​​Буряад Уласай Арадай Хуралай ээлжээтэ сесси: хубилалтануудта - хуулита үндэһэн

Агуу Илалтын 75 жэлэй ойн баярай дүтэлхэ бүри энэ баярта ушарта бэлэдхэл эршэдэжэл байна. Буряад Уласай Арадай Хуралай ээлжээтэ сессидэ тэрээн тухай хэлсэгдээ. Мүн тиихэдэ соёлой хүдэлмэрилэгшэдтэ гүрэнэй шэнэ шан байгуулха тухай хуули баталагдан абтаба. Элүүрые хамгаалгын, социальна туһаламжын, хүдөө ажахын болон бусад һалбаринуудай хүгжэхэ тухай хөөрэлдөөн болоо.

Илалтын ойдо дашарамдуулан

2020 оной эхиндэ Ородой Юрэнхылэгшэ Владимир Путин дайнай ветерануудта 75 мянган түхэриг бэлэглэгдэхэ гэжэ мэдүүлээ. Удаань можо, хизаарнуудай Засагай газарай ноёд һайд ветерануудта нэмэлтэ туһаламжа үзүүлхэ тухай шиидхэбэринүүдые абаһан байна. Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденовэй даабаряар дайнай ветерануудта 10-10 мянган түхэриг, ара талын ветерануудта 5-5 мянган түхэриг үгтэхэ болобо. Һунгамалнууд энээниие дэмжэһэн байна.

1928 оной январиин 1-һээ 1945 оной сентябриин 2 болотор түрэһэн хүнүүд “Дайнай хүүгэд” гэжэ нэрлэгдэһэн юм. Эдэмнай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үедэ эсэшэ сусашагүйгөөр ара талада Илалта шэрээлсэһэн хүнүүд гээшэ. Балшар бага наһанһаа хойшо хара ажал хэжэ үндыгөө.

Буряад Уласай Арадай Хуралай сессидэ “Дайнай хүүгэдтэ” Илалтын 75 жэлэй ойдо зорюулжа, мүнгэн бэлэг барюулха тухай асуудал табиба. Һүүлэй мэдээсэлээр Буряадай дэбисхэр дээрэ 5 мянга 600 гаран хүн ажаһууна. Тэдээндэ үгтэхэ гүрэнэй һара бүриин 500 түхэриг тэдхэмжэ тон үсөөниинь абана гээшэ. Олонхи “Дайнай хүүгэд” ара талын ветеранууд юм. Мүн тиихэдэ эрэмдэг бэетэйшүүл гээд тоологдоно. Ородой хуулиин ёһоор, иимэ хүнүүдтэ тэрэ 500 түхэриг үгтэдэггүй байһаниинь гайхалтай. Харин энээнһээ уламжалан, Илалтын үдэрэй 2000 түхэригэй бэлэг тэдээндэ барюулагдахань гү гэһэн асуудал арадай һунгамалнууд табяа.

Үшөө тиихэдэ “Дайнай хүүгэдые” протезээр хангаха болон ортопедиин талаар туһаламжа үзүүлхэ тухай шиидхэбэри абтаа.

Хоро хорихо тухай

Һүүлэй үедэ бүхы Ород гүрэн дотор зосоогоо наркотигтой снюс тон ехээр наймаалагдажа, олон залуу һүрэгэй хуби заяада харша нүлөө үзүүлнэ. Тиимэһээ Ородой бүхы можо, хизаарнуудта тэрэниие хорихо тухай ажал ябуулагдажа байнхай.

Манайшье Буряад Уласта снюс шэхэр хэрэглэхэ ушарнууд үдэр бүри олошорһоор. Буряадай Толгойлогшо Алексей Цыденов 18 наһа хүрөөдүй хүүгэдтэ наймаалхагүй тухай хуули оруулхадань, һунгамалнууд нэгэн дуугаар дэмжээ.

- Манай дунда заримашуул үхибүүдэй хүүрээр элдэбын тамхи, пивэ болон архи абажа үгэнэ. Теэд тэдэмнай снюс абажа үгэхэнь магадгүй. Бүхы дэбисхэр дээрэ хорото шэхэр худалдаанһаа хуряан абая, - гэжэ олохон һунгамалнууд мэдүүлээ.

- Һуралсалай гуламтануудһаа холуур иимэ снюс наймаалха хэрэгтэй. Һургуулиин хажууда архи, тамхи худалдахагүй гэһэн хуулида иимэ шэхэр оруулая, - гэжэ һунгамал Игорь Бобков хэлээ.

Снюс шэхэрые харахада, ялагар һайхан газаахитай аад лэ, зосоогоо тон муухай, ямаршье бэе һалгааха наркотическа хоротой зүйл мүн. Олон үхибүүд газаахииень гоёшоожо абаад эдижэрхинэ.

