Засаг түрэ 20 jul 2022 674

Хэрэгтэй үүсхэл

Буряад Уласта байгаали ашаглалгын болон оршон тойронхиие хамгаалгын «Бурприрода» эмхиин байгуулагдаhаар 17 жэл июлиин 15-да гүйсэбэ. Тус эмхиин мэдэл доро онсо харууhанай 13 заказнигууд, байгаалиин аяар 57 хүшөөнүүд, тэрэ тоодо олондо мэдээжэ Шумааг гэжэ парк, Байгалай эрье ороно. Эдэ бүгэдые жэнхэни ёһоорнь ариг сэбэрээр байлгаха гол зорилго даанхай гүрэнэй эмхиин дарга Алдар Зоригтуевич Цыбикмитовтэй хѳѳрэлдѳѳ эмхидхэбэбди.

 - Сайн байна! Анхандаа үзэгдөө мэдэгдээгүй хэмжээ ябуулга Байгалай эрье дээрэ танай эмхи һаяхана үүсхээ гэжэ дууланабди. Хари гүрэнүүдтэ дэлгэрэнги “плоггинг” гэжэ нэрэтэй урилдаа эм­хидхээт. Энэмнай юун гээшэб? Ойлгуулжа үгыт.

- Сайн! Скандинавиһаа гарбалтай тамирай хэм­жээ ябуулга болоно. Бэеэ һорингоо, байгаалияа сэ­бэрлэхэ арга болоно. Алибаа зайда гүйдэл дундаа бог шорой суглуулхые плоггинг гэдэг.

Хүн гээшэ өөрынгөө гараар хэһэнээ үндэрөөр сэгнэдэг. Эгээл тиимэһээ манай компаньонууд Байгалай эрьедэ плоггинг үнгэргэе гэжэ дурад­хал оруулһан байна. Кабанскын аймагай Энхалук һууринһаа тэрэнээ эхилээбди. Яһала урагшатай­гаар ябана. Бүри һайшаалтайнь гэхэдэ, залуушуул олоор оролсоно. Тэдэмнай саашадаа үхибүүдээ байгаалида гамтайгаар хандажа һургаха ха юм. Эгээл тиимэ удхатайгаар һургуулинуудтай хүдэлжэ эхилээбди. Илангаяа Улаан-Үдын 33-дахи гимнази­да тусхай хэшээл хэһэмнай, бусад һургуулинуудһаа хонходоод гуйна.

- Энэ хэмжээ ябуулгадатнай яагаад хабаадахаар бэ?

- “Бурприрода” эмхиин телеграм-каналда ороод, бүхы мэдээсэл абахаар. Гар утаһаар хонхо­доод, мэдүүлгэ барижа болоно. Август һарада да- хяад эмхидхэхэбди.

- Түрүүшын дүнгүүдтэй танилсуулыт.

- Бүхыдөө 40-өөд хүн хабаадаа. 40-өөд мэшээг бог шорой суглуулаа. Эрьеэр табяатай контейнер соо хэхэдэмнай, “Экоальянс” бүлгэм дам саашань хаяадхина. Yшөө 39 контейнер нэмэжэ табяабди. Волонтёрнууд ехэ хубитаяа оруулна. Тэдэниие заатагүй тэмдэглэхэ хэрэгтэй. Сэбэрлэһэн газартаа волейбол, баскетбол, футбол наадаха талмайнуу­дые тодхонобди.

- Уладнай хэр нарин боложо байнаб?

- Зомнай яһала томоотой боложо байна. Эрхүүhээ олон зон амарна гэжэ рейд хэхэдээ адаг- лаабди. Ехэ наринаар амардаг байна. Буряадай зон тэдээндэ хүрэнэгүй. Теэдшье һүүлэй сагта яhала журамтай болоо. Акци хэхэдэмнай, хүнүүд ха­рана ха юм. Һаланаар амардаг хүнүүдтэ ѳѳhэдтэнь мэшээг барюулаад арилгуулаа hаа, бүри түргөөр ойлгохо һэн (энеэнэ).

- Байгаалиин онсо харууһанай газарнуудые хамгаалхын тулада хэды зон ажал ябуулна гээ­шэб? Юу хэнэб?

- Гүрэнэй 36 инспекторнүүд заказнигуудта хүдэлнэ. Тэдэ ганса харууһалдаг бэшэ, мүн зэрлиг амитадые эдеэлүүлдэг, тоолодог. Заказнигуудта агнуури хэжэ болохогүй ха юм. Тиимэһээ амитад хүнһөө айхаяа болинхой. Жэшээлхэдэ, бугын дуу­най үедэ фото-агнуури хэмээр. Фото-аяншалга онсо харууһанай газарта эрхилхээр гэжэ хараалнабди.

Тиихэдэ үшөө байгаалиин хүшөөнүүд, тэрэ тоо­до Үмхэй, Хүшэгэр аршаанууд бии. Тэдэмнай тиимэ зиндаатай болоhоор 1 жэл боложо байна. Хуулиин ёhоор тиишээ ороһон зон түлбэри түлэхэ ёһотой. Нютагаархид түлбэри түлэхэ ёһогүй – хариһаа ошоһон лэ зондо энэ хабаатай. Түлбэри тухай за­хиргаануудтай хэлсээ ябуулжа байнабди. Газар эзэтэй болоходоо, харууһатай байна ха юм.

- Түлбэри яагаад хэхэ болоноб?

- Инспекторнүүд хүн бүхэниие хүлеэжэ байха аргагүй. Манай сайт дээрэ ороод түлэхѳѳр. Ехэ бэшэ түлбэри ха юм - 67, 98 түхэриг.

- Уншагшадтамнай юу хэлэхээр байнаб?

- Байгаали сэбэр байбал, сэдьхэл hанаамнай сэбэр байха. Хуу өөрһөө эхитэй ха юм. Байгаалидаа гамтай хандасаараа жэшээ харуулжа ябая!

- Саашанхи ажалдатнай амжалта хүсэе!

Автор: Сарюна ЭРДЫНЕЕВА