошоһон 17 модо утатай замай барилгада ошоо. Абаһанаа хүсэлдүүлхэ хэрэгтэй ха юм.

Гурбадахи минии хандалга ямар бэ гэхэдэ, Үдэ мүрэнэй хүүргын барилга мүн. Тэрэнэй барилга Буряад Уласта ехэл хэрэгтэй. Гадна Оросой Холбоото Уласай Тээбэриин яаманай сайдай нэгэдэхи орлогшо Евгений Дитрихтэй суг Буряад Улас руу июлиин 29-дэ ерэхэ гэжэ хөөрэлдэбэбди. Иишэ ерэхэдээ, зүбшэхэ зүйлнай үнөөхил Антон Силуановта ябуулһан бэшэгни. – Хэрбэеэ гүрэнэй болон можо нютагуудай хэмжээнэй харгынуудта һомологдохо мүнгэ хамгаалалсахадамни туһалбалтнай, тэрэнэй нэгэ хубииень Буряад Улас руу заабол дамжуулхаб, - гэжэ Евгений Дитрих үгэеэ алдаа.Тэрэнэй һонирхол түрэһэн болон бусад асуудалнуудые мүнөө бидэ Буряад Уласай Толгойлогшо Вячеслав Наговицынтай һайса зүбшэжэ байнабди.

Арнольд Кириллович Тулохонов Федерациин Соведтэ уласхоорондын хэрэгүүдые эрхилдэг хорооной гэшүүн байһан тула тус хорооной түрүүлэгшэ Константин Косачёвой хүтэлбэри доро байгша оной сентябриин 30-да Улаан-Үдэ хотодо нүүдэл зүблөө үүсхэхэнь. Тэрэ зүблөөн дээрэ гүрэнэй хилын хоёр талада хүршэлжэ ажаһуугаа арадуудай хоорондохи албан ёһоной харилсаан тодорхойгоор зүбшэгдэхэ юм.

- Иимэ хуули зохёоходоо, бидэ нэн түрүүн Буряад Улас тухайгаа бодонобди. Энэ хуулиин хэр эдэбхитэй байһаниие шалгаха газар Буряад орон боложо үгэхэ ёһотой. Монгол ороной Ехэ Хуралай шэнэ хүтэлбэри урижа ерүүлхые оролдохоб. Мүн баһа Орос гүрэнөө Монголдо түлөөлдэг бүрин эрхэтэ элшэн сайд Искандер Ализовые хабаадуулха шухала. Тэдэнэй ерэхэдэ, үдэр бүхэндэ ушардаг бэрхэшээлнүүдые шиидхэхэ талаар удха түгэс хэмжээнүүдые абахал байхабди, - гэжэ сенатор найдана.

Мүнгэ алтанһаа үнэниинь хүсэтэй

Буряад ороной мэдээжэ барилдаашан Александр Богомоевой Рио-де-Жанейро хотодо хабаадаха, болихо тухай асуудал шиидхэхэ хэрэгтэ Буряадай сенаторнууд мүн лэ улаагаараа оролсобо. Оросой Холбоото Уласай Бэеын тамирай яаманай хүтэлбэриин ээлжээтэ удаа улайха сайхагүйнь тула Александр Богомоевыел Олимпиадада ябуулбал, дээрэ байха байгаа. Харин 57 килограмм шэгнүүртэй тамиршад соо эгээл эрхим гээд худалаар элирүүлһэн Яхадай тамиршан дүрбэн жэлэй нэгэ удаа эмхидхэгдэдэг агуу тэмсээндэ сохом бирахагүй гэжэ эли, - гэжэ Буряад Уласые Федерациин Соведтэ түлөөлдэг Арнольд Тулохонов һанамжална.

Энэ асуудал зүб мүрөөр шиидхэхын тула Эрхүүгэй можые Федерациин Соведтэ түлөөлдэг Вячеслав Мархаевтай мүр мүрөө элсүүлэн, 57 килограммтанай абарга Александр Богомоевые Рио-де-Жанейро хотодо болохо Олимпиадада заабол хабаадахын тула жүдхэбэ.