Үхибүү үргэжэ абахада...

Түрэлхидөө алдаһан, орёо байдалда ороһон, орхигдоһон үхибүүд хүүгэдэй гэрнүүдтэ бага зэргэ үсөөржэ эхилээ. Энээн тухай Буряад Уласай ниигэмэй хамгаалгын сайд Татьяна Быкова дуулгаба. Гэхэ зуура уласай тэдхэмжэ доро байһан үхибүүд үсөөн бэшэ. Үхибүүдые үргэжэ абахаяа һанагшад эгээл багашуулыень шэлэнэ. Тиимэһээ һангай гэрнүүдтэ ехэнхидээ 10-18 наһанай үхибүүд үлэнэ. Юуб гэхэдэ, хүнүүд энэ наһанай үхибүүдые гэртээ абаашаад хүмүүжүүлжэ шаданагүй бшуу. Олонхинь хүүгэдэй гэртэ бусаагдана.

Иимэ байдал һайжаруулхын тулада үхибүүдые үргэжэ абаһан гэр бүлэдэ нэмэлтэ 5,6 мянган түхэриг тэдхэмжэ үзүүлхэ тухай хуулиин түлөө һунгамалнууд дуугаа үгөө.

Соёлой хүдэлмэрилэгшэдые дэмжэлгэ

Холо ойгуур нютагаа суурхуулһан тамиршадта, тэдэнэй һоригшодто мүнгэн шангууд Буряад Уласта олохон жэлэй туршада барюулагдадаг заншалтай. Энээниие хаража байһан соёлой хүдэлмэрилэгшэд хэзээ маанадта баһа иимэ туһаламжа үзүүлэгдэхэб гэжэ ходо һанажа ябаа. Юуб гэхэдэ, уласхоорондын урилдаануудта, фестивальнуудта шалгарһан аза талаантай дуушад, хатаршад, хүгжэмшэд, зүжэгшэд олон гээшэ.

Буряад Уласай соёлой сайд Соёлма Дагаевагай хэлэһээр, 300 мянган түхэриг шан жэлэй түгэсхэлдэ эрхимэй эрхимүүдтэ барюулагдаха.

- Табан хүн болотор бүридхэлтэй бүлэг артистнууд гү, али нэгэ-нэгээр соёлой хүдэлмэрилэгшэд иимэ шангуудта хүртэхэ аргатай, - гэжэ Соёлма Дагаева социальна холбоондо өөрынгөө хуудаһанда мэдүүлээ.

Шэнэ тушаалнууд

Арадай Хуралай һунгамалнууд зарим ноёдые тушаалһаа буулгаха аргатай. Мүн үндэр тушаалда дэбжүүлдэгшье.

Буряад Уласай эдэй засагай сайдай тушаалда Екатерина Кочетова томилогдоо. Һунгамалнуудай дэмжэһэнэй удаа Алексей Цыденов тусхай зарлиг доро гараа табяа.

- Залуушье һаа, ехэ дүй дүршэлтэй сайдтай болообди. Буряадаа хүгжөөхэ аргатай хүн дэбжүүлэгдэбэ гээшэ. Тиимэһээ юумэнһээ айнгүй, һүүлэй үедэ таарама оньһон технологи үргэнөөр нэбтэрүүлхэ бэзэ гээд найдагдана. Мүн манай Арадай Хуралай һунгамалнуудтай нягта холбоотойгоор хүдэлбэлнь, үрэ дүнтэй байха һэн, - гэжэ Арадай Хуралай хорооной түрүүлэгшэ Анатолий Кушнарёв хэлэнэ.

Сессиин эхиндэ түрүүлэгшэ Владимир Павловай мэдүүлһээр, орлогшонь байһан Баир Жамбалов тушаалһаа бууха тухай мэдүүлгэ оруулаа. Удаадахи сессиин үедэ энэ асуудал хараалагдаха. Баир Жамбаловай хабаадалгатай харгын аюул тухай шиидхэбэри мүнөөшье болотор абтаадүй байна бшуу.

Буряад Уласай элүүрые хамгаалгын сайдаар томилогдоһон Евгения Лудупова хуулиин гуримаар һунгамалһаа болюулагдаа. Муяын болон Хойто Байгалай аймагуудһаа һунгагдажа, 12 жэлэй хугасаада Евгения Лудупова депутат ябаһан байна. Арадай Хуралай дэргэдэ тэрэ олониитын тушаалнуудые эзэлээд, хүдэлжэ ябаа. Баһа тэндэһээнь болюулагдажа, һуурииень ондоо һунгамалнууд эзэлээ.

Aлексей Жилинэй гэрэл зурагууд