​ Хүдэр хүбүүднай хүдөөгөө бусана гү?

  - Баир Дашиевич, сайн! Нютагтаа бусаад, нюрга hээртнай сэхэрээ гү?

- Сайн байна, гоё даа! Түрэhэн нютагhаа үлүү hайхан булан дэлхэй дээрэ үгы гүб даа.

- Нэн түрүүн Һунгамалнуудай зүблэлэй ажал дээрэ тогтоё...

- Зүблэлэй шэнэ зарлал бүхыдөө 11 сесси үнгэргөөд байна. Майн 14- дэ болоhон сессиин үедэ Мухар- Шэбэрэй засаг даргын тоосоо хараалаа hэмди. Аймаг дотор ямар барилганууд хэгдэнэб гэжэ Владимир Молчанов элидхэл хээ. Депутатууднай олон-олон асуудалнуудые табиhан байна. Нютагаархидайнгаа захил бүрин бүтээхэл гэжэ тэдэмнай шармайна ха юм.

Һунгамалнуудай зүблэл аймагай Захиргаантай ехэ эбтэй хүдэлнэ гэхэ байнаб. Мүнгөө зүб тээшэнь шэглүүлхэ тухай үргэлжэ зүбшэлсэнэбди.

Yнгэрhэн 2019 оной бюджет яагаад ашаглагдааб гэhэн тоосоо майн 28-да шагнаабди. Бюджеднай хүсэhэн байна. Мүнгэмнай үшөө үлүү гараа. Тэрээнииень туhаламжа болгон, наhажаал зондо, тулюур байдалтай гэр бүлэнүүдтэ дамжуулаабди.

- Һунгамалнууд сооhоо хэнииень онсо тэмдэглэмээр бэ?

- Һунгамалнуудай шэнэ зарлалай бүридэлдэ 16 хүн ороно. Тэдэнэрнай даагаад ябаhан харюусалгаяа мэдэрнэ - ехэ оролдосотойгоор хүдэлнэ. Хэдэн зарлалда хүдэлжэ байhан hунгамалнууд бии. Тэдэнэй тоодо Светлана Доржиева Александр Баиров хоёр ороно. Шаралдайн сомониие түлөөлдэг Николай Ананин - минии орлогшо. Ехэ бэрхэ hунгамал, фермер юм. Валентина Галушинае баhа тэмдэглэмээр.

- Шиидхэбэринүүдтэ яагаад ерэдэг?

- Ямар шиидхэбэри гаргахамнайб гэжэ сессиин урда тээ зүбшэлсэдэгбди. Ехэ бэлэдхэл ябуулдагбди. Захиргаанай таhагуудай дарганарhаа тоосоо эридэгбди. Миин гараа үргөөд hуудаггүйбди.

Шэмээшэг аймаг ха юм, Мухар- Шэбэрнай. Удаахан бодохо ба хэмжэхэ даа. Тиигээд лэ шиидхэбэриеэ гаргана гүб даа.

- Таража байhан тахал үбшэн аймагай бюджедтэ хэр нүлөөлөөб?

- Тахал үбшэнэй таража эхилhэн сагhаа аймагай засаг даргын дэргэдэ оперативна штаб ажалаа ябуулна. Тиигэжэ мобильна бүлэгүүдые шалгана. Тэрэ бүлэгүүднай нютаг hууринуудаар ябажа, нютагай зониие hэргылэмжэтэй байхыень микрофоноор уряална...

Yбэр Байгалай хизаартай манай аймаг хүршэнэр болоно. Тиимэhээ хилэ дээрэ пост байгуулаатай. Ороhон ба гараhан зониие шалгана. Вайберта «Мухоршибирь-инфо. 24/7» бүлэгтэ коронавируста хабаатай бүхы мэдээсэлнүүд үргэлжэ үгтэжэ байна.

Энэ аймшагтай үбшэн аймагай бюджедтэ нүлөөлөөгүй гэхын аргагүй. Мүнөө хойшолонииень усадхаха талаар ажал ябуулагдаhаар. Илангаяа угаа ехээр хохидоhон аймагай бага олзын 74 хэрэгүүдhээ 68-иинь гүрэнhөө туhаламжа абаад байна. Тиихэдэ налогой хэмжээ доошолуулха, байшангай болон газарай түлөө аренднэ түлбэри хойшолуулха гэхэ мэтын туhаламжын хэмжээнүүдтэ олзын хэрэг эрхилэгшэднай хамаарhаар. Гэбэшье аймагай экономико бүридүүлдэг гол байгуулганууднай ажалаа ябуулhаар.