- Мүнгэн гээшэ сэсэн юм аабза. Теэд үнэн гээшэмнай алтанһаашье үнэтэй ха юм, - гээд, сенатор дуугарна: - Вячеслав Мархаев бидэ хоёр бэеын тамир залан хүтэлбэрилдэг үндэр тушаалтантай бултантайнь шахуу уулзабабди. Тодорхойлходо, Россиин Олимпиин хорооной президент Александр Жуковтай золгожо хөөрэлдөөбди. Оросой Холбоото Уласай бэеын тамирай сайд Александр Муткотой уулзаабди. Россиин Бэеын тамирай барилдаанай федерациин нэгэдэхи вице-президент Арсен Фадзаевтайшье хөөрэлдөөбди. Богомоев Лебедев хоёрые үшөө дахин барилдуулха хэрэгтэй гэхэдэмнай, Россиин бэеын тамирай барилдаанай президент Михаил Мамиашвили, дүрэ буляалдалгын барилдаагаар гүрэнэй шэлэгдэмэл эрэшүүлэй багай гол һоригшо Дзамболат Тедеев, Оросой Холбоото Уласай Гүрэнэй Дүүмын түлөөлэгшэ Александр Карелин гэгшэд тамиршадай бэеэ һорихо гурим эбдэрхэ гээд, урагша абажа үгэнэгүй. Гүрэнэй Бэеын тамирай яаман Богомоевто харшаар, гажа буруугаар бодомжолнол даа.

Түймэр сараһанай түлөө үри Буряад Уласта бусааха тухай

Байгал далайн нюруу хэмһээ доошо унаба гэжэ шарайдаа гаратараа сухалдадаг Арнольд Тулохонов энэл бэрхэшээлдээ мүнөө һураггүй зөөлөөр хандадаг болобо.

- Лонхын шэдитэ эзэниие бидэ хоёр жэлэй саана табижархёо һэмди. Эрхүүгэйхид хабар зун хоёрой саг агаарай шэнжэ тухай мэдээнүүдые үгэхэдөө, шал худалаар буудаһан байгаа. Тиин мүнөө болоходо, энэ асуудал Оросой Холбоото Уласай Юрэнхы сайд Дмитрий Медведевэй Байгалай уһа хааха, табиха тухай шиидхэбэриһээ дулдыдахаяа болёо. Бүхы юумэн байгаалиин мэдэлдэ. Бороогой ороо юм һаань, Байгал далайн нюруу дээшэлнэ. Хуурай уларилай тогтобол, далай шэргэнэ. Эрхүүгээрхин энэ асуудалые өөрынгөө зүгһөө шиидхэхэ шадалтай. Теэд Байгал далайн уһа тэдэнэй табижархибал, Ангарск, Усолье, Ангар мүрэниие зубшаад байдаг бусад һуурингууд уһагүй үлэшэхэ бшуу, - гэжэ Буряадһаа сенатор һанамжаараа хубаалдаба.

Байгал далайн уһанай ариг сэбэрые хамгаалга ба тэрээнһээ гараһан бэрхэшээлнүүдые сенатор мүн лэ һаншагтаа хабшуулаад ябана. Теэд тус бэрхэшээл нэгэшье шиидхэгдэнэгүй. Гүрэнэй Дүүмэ руу саарһа дансанууд ошохынь ошоод, тэндэхи тарбаганууд нобшодоо хүрэжэ ядана. Тиимэһээ намарай дунда һара болотор юумэн хубилаад орхихогүй. Ушар юуб гэхэдэ, тэндэхи депутадууд шэнээр һунгагдаха ёһотой ха юм.

- Шаташаһан ойдо байгааша модоёо бидэнэр орбонгоорнь абажа хаяха ёһотойбди, уһанай ариг сэбэр байха ёһотой газарта, тэндэ байгааша үмсын зөөридэ хабаатай бэрхэшээлнүүдые шиидхэхэ ёһотойбди. Бүхыдөө Гүрэнэй Дүүмын хуулиин табан түсэл оруулаад байжа байнаб, - гэжэ А.Тулохонов тэмдэглэнэ.

Буряад Уласта шиидхэгдээгүй байһан бусад асуудалнуудые үндэр хэмжээн дээрэ Арнольд Кириллович мүн лэ зүбшэһэн байна. Ото мүнгөөр дутажа байдаг улас руу гүрэнэй хүрэнгын ерүүлхын тулада саашадаашье улаагаараа орохоб гэжэ сенатор дуулгана.

- Тиимэ һэн тула бидэ түбэй засаг зургаануудтай тон аша үрэтэйгөөр хүдэлхэ ёһотой байнабди, - гээд, сенатор сурбалжалагшадтай дэлгэһэн харилсаагаа түгэсхэбэ.