Буддын шажантанай хуралдаанһаа

Хуралдаанда 600 гаран хүн, хари гүрэнүүдэй 150 гаран хабаадагшад, мүн баһа буд­дын шажанай дэлгэрһэн Россидахи бүхы нютаг можонуудай түлөөлэгшэд, эрдэмэй, засагай албан газарнуудай, түрын ажал ябуулагшадай түлөөлэгшэд, лама санаартан, манай дасангуудай багшанар хабаадаа. Би энэ хуралдаанда хэлсэгдэһэн асуудал­нуудай шухала үүргэ тэмдэглэхэ гэнэб. Хуралдаанай нээлгын баяр ёһололдо Ородой Холбоото Уласай Юрэнхы­лэгшэ Владимир Путин, Засагай га­зарай Түрүүлэгшэ Михаил Мишустин, Федерациин Зүблэлэй Түрүүлэгшэ Валентина Матвиенко амаршалаа. Энэ хэмжээндэ уласхоорондын ехэ хабаадалга: хуралдаанда маанадай хэлсэһэн асуудалнуудай шухалыень, мүнөө сагай эрилтэнүүдтэ харюусал­гатайень 13 гүрэнүүдэй нэрэ түрэтэй түлөөлэгшэдэй хабаадаһаниинь гэр­шэлнэ, — гэжэ Буряад Уласай Толгой­логшо Алексей Цыденов мэдүүлээ.

Хуралдаанай түрүүшын үдэртэ буддын шажанай дэлгэрһэн гүрэн түрэнүүдтэхи уласхоорондын харил­саануудые, тэдэ оронуудтахи мүнөө үеын олониитын болон мэдээсэлэй дэбисхэртэ буддын шажанай бол­босоролой, һургаалай хүгжэлтые, соёлой-түүхэтэ уг залгамжалга сахил­гые, Зүүн зүгэй эмнэлгые хабаадаг­шад зүбшэн хэлсээ.

Хуралдаамнай ехэ үргэнөөр үнгэргэгдэһэниинь хэлсээгүй. Манай Орос гүрэндэхи буддын заншалта шажан мүргэл байнашье, байхашье. Манай дасангуудай шэрээтэнүүдэй булта бүгэдөөрөө сугларжа, олон то­ото асуудалнуудые зүбшэн хэлсэжэ, хурал мүргэлнүүдтэ хабаадажа бай­хыень харахадаа, Сангхын гадаадын олон түлөөлэгшэд ехэтэ баясаа. Ман­да буддын заншалта шажан бии гэжэ харуулаабди, — гэжэ Д-Д. Заяевай нэрэмжэтэ Буддын шажанай «Даша- Чойнхорлин» ехэ һургуулиин ректор Дымбрыл Дашибалданов хөөрэнэ.

Хуралдаанай хоёрдохи үдэртэ айлшад «Бандида хамба лама Даша-Доржо Этигэловэй гайхамшаг» гэһэн заншалта хуралдаанда хабаадаха­яа Буряад ороной буддын шажанай эгээл ехэ хиидтэ — Ивалгын дасан­да хүрөө. Хэмжээ ябуулгада хабаа­дагшад Бандида хамба ламын захяа һургаалнуудые зүбшэн хэлсээ, эрдэ­нитэ бэедэнь мүргөө: тэрэ 1927 ондо даяанда мүргэжэ һууһан зандаа нир­ваан болоһон, тиигээд мүнөө боло­тор тэрэл зандаа.

- Энэ мүнөө Ородой Холбоото Уласай дэбисхэртэ буддын шажа­наар үнэхөөр эгээл ехэ хуралдаан болоо. Оросой болон гадаадын буддын шажантанай эблэлнүүдэй түлөөлэгшэдые, эрдэмтэдые, мүн баһа буддын шажанай мүнөө үеын хүгжэлтөөр һонирходог хүнүүдые хамтаруулан суглуулха гэһэн ма­най зорилго байгаа. Мүнөө энэм­най бэелүүлэгдээ гэжэ һананаб, — гэжэ М.В. Ломоносовой нэрэмжэтэ гүрэнэй ехэ һургуулиин Азиин ба Африкын оронуудай институдай за­хирал, Буддын шажанай болбосоро­лые ба шэнжэлэлгэнүүдые дэмжэл­гын жасын юрэнхылэгшэ Алексей Маслов тэмдэглээ.

Гурбадахи үдэртөө найман шэглэлээр асуудалнууд хараалагдажа, туйлан бүтээһэн ажалнуудайнгаа үрэ дүнгүүдые согсолоо.