- Мухар-Шэбэр – хара түлишэ малтагшадай аймаг. Түгнын уурхайһаа тэбхэр 200 сая тонно шулуун нүүрһэн малтагдаба гэһэн мэдээсэл hаяхана хаа-хаагуур тараа.

- Тиигээ. 1989 онһоо Олон- Шэбэрэй газарта малтагдаһан шулуун нүүрһэнэй уурхай СУЭК компаниин мэдэлэй юм. Уурхайн ажал хэрэг оньһожоруулагдажал байдаг – шэнэ техникэ абтажал байдаг. Гэбэшье мантан томо түмэр хүлэгүүдые унаһан ажалшадгүйгөөр – хэрэг ябахагүй ха юм. Нютагаймнай хүдэр хүбүүд Түгнын уурхайда хүдэлнэ. Улаан-Yдэдэ ажалгүй түлхисэлдэжэ байhан хүбүүднай нютагаа бусажа, уурхайда ажалда ороно гээд, hүүлэй жэлнүүдтэ ажаглахаар. Тиигэжэ гэр бүлэеэ тэдхэхээр hайн салин абана, ниигэмэй бүхы хангалтануудтай ябана ха юм.

- Гансашье уурхайда хүдэлнэ бэшэ, мүн фермерскэ ажахынуудыешье байгуулжа эхилээ бэшэ гү?

- Тиигээ. Түлэг наhандаа ябаhан хүбүүднай түрэhэн нютагаа бусажа байна гэжэ ехэ баярланабди. Жэшээнь, гансахан Хошуун- Yзүүртэ 30-40-өөд наhанай 10-аад хүбүүд фермерскэ ажахынуудые байгуулаад, адуу малаа үсхэбэрилжэ байна. «Уула» гэжэ ажахы Эрдэни, Элбэг, Этигэл Гомбоевууд байгуулаа. Тиихэдэ Жаргал Дугаржапов, Баир Дугаржапов, Баир Гомбожапов, Мүнхэ Дашинимаев, Базар Цыбиков, Баир ба Володя Тугулдуровууд, Даша Бадмацыренов, Святослав ба Буянто Дашибальжировууд... аба эжынгээ бууса hэргээн, хони ямаадаа үдхэжэ байна. Эдэ залуу хүбүүдые дахуулжа байhан үнинэй фермернүүд - суута тамиршан Илья Гармаев, Бальжинима Дагбаев (Шэнэхээн), Валерий Цыбиков гэгшэдые нэрлэнгүй байжа болохогүй гээд hанагдана.

Галтайда, Боомдо, Суулгадашье жэшээнүүд олон. Түгнын эхин Хүсөөтэдэшье Раянов Баяр гэжэ залуу фермер аймагай хүн болонхой. Ехэ эдэбхитэй hунгамал юм. Малаан толгойтой казах үүлтэрэй үнеэдые үсхэбэрилнэ.

- Буддын шажанай заншалта Сангха энэ хэрэг ехэ дэмжэнэ. «Ниигэмэй хонин hүрэг» тараана гээшэ ааб даа. Түгнын таладашье тэрэнь хүрэнхэй бэзэ?

- Түгнын түб дасанай мэдэл доро дүрбэн hүрэг талыемнай бүрхөөн бэлшэжэ байна. Хошуун-Yзүүртэ Валерий Цыбиков, Боомдо Гылык Тагаров, Галтайда Жаргал Дугаров, Алташада Дадагма Дамбиева гэгшэд «Ниигэмэй хонин hүрэг» даажа абаад, арад олондоо тараажа эхилэнхэй. Буянта хэрэгынь бүри урагшатайгаар ябаг лэ!

- Томо ажахынууднайшье томоотойхоноор ажалаа ябуулhаар гү?

- «Искра» колхоз, Һутайн ажахы, «Түгнэ» болон бусаднай урданайнгаа хэбээр урдуур ябаhаар ааб даа.

- Мүнөө малшадай үбhөө сабшаха сагынь ойртобо. Хура бороо хэр орооб? Ногоон ургаа гү?

- Хура бороон элбэгээр орожо, Түгнын тала мүнөө һайхан хангалаар анхилан ногооржо, сэсэглэжэ байнхай. Yбhэн байха!

Хабарай хаһада таряашадта тааруу зохид уларил тогтожо, тарилга нилээд урагшатайгаар ябуулагдаа, бульба (хартаабха) болон бусад огородой эдеэн һуулгагдаа. Ургаса хуряахабди!

- Һайн даа! Ажалдатнай амжалта, гэр бүлэдэтнай амгалан байдал хүсэнэб!

- Би баhа танай ажалда амжалта хүсэхэ байнаб. Нютагаархидай зүгhөө hайниие хүргэнэб!

- Баярлаа!