Ондо ондоо гүрэнүүдэй буддын шажанай һургаалнуудые шэнжэлэл­гын болбосоролой уласхоорондын эблэл байгуулха ажал хэрэг эхилхэ гэжэ хуралдаанай үрэ дүнгүүдээр абтаһан резолюци соо хэлэгдэнэ. Тэрэнһээ гадуур, академическэ мэ­дээсэлэй ниитэ нэгэ нөөсэ байгуулха хэрэг эхилхэ, тиихэдээ дэлхэй дээгүүрхи номой сангуудта байһан буддын шажан тухай ном сударнуу­дые хизаарлалтагүйгөөр бүгэдэнэй үзэжэ байхаар, мүн баһа буддын ша­жанай шэнжэлэлгэнүүдэй эрдэмэй сэдхүүл хэблэлдэ бэлдэжэ байхые хэлсээ.

Доржо Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй ехэ һургуули, Б.Б. Городовиковой нэрэмжэтэ Хальма­гай ехэ һургуули, Тывагай гүрэнэй ехэ һургуули, Дамба-Даржа Заяевай нэрэмжэтэ «Даша-Чойнхорлин» Буд­дын шажанай ехэ һургуули болон Агын Буддын шажанай ехэ һургуули - эдэ эрдэмэй гуламтанууд «Буддын шажанай болбосорол» гэһэн Кон­сорциум байгуулха хэлсээ хуралда­анда баталаа. Буддын һургаалнуудые болон сударнуудые шэнжэлэн үзэхэ талаар хамтын эрдэмэй-шэнжэлэл­гын болон болбосоролой түлэбүүдые байгуулгаар, тиигээд тэдэниие бэелүүлгээр, туйлаһан үрэ дүнгүүдээ эрдэмэй сэдхүүлнүүдтэ хэблүүлжэ, элдэбын конференцинүүдые болон семинарнуудые үнгэргэжэ байхаар, мүн баһа дээдэ гарай мэргэжэлтэдые бэлдэлгээр ажалаа ябуулха болоно.

Доржо Банзаровай нэрэмжэ­тэ Буряадай гүрэнэй ехэ һургуули өөрынгөө талаһаа М.В. Ломоносовой нэрэмжэтэ Москвагай гүрэнэй ехэ һургуулитай хоорондын харилсаа­най хэлсээ баталаа. Энэ хэлсээгээр хоёр тала болбосоруулгын талаар харилсаагаа үргэдхэхэ болоно.

Тэдээнһээ гадуур, Буряад Уласай Тамирай ба залуушуулай бодолгын яаман, Шаолинь Хиидэй шаолинь­ска УШУ-гай һорилгын түб болон Республиканска олониитын «Буряад ороной УШУ-гай федераци» эмхи тамирай «ушу» зүйлые хүгжөөхэ та­лаар харилсаа тогтоохо гэһэн хэлсээ баталаа. Хэлсээнэй ёһоор хоёр тала албан ёһоной уулзалгануудта болон бэе бэедээ айлшалалгын үенүүдтэ дүй дүршэлөөрөө хубаалдахадаа, мэргэжэлтэдые болон тамиршадые һургаха, дадал гаргаха, мэргэжэлээ дээшэлүүлгын һургуули гаргаха гэжэ хараалагдана.

Хуралдаанай эхилхын урда тээ Буряад орондо буддын шажа­най һургаалнуудые түхөөһэн ун­шалганууд, мүргэлнүүд үнгэрөө, мүргэлшэдтэ болон айлшадта бисал­галда һууха, Сагаан Дара эхын бисал­гал үйлэдэхэ һургаалнууд, дадалнууд үгтөө: элидхэлнүүд уншагдаа, тарни маанинуудые уншалгын удха тайл­барилагдаа, ута наһанай Цэдо хураг­даа, нангин мандала һандаргагдажа хубаагдаа.

Энэ ехэ хуралдаан буддын һургаал дэлгэрүүлгэдэ, соёлой харилсаануу­дай хүсөөр дэлхэйн буддын шажан­танай болон улас түрэнүүдэй хоо­рондохи уласхоорондын харилсаа­нуудые бэхижүүлгын талаар буддын шажанай уласхоорондын түбүүдэй нэгэн, Оросой Буддын шажанай түб – Буряад Уласай 100 жэлэй ой тэмдэглэлгын хэмжээ ябуулгануудай нэгэн болоно. Буддын шажантанай уласхоорондын хуралдаанууд саашадаа саг үргэлжэ үнгэргэгдэжэ, заншалта бо­лохоор хараалагдана.

Буддын шажантанай I Уласхоо- рондын хуралдаанай резолюци ород болон англи хэлэнүүдээр хэблээтэй: https://disk.yandex.ru/d/ pfZlooWhfh8ifQ